Sentencoj 22
1 Nomo bona estas pli preferinda, ol granda riĉeco; Kaj bona estimo, ol arĝento kaj oro.
Tener una buena reputación es mejor que tener mucho dinero. El respeto es mejor que la plata y que el oro.
2 Riĉulo kaj malriĉulo renkontiĝas: Ilin ambaŭ kreis la Eternulo.
Los ricos y los pobres tienen algo en común: el Señor es su creador.
3 Prudentulo antaŭvidas malbonon, kaj kaŝiĝas; Sed naivuloj antaŭenpaŝas, kaj difektiĝas.
Si eres prudente, verás venir el peligro y te apartarás; pero los necios siguen sin cuidado y sufren las consecuencias.
4 Por humileco kaj timo antaŭ la Eternulo Oni ricevas riĉecon kaj honoron kaj vivon.
Si eres humilde y respetas al Señor, tu recompense será la riqueza, el honor y la vida.
5 Dornoj kaj retoj estas sur la vojo de malbonagulo; Kiu gardas sian animon, tiu malproksimiĝas de ili.
Solo hay espinas y trampas en el camino de los corruptos. Los que estiman sus vidas se mantendrán lejos de ellos.
6 Instruu knabon konforme al lia vojo, Kaj eĉ maljuniĝinte li ne dekliniĝos de ĝi.
Enseña a los niños el modo correcto de vivir, y cuando crezcan, seguirán viviendo en rectitud.
7 Riĉulo regas super malriĉuloj, Kaj kiu prunteprenas, tiu estas sklavo de la pruntedoninto.
El rico gobierna al pobre, y los que piden dinero prestado son esclavos de los prestamistas.
8 Kiu semas maljustaĵon, tiu rikoltos suferon, Kaj la kano de lia krueleco rompiĝos.
Los que siembran injusticia, cosecharán desastre. Y los golpes que dan a otros, cesarán.
9 Bonokululo estos benata; Ĉar li donas el sia pano al malriĉulo.
Si eres generoso, serás bendecido por compartir tu comida con los necesitados.
10 Forpelu blasfemulon, kaj foriros malpaco, Kaj ĉesiĝos malkonsento kaj ofendo.
Deshazte de los burlones y acabarás con el conflicto. Entonces no habrá discusiones ni insultos.
11 Kiu amas purecon de koro kaj agrable parolas, Al tiu la reĝo estas amiko.
Todo el que estima la sinceridad y habla con cortesía, tendrá al rey como amigo.
12 La okuloj de la Eternulo gardas la prudenton; Sed la vortojn de maliculo Li renversas.
El Señor cuida del conocimiento, pero se opone a las palabras de los mentirosos.
13 Mallaborulo diras: Leono estas ekstere, Mi povus esti mortigita meze de la strato.
Los perezosos dicen: “Hay un león allá afuera. ¡Si salgo podría morir!”
14 La buŝo de malĉastulino estas profunda foso; Kiun la Eternulo koleras, tiu tien enfalas.
Las palabras seductoras de una mujer inmoral son como una trampa peligrosa. Si el Señor está enojado contigo, caerás en la trampa.
15 Malsaĝeco forte sidas en la koro de knabo; Sed vergo punanta ĝin elpelas el ĝi.
Los niños son ignorantes por naturaleza. La corrección física les ayudará a entrar en razón.
16 Kiu premas malriĉulon, por pligrandigi sian riĉecon, Tiu donas al riĉulo, por ke li malriĉiĝu.
Si oprimes al pobre para hacerte rico, o si eres generoso con el rico, terminarás siendo pobre tú mismo.
17 Klinu vian orelon kaj aŭskultu vortojn de saĝuloj, Kaj direktu vian koron al mia instruo;
Atiende y escucha las palabras de los sabios. Medita cuidadosamente en mis enseñanzas,
18 Ĉar ili estos agrablaj, se vi gardos ilin en via interno; Ili estos ĉiuj pretaj sur viaj lipoj.
porque es bueno que guardes estas palabras en tu mente para que estés listo para compartirlas.
19 Ke al la Eternulo estu via fido, Tion mi instruis al vi hodiaŭ.
Hoy te explico hoy para que confíes en el Señor. ¡Sí, a ti!
20 Ĉu mi ne skribis al vi tion trifoje Kun konsiloj kaj scio,
¿Acaso no he escrito para ti treinta consejos de sabiduría?
21 Por sciigi al vi la ĝustecon de la paroloj de vero, Por ke vi transdonu la parolojn de vero al tiuj, kiuj vin sendis?
Son para aclararte lo recto y verdadero, a fin de que puedas dar una explicación veraz a aquellos a que te enviaron.
22 Ne prirabu malriĉulon, pro tio, ke li estas malriĉa; Kaj ne premu senhavulon ĉe la pordego;
Pues no debes robarle al pobre solo porque es pobre; y no deberías sofocar en la corte a los de menos recursos,
23 Ĉar la Eternulo defendos ilian aferon Kaj dispremos iliajn premantojn.
porque el Señor peleará su caso, y recuperará lo que les hayan robado.
24 Ne amikiĝu kun homo kolerema, Kaj ne komunikiĝu kun homo flamiĝema;
No te hagas amigo de quien se enoja fácilmente. No se asocies con personas irascibles,
25 Ke vi ne lernu lian vojon Kaj ne ricevu reton por via animo.
para que no aprendas a ser como ellos y no destruyas tu vida.
26 Ne estu inter tiuj, kiuj firmigas per mano, Kiuj garantias por ŝuldoj.
No te comprometas con apretón de manos a ser fiador de otro,
27 Se vi ne havos per kio pagi, Oni ja prenos vian litaĵon de sub vi.
porque si no puedes pagar, ¿por qué tendrían que embargar tu cama?
28 Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kiujn faris viaj patroj.
No muevas los hitos fronterizos que establecieron tus antepasados.
29 Se vi vidas homon lertan en sia profesio, li staros antaŭ reĝoj; Li ne staros antaŭ maleminentuloj.
Si ves a alguien con talento en su trabajo, notarás que trabajará para reyes y no para la gente común.
