Sentencoj 23
1 Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;
When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;
2 Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.
put a knife to your throat if you are a man given to appetite.
3 Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.
Don’t be desirous of his dainties, since they are deceitful food.
4 Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.
Don’t weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.
5 Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.
Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.
6 Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.
Don’t eat the food of him who has a stingy eye, and don’t crave his delicacies,
7 Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.
for as he thinks about the cost, so he is. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.
8 La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.
You will vomit up the morsel which you have eaten and waste your pleasant words.
9 En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.
Don’t speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
10 Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.
Don’t move the ancient boundary stone. Don’t encroach on the fields of the fatherless,
11 Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.
for their Defender is strong. He will plead their case against you.
12 Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.
Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
13 Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.
Don’t withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.
Punish him with the rod, and save his soul from Sheol. (Sheol h7585)
15 Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.
My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine.
16 Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.
Yes, my heart will rejoice when your lips speak what is right.
17 Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.
Don’t let your heart envy sinners, but rather fear Yahweh all day long.
18 Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.
Indeed surely there is a future hope, and your hope will not be cut off.
19 Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.
Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path!
20 Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;
Don’t be among ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat;
21 Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.
for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.
22 Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.
Listen to your father who gave you life, and don’t despise your mother when she is old.
23 Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.
Buy the truth, and don’t sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.
24 Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.
The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.
25 Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.
Let your father and your mother be glad! Let her who bore you rejoice!
26 Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.
My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.
27 Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.
For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.
28 Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.
Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful among men.
29 Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?
Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
30 Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.
Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.
31 Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:
Don’t look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
32 En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.
In the end, it bites like a snake, and poisons like a viper.
33 Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.
Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.
34 Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.
Yes, you will be as he who lies down in the middle of the sea, or as he who lies on top of the rigging:
35 Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.
“They hit me, and I was not hurt! They beat me, and I don’t feel it! When will I wake up? I can do it again. I will look for more.”
