Sentencoj 6
1 Mia filo! se vi garantiis por via proksimulo Kaj donis vian manon por aliulo,
[My] son, if you become surety for your friend, you shall deliver your hand to an enemy.
2 Tiam vi enretiĝis per la vortoj de via buŝo, Kaptiĝis per la vortoj de via buŝo.
For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.
3 Tiam, mia filo, agu tiel kaj saviĝu, Ĉar vi falis en la mano de via proksimulo: Iru, vigliĝu, kaj petegu vian proksimulon;
[My] son, do what I command you, and deliver yourself; for on your friend's account you are come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even your friend for whom you are become surety.
4 Ne lasu viajn okulojn dormi Kaj viajn palpebrojn dormeti;
Give not sleep to your eyes, nor slumber with your eyelids;
5 Savu vin, kiel gazelo, el la mano, Kaj kiel birdo el la mano de la birdokaptisto.
that you may deliver yourself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.
6 Iru al la formiko, vi maldiligentulo; Rigardu ĝian agadon, kaj saĝiĝu.
Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.
7 Kvankam ĝi ne havas estron, Nek kontrolanton, nek reganton,
For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,
8 Ĝi pretigas en la somero sian panon, Ĝi kolektas dum la rikolto sian manĝon.
he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labors kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.
9 Ĝis kiam, maldiligentulo, vi kuŝos? Kiam vi leviĝos de via dormo?
How long will you lie, O sluggard? and when will you awake out of sleep?
10 Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;
You sleep a little, and you rest a little, and you slumber a short [time], and you fold your arms over your breast a little.
11 Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
Then poverty comes upon you as an evil traveller, and lack as a swift courier: but if you be diligent, your harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.
12 Homo sentaŭga, homo malbonfarema, Iras kun buŝo malica,
A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.
13 Donas signojn per la okuloj, aludas per siaj piedoj, Komprenigas per siaj fingroj;
And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.
14 Perverseco estas en lia koro, li intencas malbonon; En ĉiu tempo li semas malpacon.
[His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.
15 Tial subite venos lia pereo; Li estos rompita subite, kaj neniu lin sanigos.
Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.
16 Jen estas ses aferoj, kiujn la Eternulo malamas, Kaj sep, kiujn Li abomenegas.
For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.
17 Arogantaj okuloj, mensogema lango, Kaj manoj, kiuj verŝas senkulpan sangon,
The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;
18 Koro, kiu preparas malbonfarajn intencojn, Piedoj, kiuj rapidas kuri al malbono,
and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].
19 Falsa atestanto, kiu elspiras mensogojn; Kaj tiu, kiu semas malpacon inter fratoj.
An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.
20 Konservu, mia filo, la ordonon de via patro, Kaj ne forĵetu la instruon de via patrino.
[My] son, keep the laws of your father, and reject not the ordinances of your mother:
21 Ligu ilin por ĉiam al via koro, Volvu ilin sur vian kolon.
but bind them upon your soul continually, and hang them as a chain about your neck.
22 Kiam vi iros, ili gvidos vin; Kiam vi kuŝiĝos, ili vin gardos; Kaj kiam vi vekiĝos, ili parolos kun vi.
Whenever you walk, lead this along and let it be with you; that it may talk with you when you wake.
23 Ĉar moralordono estas lumingo, kaj instruo estas lumo, Kaj edifaj predikoj estas vojo de vivo,
For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:
24 Por gardi vin kontraŭ malbona virino, Kontraŭ glata lango de fremdulino.
to keep you continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.
25 Ne deziregu en via koro ŝian belecon, Kaj ne kaptiĝu per ŝiaj palpebroj.
Let not the desire of beauty overcome you, neither be you caught by your eyes, neither be captivated with her eyelids.
26 Ĉar la kosto de publikulino estas nur unu pano; Sed fremda edzino forkaptas la grandvaloran animon.
For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.
27 Ĉu iu povas teni fajron en sia sino tiel, Ke liaj vestoj ne brulu?
Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?
28 Ĉu iu povas marŝi sur ardantaj karboj, Ne bruligante siajn piedojn?
or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?
29 Tiel ankaŭ estas kun tiu, kiu venas al la edzino de sia proksimulo; Neniu, kiu ŝin ektuŝas, restas sen puno.
So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.
30 Oni ne faras grandan honton al ŝtelanto, Se li ŝtelas por sin satigi, kiam li malsatas;
It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:
31 Kaj kiam oni lin kaptas, li pagas sepoble; La tutan havon de sia domo li fordonas.
but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.
32 Sed kiu adultas kun virino, tiu estas sensaĝa; Tiu, kiu faras tion, pereigas sian animon;
But the adulterer through lack of sense procures destruction to his soul.
33 Batojn kaj malhonoron li ricevas, Kaj lia honto ne elviŝiĝas;
He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.
34 Ĉar furiozas la ĵaluzo de la edzo; Kaj li ne indulgas en la tempo de la venĝo.
For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.
35 Li rigardas nenian kompenson, Kaj li ne akceptas, se vi volas eĉ multe donaci.
He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.
