Sentencoj 6
1 Mia filo! se vi garantiis por via proksimulo Kaj donis vian manon por aliulo,
Hijo mío, si te has convertido en garantía de tu prójimo, si has golpeado tus manos en prenda por un extraño,
2 Tiam vi enretiĝis per la vortoj de via buŝo, Kaptiĝis per la vortoj de via buŝo.
estás atrapado por las palabras de tu boca; estás atrapado con las palabras de tu boca.
3 Tiam, mia filo, agu tiel kaj saviĝu, Ĉar vi falis en la mano de via proksimulo: Iru, vigliĝu, kaj petegu vian proksimulon;
Hazlo ahora, hijo mío, y líbrate, ya que has llegado a la mano de tu vecino. Ve, humíllate. Presiona tu súplica con tu vecino.
4 Ne lasu viajn okulojn dormi Kaj viajn palpebrojn dormeti;
No le des sueño a tus ojos, ni el sueño a sus párpados.
5 Savu vin, kiel gazelo, el la mano, Kaj kiel birdo el la mano de la birdokaptisto.
Libérate, como una gacela de la mano del cazador, como un pájaro de la trampa del cazador.
6 Iru al la formiko, vi maldiligentulo; Rigardu ĝian agadon, kaj saĝiĝu.
Ve a la hormiga, perezoso. Considera sus formas, y sé sabio;
7 Kvankam ĝi ne havas estron, Nek kontrolanton, nek reganton,
que no tienen jefe, supervisor o gobernante,
8 Ĝi pretigas en la somero sian panon, Ĝi kolektas dum la rikolto sian manĝon.
le proporciona el pan en el verano, y recoge su alimento en la cosecha.
9 Ĝis kiam, maldiligentulo, vi kuŝos? Kiam vi leviĝos de via dormo?
¿Cuánto tiempo vas a dormir, perezoso? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
10 Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;
Un poco de sueño, un poco de sopor, un pequeño pliegue de las manos para dormir —
11 Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
así que tu pobreza vendrá como un ladrón, y su escasez como hombre armado.
12 Homo sentaŭga, homo malbonfarema, Iras kun buŝo malica,
Una persona sin valor, un hombre de iniquidad, es el que anda con la boca perversa,
13 Donas signojn per la okuloj, aludas per siaj piedoj, Komprenigas per siaj fingroj;
que guiña los ojos, que hace señales con los pies, que hace gestos con los dedos,
14 Perverseco estas en lia koro, li intencas malbonon; En ĉiu tempo li semas malpacon.
en cuyo corazón hay perversidad, que urde el mal continuamente, que siempre siembra la discordia.
15 Tial subite venos lia pereo; Li estos rompita subite, kaj neniu lin sanigos.
Por lo tanto, su calamidad vendrá de repente. Se romperá de repente, y eso sin remedio.
16 Jen estas ses aferoj, kiujn la Eternulo malamas, Kaj sep, kiujn Li abomenegas.
Hay seis cosas que Yahvé odia; sí, siete que son una abominación para él:
17 Arogantaj okuloj, mensogema lango, Kaj manoj, kiuj verŝas senkulpan sangon,
ojos arrogantes, una lengua mentirosa, manos que derraman sangre inocente,
18 Koro, kiu preparas malbonfarajn intencojn, Piedoj, kiuj rapidas kuri al malbono,
un corazón que urde planes perversos, pies que son rápidos en correr a la travesura,
19 Falsa atestanto, kiu elspiras mensogojn; Kaj tiu, kiu semas malpacon inter fratoj.
un testigo falso que dice mentiras, y el que siembra la discordia entre hermanos.
20 Konservu, mia filo, la ordonon de via patro, Kaj ne forĵetu la instruon de via patrino.
Hijo mío, cumple el mandamiento de tu padre, y no abandones las enseñanzas de tu madre.
21 Ligu ilin por ĉiam al via koro, Volvu ilin sur vian kolon.
Átalas continuamente en tu corazón. Átalos alrededor de tu cuello.
22 Kiam vi iros, ili gvidos vin; Kiam vi kuŝiĝos, ili vin gardos; Kaj kiam vi vekiĝos, ili parolos kun vi.
Cuando camines, te guiará. Cuando duermas, te vigilará. Cuando te despiertes, hablará contigo.
23 Ĉar moralordono estas lumingo, kaj instruo estas lumo, Kaj edifaj predikoj estas vojo de vivo,
Porque el mandamiento es una lámpara, y la ley es ligera. Los reproches de instrucción son el camino de la vida,
24 Por gardi vin kontraŭ malbona virino, Kontraŭ glata lango de fremdulino.
para alejarte de la mujer inmoral, de los halagos de la lengua de la esposa díscola.
25 Ne deziregu en via koro ŝian belecon, Kaj ne kaptiĝu per ŝiaj palpebroj.
No codicies su belleza en tu corazón, ni dejar que te cautive con sus párpados.
26 Ĉar la kosto de publikulino estas nur unu pano; Sed fremda edzino forkaptas la grandvaloran animon.
Porque una prostituta te reduce a un trozo de pan. La adúltera caza tu preciosa vida.
27 Ĉu iu povas teni fajron en sia sino tiel, Ke liaj vestoj ne brulu?
¿Puede un hombre recoger fuego en su regazo, y sus ropas no sean quemadas?
28 Ĉu iu povas marŝi sur ardantaj karboj, Ne bruligante siajn piedojn?
O se puede caminar sobre las brasas, y sus pies no se quemen?
29 Tiel ankaŭ estas kun tiu, kiu venas al la edzino de sia proksimulo; Neniu, kiu ŝin ektuŝas, restas sen puno.
Así es el que se acerca a la mujer de su prójimo. Quien la toque no quedará impune.
30 Oni ne faras grandan honton al ŝtelanto, Se li ŝtelas por sin satigi, kiam li malsatas;
Los hombres no desprecian al ladrón si roba para satisfacerse cuando tiene hambre,
31 Kaj kiam oni lin kaptas, li pagas sepoble; La tutan havon de sia domo li fordonas.
pero si se le encuentra, deberá restituir siete veces. Dará toda la riqueza de su casa.
32 Sed kiu adultas kun virino, tiu estas sensaĝa; Tiu, kiu faras tion, pereigas sian animon;
El que comete adulterio con una mujer está vacío de entendimiento. Quien lo hace destruye su propia alma.
33 Batojn kaj malhonoron li ricevas, Kaj lia honto ne elviŝiĝas;
Recibirá heridas y deshonra. Su reproche no será borrado.
34 Ĉar furiozas la ĵaluzo de la edzo; Kaj li ne indulgas en la tempo de la venĝo.
Porque los celos despiertan la furia del marido. No perdonará en el día de la venganza.
35 Li rigardas nenian kompenson, Kaj li ne akceptas, se vi volas eĉ multe donaci.
No considerará ningún rescate, ni estará contento, aunque le des muchos regalos.
