Sentencoj 29
1 Se homo ofte admonita restos obstina, Li subite pereos sen ia helpo.
Some people remain stubborn [IDM] [even] though they are often reproved/warned [about doing what is wrong], [but some day] they will be crushed/ruined, and nothing will be able to heal them.
2 Kiam altiĝas virtuloj, la popolo ĝojas; Sed kiam regas malvirtulo, la popolo ĝemas.
When righteous [people] are rulers, people are happy, but when wicked [people] rule, people (groan/are miserable).
3 Homo, kiu amas saĝon, ĝojigas sian patron; Sed kiu komunikiĝas kun malĉastulinoj, tiu disperdas sian havon.
Those who are eager to become wise cause their parents to be glad; those who spend their time with prostitutes will end up giving all their money to them.
4 Reĝo per justeco fortikigas la landon; Sed donacamanto ĝin ruinigas.
When a king rules justly/fairly, he causes his nation to be strong, but a king who is concerned [only] with getting more money from the people ruins his nation.
5 Homo, kiu flatas al sia proksimulo, Metas reton antaŭ liaj piedoj.
Those who (flatter others/say nice things to others [merely] to cause them to feel good) are really setting a trap for them (OR, for themselves) [SYN].
6 Per sia pekado malbona homo sin implikas; Sed virtulo triumfas kaj ĝojas.
Evil people will be trapped by the sins that they commit, but righteous/honest people will sing and be joyful/happy.
7 Virtulo penas ekkoni la aferon de malriĉuloj; Sed malvirtulo ne povas kompreni.
Righteous/Good people know that poor [people] should be treated fairly/justly, [but] wicked people (are not concerned about/do not pay attention to) those matters at all.
8 Homoj blasfemantaj indignigas urbon; Sed saĝuloj kvietigas koleron.
Those who make fun of [everything that is good say things that] cause [everyone in] the city to (be agitated/in turmoil); those who are wise enable [people] to remain calm.
9 Se saĝa homo havas juĝan aferon kun homo malsaĝa, Tiam, ĉu li koleras, ĉu li ridas, li ne havas trankvilon.
If a wise person sues a foolish person, the foolish person merely laughs [at him] and yells [at him] and will not be quiet (OR, [the dispute will] not be resolved).
10 Sangaviduloj malamas senkulpulon; Sed virtuloj zorgas pri lia vivo.
Those who murder others hate people who (are honest/always do what is right), but righteous [people] try to protect them.
11 Sian tutan koleron aperigas malsaĝulo; Sed saĝulo ĝin retenas.
People who are wise are patient and restrain/control themselves when they are angry, but foolish people (quickly show others that they are very angry/do not restrain themselves at all).
12 Se reganto atentas mensogon, Tiam ĉiuj liaj servantoj estas malvirtuloj.
If a ruler (pays attention to/believes) [people who tell] lies, all his officials will [also] become wicked.
13 Malriĉulo kaj procentegisto renkontiĝas; La Eternulo donas lumon al la okuloj de ambaŭ.
There is one thing that is true about both poor people and those who oppress them: Yahweh enables all of them to see.
14 Se reĝo juĝas juste malriĉulojn, Lia trono fortikiĝas por ĉiam.
If kings judge poor [people] fairly, they will continue to rule for a long time.
15 Kano kaj instruo donas saĝon; Sed knabo, lasita al si mem, hontigas sian patrinon.
If children are punished/spanked and reproved/warned, they become wise; but if they are allowed to do whatever they want to do, they [do things that] cause their mothers to be ashamed of them.
16 Kiam altiĝas malvirtuloj, tiam multiĝas krimoj; Sed virtuloj vidos ilian falon.
When wicked [people] rule, there are more crimes committed {people commit more crimes}, but [some day] those wicked people will (be defeated/no longer rule), and righteous [people] will see that happen.
17 Punu vian filon, kaj li vin trankviligos, Kaj li donos ĝojon al via animo.
If you discipline your children, they will no longer [do things that] will cause you to be worried; instead, they [will do things that] will delight you [SYN].
18 Se ne ekzistas profetaj predikoj, tiam popolo fariĝas sovaĝa; Sed bone estas al tiu, kiu observas la leĝojn.
When the people [of a nation] do not receive messages that come directly from God, they do not control their behavior. [God] is pleased with those who obey his laws.
19 Per vortoj sklavo ne instruiĝas; Ĉar li komprenas, sed ne obeas.
It is not possible to correct/discipline servants only by talking to them; they understand what you are saying, but they do not pay attention to it.
20 Ĉu vi vidas homon, kiu tro rapidas kun siaj vortoj? Estas pli da espero por malsaĝulo ol por li.
[God] can help/bless foolish people more easily [RHQ] than he can help/bless people who speak without thinking first.
21 Se oni de infaneco kutimigas sklavon al dorlotiĝado, Li poste fariĝas neregebla.
If someone gives his servants everything that they want, starting from when they are young, some day those servants will take from him everything that he owns.
22 Kolerema homo kaŭzas malpacojn, Kaj flamiĝema kaŭzas multajn pekojn.
Those who [quickly] become angry cause [many] arguments, and they [also] commit many sins.
23 La fiereco de homo lin malaltigos; Sed humilulo atingos honoron.
Proud people will be disgraced; those who are humble will be respected.
24 Kiu dividas kun ŝtelisto, tiu malamas sian animon; Li aŭdas la ĵuron kaj nenion diras.
Those who help thieves [to steal] only hurt themselves; [when they are in court], they solemnly ask [God] to curse them [if they do not tell the truth], but they do not tell the truth [about the crime that was committed], [and as a result, God will curse them].
25 Timo antaŭ homoj faligas en reton; Sed kiu fidas la Eternulon, tiu estas ŝirmita.
It is [like] a dangerous trap [MET] [for people] to be (afraid of/worried about) what others will think about them, but those who trust in Yahweh are safe/protected.
26 Multaj serĉas favoron de reganto; Sed la sorto de homo dependas de la Eternulo.
Many [people] request rulers to do things to help them, but Yahweh is [the only one] who surely does for people what is fair/just.
27 Maljusta homo estas abomenaĵo por virtuloj; Kaj kiu iras la ĝustan vojon, tiu estas abomenaĵo por malvirtulo.
Righteous [people] hate/detest those who do what is evil, and wicked [people] hate [those whose behavior is always] good.
