Sentencoj 24
1 Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;
No tengas envidia de los hombres malos, ni el deseo de estar con ellos;
2 Ĉar ilia koro pensas pri perfortaĵo, Kaj ilia buŝo parolas malbonaĵon.
para que sus corazones traman la violencia y sus labios hablan de travesuras.
3 Per saĝo konstruiĝas domo, Kaj per prudento ĝi fortikiĝas;
A través de la sabiduría se construye una casa; mediante la comprensión se establece;
4 Kaj per sciado la ĉambroj pleniĝas Per ĉia havo grandvalora kaj agrabla.
por conocimiento las habitaciones se llenan con todos los tesoros raros y hermosos.
5 Homo saĝa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.
Un hombre sabio tiene un gran poder. Un hombre con conocimientos aumenta la fuerza,
6 Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.
pues con una sabia guía libras tu guerra, y la victoria está en muchos asesores.
7 Tro alta estas la saĝo por malsaĝulo; Ĉe la pordego li ne malfermos sian buŝon.
La sabiduría es demasiado elevada para un tonto. No abre la boca en la puerta.
8 Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.
El que conspira para hacer el mal se le llamará intrigante.
9 Malico de malsaĝulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenaĵo por homo.
Los planes de la locura son pecado. El burlador es detestado por los hombres.
10 Se vi montriĝis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.
Si flaqueas en el momento de la dificultad, tu fuerza es pequeña.
11 Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortiriĝu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.
¡Rescata a los que están siendo llevados a la muerte! En efecto, ¡retened a los que se tambalean hacia la matanza!
12 Se vi diras: Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laŭ liaj faroj.
Si dices: “He aquí que no sabíamos esto” ¿acaso el que pesa los corazones no lo considera? El que guarda tu alma, ¿no lo sabe? ¿No ha de dar a cada uno según su trabajo?
13 Manĝu, mia filo, mielon, ĉar ĝi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolĉa por via gorĝo;
Hijo mío, come miel, porque es buena, los excrementos del panal, que son dulces a su gusto;
14 Tia estas por via animo la sciado de saĝo, se vi ĝin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.
así conocerás que la sabiduría es para tu alma. Si lo has encontrado, habrá una recompensa: Su esperanza no será cortada.
15 Ne insidu, ho malvirtulo, kontraŭ la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;
No aceches, malvado, contra la morada de los justos. No destruyas su lugar de descanso;
16 Ĉar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviĝos; Sed malvirtuloj implikiĝas en la malfeliĉo.
porque el justo cae siete veces y se levanta, pero los malvados son derribados por la calamidad.
17 Kiam falas via malamiko, ne ĝoju, Kaj ĉe lia malfeliĉo via koro ne plezuriĝu;
No te alegres cuando tu enemigo caiga. No dejes que tu corazón se alegre cuando sea derrocado,
18 Ĉar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaĉos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.
no sea que Yahvé lo vea y le desagrade, y aleja de él su ira.
19 Ne koleru kontraŭ malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;
No te preocupes por los malhechores, ni tengas envidia de los malvados;
20 Ĉar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingiĝos.
porque no habrá recompensa para el hombre malo. La lámpara de los malvados se apagará.
21 Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reĝon; Kun ribeluloj ne komunikiĝu.
Hijo mío, teme a Yahvé y al rey. No te unas a los rebeldes,
22 Ĉar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaŭ?
porque su calamidad surgirá de repente. ¿Quién sabe qué destrucción puede venir de ambos?
23 Ankaŭ ĉi tio estas vortoj de saĝuloj: Konsideri personojn ĉe juĝado estas ne bone.
Estos son también los dichos de los sabios: Mostrar parcialidad en el juicio no es bueno.
24 Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.
El que dice al impío: “Eres justo” los pueblos lo maldecirán, y las naciones lo aborrecerán —
25 Sed kiuj faras riproĉojn, tiuj plaĉas, Kaj sur ilin venos bona beno.
pero les irá bien a los que condenen a los culpables, y una rica bendición vendrá sobre ellos.
26 Kiu respondas ĝustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.
Una respuesta sincera es como un beso en los labios.
27 Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu ĉion sur via kampo; Kaj poste aranĝu vian domon.
Prepara tu trabajo en el exterior, y preparen sus campos. Después, construye tu casa.
28 Ne atestu sen kaŭzo kontraŭ via proksimulo; Ĉu vi trompus per via buŝo?
No seas testigo contra tu prójimo sin motivo. No engañes con tus labios.
29 Ne diru: Kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li; Mi redonos al la homo laŭ lia faro.
No digas: “Haré con él lo que él ha hecho conmigo”; Pagaré al hombre según su trabajo”.
30 Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinberĝardeno de sensaĝulo;
Pasé por el campo del perezoso, por la viña del hombre vacío de entendimiento.
31 Kaj jen ĉie elkreskis urtiko, Ĉio estas kovrita de dornoj, Kaj la ŝtona muro estas detruita.
He aquí que todo estaba cubierto de espinas. Su superficie estaba cubierta de ortigas, y su muro de piedra fue derribado.
32 Kaj kiam mi vidis, mi prenis ĝin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:
Entonces vi, y consideré bien. Vi y recibí instrucción:
33 Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;
un poco de sueño, un poco de sopor, un pequeño pliegue de las manos para dormir,
34 Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
por lo que su pobreza vendrá como un ladrón y su necesidad como hombre armado.
