Proverbes 19

1 Mieux vaut le pauvre qui marche dans son intégrité, que l’homme aux lèvres dédaigneuses et qui est insensé.

هەژارێک ڕێگای تەواوەتی گرتبێت باشترە لەوەی زمان خوار و گێلە.

2 L’ignorance de l’âme n’est pas bonne, et celui dont les pieds se hâtent tombe.

دڵگەرمی بەبێ زانیاری باش نییە و ئەوەی پەلە بە پێیەکانی بکات بە هەڵەدا دەچێت.

3 La folie de l’homme pervertit sa voie, et c’est contre Yahweh que son cœur s’irrite.

مرۆڤ بە گێلایەتییەکەی ڕێگای خۆی وێران دەکات، کەچی دڵی لە دژی یەزدان هەڵدەچێت.

4 La richesse procure un grand nombre d’amis, mais le pauvre se voit séparé de son ami.

دەوڵەمەندیێتی برادەری زۆر پەیدا دەکات، بەڵام هەژار برادەرەکەشی لێی جیا بووەتەوە.

5 Le faux témoin ne restera pas impuni, et celui qui dit des mensonges n’échappera pas.

شایەتی درۆزن بێ سزا نابێت، ئەوەی درۆ پەخش دەکات دەرباز نابێت.

6 Nombreux sont les flatteurs de l’homme généreux, et tous sont les amis de celui qui fait des présents.

زۆر کەس هەوڵی بەدەستهێنانی ڕەزامەندی میر دەدەن، هەمووش دۆستی پیاوی بەخشندەن.

7 Tous les frères du pauvre le haïssent; combien plus ses amis s’éloignent-ils de lui! Il cherche des paroles bienveillantes, et il n’en trouve pas.

پیاو هەژار بێت براکانی خۆشی ڕقیان لێی دەبێتەوە، لەوەش زیاتر هاوڕێیەکانی لێی دوور دەکەونەوە! بە پاڕانەوەکانی دوایان دەکەوێت، بەڵام بێ سوودە.

8 Celui qui acquiert de l’intelligence aime son âme; et celui qui observe la prudence obtiendra le bonheur.

ئەوەی دانایی دەست بکەوێت خۆی خۆشدەوێت، ئەوەی بایەخ بە تێگەیشتن بدات چاکە دەدۆزێتەوە.

9 Le faux témoin ne restera pas impuni, et celui qui dit des mensonges périra.

شایەتی درۆزن بێ سزا نابێت، ئەوەی درۆ پەخش بکات لەناودەچێت.

10 Il ne sied pas à l’insensé de vivre dans les délices; moins encore à l’esclave de dominer sur les princes!

گێل خۆشگوزەرانیی لێ ناوەشێتەوە، لەوەش زیاتر دەسەڵاتداربوونی کۆیلە بەسەر میرانەوە.

11 La sagesse d’un homme le rend patient, et il se fait une gloire d’oublier les offenses.

وریایی مرۆڤ تووڕەبوونی خاودەکاتەوە، شانازیشی لێبوردنە لە یاخیبوون.

12 La colère du roi est comme le rugissement d’un lion, et sa faveur est comme la rosée sur l’herbe.

هەڵچوونی پاشا وەک نەڕەی شێرە، بەڵام ڕەزامەندییەکەی وەک شەونمە بەسەر گیاوە.

13 Un fils insensé est le malheur de son père, et les querelles d’une femme une gouttière sans fin.

کوڕی گێل ماڵوێرانی باوکیەتی، ناکۆکی ژنیش دڵۆپەکردنی بەردەوامە.

14 Une maison et des richesses sont un héritage paternel; mais une femme intelligente est un don de Yahweh.

ماڵ و سامان میراتی باوکانە، بەڵام ژنی وریا لەلایەن یەزدانەوەیە.

15 La paresse fait tomber dans l’assoupissement, et l’âme nonchalante éprouvera la faim.

تەمبەڵی خەوی قووڵ دەهێنێت، کەسی سست برسی دەبێت.

16 Celui qui garde le commandement garde son âme; celui qui n’est pas attentif à sa voie mourra.

ئەوەی ڕاسپاردە بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت، بەڵام ئەوەی بە سووکی بڕوانێتە ڕێگای خۆی لەناودەچێت.

17 Celui qui a pitié du pauvre prête à Yahweh, qui récompensera sa bonne œuvre.

ئەوەی بەزەیی بە هەژاردا بێتەوە قەرز بە یەزدان دەدات، ئەویش پاداشتی چاکەکەی دەداتەوە.

18 Châtie ton fils, car il y a encore de l’espérance; mais ne va pas jusqu’à le faire mourir.

کوڕەکەت تەمبێ بکە ئەوەندەی ئومێدی تێدایە، مەبە هۆکاری مردنی.

19 L’homme à la colère violente en subira la peine; si tu le sauves une fois, il te faudra recommencer.

ئەوەی زۆر تووڕە بێت بەرگەی ئەنجامەکەی دەگرێت، چونکە ئەگەر جارێک فریای بکەویت دەبێت دووبارەی بکەیتەوە.

20 Écoute les conseils et reçois l’instruction, afin que tu sois sage dans la suite de ta vie.

گوێ لە ڕاوێژ بگرە و تەمبێکردن وەربگرە، بۆ ئەوەی دانا بیت لە دواڕۆژت.

21 Beaucoup de projets s’agitent dans le cœur de l’homme, mais c’est le dessein de Yahweh qui s’accomplit.

مرۆڤ پلانی زۆری لە دڵدایە، بەڵام تەنها ڕاوێژی یەزدان دەچەسپێت.

22 Ce qui recommande un homme, c’est sa bonté, et mieux vaut un pauvre qu’un menteur.

ئارەزووی مرۆڤ لە خۆشەویستی نەگۆڕە، هەژار لە پیاوی درۆزن باشترە.

23 La crainte de Yahweh mène à la vie, et l’on reste rassasié, sans être visité par le malheur.

لەخواترسی بۆ ژیانە، بە تێری دەنوێت و خراپە بەسەری ناکاتەوە.

24 Le paresseux plonge sa main dans le plat, et ne la ramène pas à sa bouche.

تەمبەڵ دەست دەخاتە ناو قاپ، تەنانەت بۆ دەمیشی نابات.

25 Frappe le moqueur, et l’homme simple deviendra sage; reprends l’homme intelligent, et il comprendra la science.

لە گاڵتەجاڕ بدە و ساویلکە ژیر دەبێت، تێگەیشتوو سەرزەنشت بکە زانیاری تێدەگات.

26 Celui qui maltraite son père et qui fait fuir sa mère est un fils qui se couvre de honte et d’opprobre.

ئەوەی باوکی تاڵان بکات و دایکی دەربکات، کوڕێکە مایەی شەرمەزاری و ڕیسوایی.

27 Cesse, mon fils, d’écouter l’instruction, et tu t’éloigneras des paroles de la science.

ڕۆڵە، ئەگەر وازت لە گوێگرتن لە ڕاوێژ هێنا، لە وتەکانی زانیاری گومڕا دەبیت.

28 Un témoin pervers se moque de la justice, et la bouche des méchants avale l’iniquité.

شایەتی دڵڕەش گاڵتە بە دادپەروەری دەکات، دەمی بەدکارانیش تاوان قووت دەدات.

29 Les jugements sont prêts pour les railleurs, et les coups pour le dos des insensés.

سزا بۆ گاڵتەجاڕەکان ئامادەکراوە، لێدانیش بۆ پشتی گێلەکان.