Sentencoj 25
1 Ankaŭ ĉi tio estas sentencoj de Salomono, kiujn kolektis la viroj de Ĥizkija, reĝo de Judujo.
Aquí hay más proverbios de Salomón, recopilados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.
2 Honoro de Dio estas kaŝi aferon; Sed honoro de reĝoj estas esplori aferon.
La grandeza de Dios está en las cosas ocultas, mientras que la grandeza de los reyes está en revelar lo desconocido.
3 La ĉielo estas alta, la tero estas profunda, Kaj la koro de reĝoj estas neesplorebla.
Así como la altura de los cielos y la profundidad de la tierra, el pensamiento de un rey no se puede conocer.
4 Forigu de arĝento la almiksaĵon, Kaj la puriganto ricevos vazon.
Quita la escoria de la plata y el platero tendrá plata pura para hacer su trabajo.
5 Forigu malvirtulon de la reĝo, Kaj lia trono fortikiĝos en justeco.
Quita al malvado de la presencia del rey, y el rey gobernará confiado y con justicia.
6 Ne montru vin granda antaŭ la reĝo, Kaj sur la loko de eminentuloj ne stariĝu;
No trates de parecer grande delante del rey, y no finjas para estar entre la gente importante.
7 Ĉar pli bone estas, se oni diros al vi: Leviĝu ĉi tien, Ol se oni malaltigos vin antaŭ eminentulo, Kiun vidis viaj okuloj.
Porque es mejor que te digan: “Ven aquí arriba”, que ser humillado delante de un noble. Aunque hayas visto algo con tus propios ojos,
8 Ne komencu tuj disputi; Ĉar kion vi faros poste, kiam via proksimulo vin hontigos?
no corras a tomar acciones legales, porque ¿qué harás al final cuando tu vecino demuestre que estás equivocado y te humille?
9 Faru disputon kun via proksimulo mem, Sed sekreton de aliulo ne malkaŝu;
Debate el caso primero con tu vecino, y no traiciones el secreto que otra persona te ha confiado,
10 Ĉar alie aŭdanto vin riproĉos, Kaj vian babilon vi jam ne povos repreni.
de lo contrario el que escuche te avergonzará y no podrás recuperarte de tu mala reputación.
11 Vorto dirita en ĝusta tempo Estas kiel oraj pomoj sur retaĵo arĝenta.
El consejo impartido en el momento correcto es como manzanas de oro con baño de plata.
12 Kiel ora orelringo kaj multekosta kolringo, Tiel estas saĝa admonanto por aŭskultanta orelo.
La crítica constructiva de los sabios a quien escucha el consejo, es como un anillo de oro y un collar de oro fino.
13 Kiel malvarmo de neĝo en la tempo de rikolto, Tiel estas fidela sendito por siaj sendintoj: Li revigligas la animon de sia sinjoro.
El mensajero fiel es un fresco para su maestro, como la nieve fresca en un día caluroso de siega.
14 Kiel nuboj kaj vento sen pluvo, Tiel estas homo, kiu fanfaronas per dono, kiun li ne faras.
Quien se jacta de un regalo que nunca entrega, es como las nubes y el viento sin lluvia.
15 Per pacienco oni altiras al si potenculon, Kaj mola parolo rompas oston.
Si eres paciente, podrás persuadir a tu superior, y las palabras suaves pueden derribar la oposición.
16 Kiam vi trovis mielon, manĝu, kiom vi bezonas, Por ke vi ne fariĝu tro sata kaj ne elvomu ĝin.
Si hallas dinero, come lo necesario; porque si comes demasiado, te enfermarás.
17 Detenu vian piedon de la domo de via proksimulo; Ĉar alie vi tedus lin kaj li vin malamus.
No visites la casa de tu vecino con mucha frecuencia, o se cansarán y te aborrecerán.
18 Kiel martelo kaj glavo kaj akra sago Estas tiu homo, kiu parolas pri sia proksimulo malveran ateston.
Mentir en la corte contra un amigo es como atacarlo con una maza, con una espada o con una lanza.
19 Kiel putra dento kaj malforta piedo Estas nefidinda espero en tago de mizero.
Confiar en las personas poco fiables en momentos de dificultad es como comer con un diente partido, o caminar con un pie herido.
20 Kiel demeto de vesto en tempo de malvarmo, kiel vinagro sur natro, Tiel estas kantado de kantoj al koro suferanta.
Cantar canciones alegres a quien tiene el corazón quebrantado, es como quitarte el abrigo en un día de frio, o poner vinagre en una herida abierta.
21 Se via malamanto estas malsata, manĝigu al li panon; Kaj se li estas soifa, trinkigu al li akvon;
Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber.
22 Ĉar fajrajn karbojn vi kolektos sur lia kapo, Kaj la Eternulo vin rekompencos.
Esto hará que se avergüence como si tuviera carbones encendidos sobre su cabeza, y el Señor te recompensara.
23 Norda vento kaŭzas pluvon, Kaj ĉagrenita vizaĝo kaŝatan parolon.
Así como el viento del norte trae la lluvia, las personas calumniadoras hacen enojar.
24 Pli bone estas loĝi sur angulo de tegmento, Ol kun malpacema edzino en komuna domo.
Mejor es vivir en un rincón de la azotea, que compartir toda la casa con una mujer conflictiva.
25 Kiel malvarma akvo por suferanto de soifo, Tiel estas bona sciigo el lando malproksima.
Las buenas noticias que vienen de un país lejano son como agua fresca para un viajero cansado.
26 Virtulo, kiu falas antaŭ malvirtulo, Estas malklara fonto kaj malbonigita puto.
Los justos que ceden ante los malvados son como una fuente llena de barro, o un pozo contaminado.
27 Ne bone estas manĝi tro multe da mielo; Kaj ne glore estas serĉi sian gloron.
No es bueno comer mucha miel, tampoco desear mucha alabanza.
28 Homo, kiu ne povas regi sian spiriton, Estas urbo detruita, kiu ne havas muron.
Una persona sin dominio propio es como una ciudad expuesta, cuyos muros están agrietados.
