Sentencoj 6
1 Mia filo! se vi garantiis por via proksimulo Kaj donis vian manon por aliulo,
Hijo mío, si saliste fiador por tu prójimo, Si empeñaste tu palabra a un extraño,
2 Tiam vi enretiĝis per la vortoj de via buŝo, Kaptiĝis per la vortoj de via buŝo.
Si te enredaste con tus palabras, Y quedaste atrapado con los dichos de tu boca,
3 Tiam, mia filo, agu tiel kaj saviĝu, Ĉar vi falis en la mano de via proksimulo: Iru, vigliĝu, kaj petegu vian proksimulon;
Haz esto ahora, hijo mío, y líbrate. Ya que caíste en las manos de tu prójimo: Vé, humíllate e importuna a tu prójimo.
4 Ne lasu viajn okulojn dormi Kaj viajn palpebrojn dormeti;
No concedas sueño a tus ojos, Ni adormecimiento a tus párpados.
5 Savu vin, kiel gazelo, el la mano, Kaj kiel birdo el la mano de la birdokaptisto.
Líbrate como gacela de la mano [del cazador], Como un ave de la trampa.
6 Iru al la formiko, vi maldiligentulo; Rigardu ĝian agadon, kaj saĝiĝu.
Mira a la hormiga, oh perezoso, Observa sus caminos y sé sabio,
7 Kvankam ĝi ne havas estron, Nek kontrolanton, nek reganton,
La cual, sin tener jefe, Ni gobernador, ni soberano,
8 Ĝi pretigas en la somero sian panon, Ĝi kolektas dum la rikolto sian manĝon.
Prepara en el verano su comida. En el tiempo de la cosecha guarda su sustento.
9 Ĝis kiam, maldiligentulo, vi kuŝos? Kiam vi leviĝos de via dormo?
¿Hasta cuándo estarás acostado, oh perezoso? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
10 Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;
Un rato duermes, otro dormitas, Un rato cruzas los brazos y descansas.
11 Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
Te llega la miseria como un vagabundo, Y tu necesidad como un hombre armado.
12 Homo sentaŭga, homo malbonfarema, Iras kun buŝo malica,
Hombre depravado es el hombre inicuo, Que anda en la perversidad de su boca,
13 Donas signojn per la okuloj, aludas per siaj piedoj, Komprenigas per siaj fingroj;
Guiña con un ojo, menea los pies, Hace señas con los dedos.
14 Perverseco estas en lia koro, li intencas malbonon; En ĉiu tempo li semas malpacon.
En su corazón hay perversidades, Maquina maldades, y continuamente busca rencillas.
15 Tial subite venos lia pereo; Li estos rompita subite, kaj neniu lin sanigos.
Por tanto, su calamidad vendrá de repente. Súbitamente será quebrantado y no habrá remedio.
16 Jen estas ses aferoj, kiujn la Eternulo malamas, Kaj sep, kiujn Li abomenegas.
Seis [cosas] aborrece Yavé, Y aun siete repugna su alma:
17 Arogantaj okuloj, mensogema lango, Kaj manoj, kiuj verŝas senkulpan sangon,
Ojos altivos, boca mentirosa, Manos que derraman sangre inocente,
18 Koro, kiu preparas malbonfarajn intencojn, Piedoj, kiuj rapidas kuri al malbono,
Corazón que maquina planes perversos, Pies presurosos para correr al mal,
19 Falsa atestanto, kiu elspiras mensogojn; Kaj tiu, kiu semas malpacon inter fratoj.
Testigo falso que habla mentiras, Y el que enciende discordias entre sus hermanos.
20 Konservu, mia filo, la ordonon de via patro, Kaj ne forĵetu la instruon de via patrino.
Hijo mío, guarda el mandamiento de tu padre, Y no abandones la instrucción de tu madre.
21 Ligu ilin por ĉiam al via koro, Volvu ilin sur vian kolon.
Átalos continuamente a tu corazón, Enlázalos en torno a tu cuello.
22 Kiam vi iros, ili gvidos vin; Kiam vi kuŝiĝos, ili vin gardos; Kaj kiam vi vekiĝos, ili parolos kun vi.
Cuando camines, te guiarán. Cuando duermas, te protegerán. Hablarán contigo al despertar.
23 Ĉar moralordono estas lumingo, kaj instruo estas lumo, Kaj edifaj predikoj estas vojo de vivo,
Porque el mandamiento es lámpara, La enseñanza es luz Y camino de vida las reprensiones de la instrucción.
24 Por gardi vin kontraŭ malbona virino, Kontraŭ glata lango de fremdulino.
Te guardarán de la mala mujer, De la blandura de la boca de la mujer extraña.
25 Ne deziregu en via koro ŝian belecon, Kaj ne kaptiĝu per ŝiaj palpebroj.
No codicies en tu corazón su hermosura, Ni dejes que te cautive con sus párpados.
26 Ĉar la kosto de publikulino estas nur unu pano; Sed fremda edzino forkaptas la grandvaloran animon.
Porque si la prostituta busca una hogaza de pan, La adúltera caza una vida preciosa.
27 Ĉu iu povas teni fajron en sia sino tiel, Ke liaj vestoj ne brulu?
¿Tomará el hombre fuego en su seno, Sin que ardan sus ropas?
28 Ĉu iu povas marŝi sur ardantaj karboj, Ne bruligante siajn piedojn?
¿Andará un hombre sobre brasas, Sin que se quemen sus pies?
29 Tiel ankaŭ estas kun tiu, kiu venas al la edzino de sia proksimulo; Neniu, kiu ŝin ektuŝas, restas sen puno.
Así sucederá con el que se une a la mujer de su prójimo. Ninguno que la toque quedará impune.
30 Oni ne faras grandan honton al ŝtelanto, Se li ŝtelas por sin satigi, kiam li malsatas;
¿No desprecian al ladrón aunque robe Para llenar su estómago cuando tiene hambre?
31 Kaj kiam oni lin kaptas, li pagas sepoble; La tutan havon de sia domo li fordonas.
Si es sorprendido, tiene que pagar siete veces Y entregar todo lo que tiene en su casa.
32 Sed kiu adultas kun virino, tiu estas sensaĝa; Tiu, kiu faras tion, pereigas sian animon;
Pues el adúltero es hombre sin cordura, Destructor de sí mismo es el que lo hace.
33 Batojn kaj malhonoron li ricevas, Kaj lia honto ne elviŝiĝas;
Heridas y deshonra hallará, Y su afrenta no será borrada.
34 Ĉar furiozas la ĵaluzo de la edzo; Kaj li ne indulgas en la tempo de la venĝo.
Porque los celos son la ira del hombre. En el día de la venganza no perdonará,
35 Li rigardas nenian kompenson, Kaj li ne akceptas, se vi volas eĉ multe donaci.
Ni aceptará algún rescate. No se aplacará aunque ofrezcas muchos regalos.
