Sentencoj 17
1 Pli bona estas seka peco da pano, sed kun trankvileco, Ol domo plena de viando, kun malpaco.
Mieux vaut un morceau de pain sec avec la paix, qu'une maison dans laquelle se multiplient les festins où l'on se querelle.
2 Saĝa sklavo regos super filo hontinda, Kaj dividos heredon kune kun fratoj.
Le sage serviteur commande au fils qui fait honte, et avec les frères il partagera l'héritage.
3 Fandujo estas por arĝento, kaj forno por oro; Sed la korojn esploras la Eternulo.
Le creuset est pour l'argent, et la fournaise pour l'or; mais c'est l'Éternel qui éprouve les cœurs.
4 Malbonfaranto obeas malbonajn buŝojn; Malveremulo atentas malpian langon.
Le méchant est attentif aux discours nuisibles, le menteur prête l'oreille aux paroles funestes.
5 Kiu mokas malriĉulon, tiu ofendas lian Kreinton; Kiu ĝojas pri ies malfeliĉo, tiu ne restos sen puno.
Qui se moque du pauvre, outrage son créateur; qui jouit du malheur, ne reste pas impuni.
6 Nepoj estas krono por maljunuloj; Kaj gloro por infanoj estas iliaj gepatroj.
Les enfants de leurs enfants sont la couronne des vieillards et la gloire des enfants, ce sont leurs pères.
7 Al malsaĝulo ne konvenas alta parolado, Kaj ankoraŭ malpli al nobelo mensogado.
Le langage digne ne sied pas à l'insensé; combien moins à l'homme bien né le langage du mensonge!
8 Donaco estas juvelo en la okuloj de sia mastro; Kien ajn li sin turnos, li sukcesos.
Le don est une pierre de prix aux yeux de qui le reçoit; partout où il s'adresse, il réussit.
9 Kiu kovras kulpon, tiu serĉas amikecon; Sed kiu reparolas pri la afero, tiu disigas amikojn.
Qui tait la faute, cherche l'affection; mais qui la reproduit par la parole, désunit des intimes.
10 Pli efikas riproĉo ĉe saĝulo, Ol cent batoj ĉe malsaĝulo.
Le blâme frappe plus l'homme de sens, que cent coups, l'insensé.
11 Malbonulo serĉas nur ribelon; Sed terura sendato estos sendita kontraŭ lin.
La révolte ne cherche que le mal, mais un cruel messager lui est député.
12 Pli bone estas renkonti ursinon, al kiu estas rabitaj ĝiaj infanoj, Ol malsaĝulon kun lia malsaĝeco.
Soyez rencontrés par une ourse qui a perdu ses petits, mais non par un insensé pendant sa démence!
13 Kiu redonas malbonon por bono, El ties domo ne malaperos malbono.
De quiconque rend le mal pour le bien, les maux ne quittent point la demeure.
14 La komenco de malpaco estas kiel liberigo de akvo; Antaŭ ol ĝi tro vastiĝis, forlasu la malpacon.
Commencer une querelle, c'est rompre une digue; cède avant que le débat s'échauffe.
15 Kiu pravigas malvirtulon, kaj kiu malpravigas virtulon, Ambaŭ estas abomenaĵo por la Eternulo.
Qui absout le coupable, et qui condamne l'innocent, sont l'un autant que l'autre l'abomination de l'Éternel.
16 Por kio servas mono en la mano de malsaĝulo? Ĉu por aĉeti saĝon, kiam li prudenton ne havas?
A quoi sert à l'insensé d'avoir en main des richesses? A acheter la sagesse? Il manque de sens.
17 En ĉiu tempo amiko amas, Kaj li fariĝas frato en mizero.
L'ami aime dans tous les temps; mais dans le malheur il devient un frère.
18 Homo malsaĝa donas manon en manon, Kaj garantias por sia proksimulo.
L'homme privé de sens touche dans la main, et se lie comme caution envers autrui.
19 Kiu amas malpacon, tiu amas pekon; Kiu tro alte levas sian pordon, tiu serĉas pereon.
Celui-là aime à pécher qui aime à se quereller; et qui élève trop sa porte, cherche sa chute.
20 Malica koro ne trovos bonon; Kaj kiu havas neĝustan langon, tiu enfalos en malfeliĉon.
Avec un cœur tortueux on ne trouve pas le bonheur; et avec une langue perverse on tombe dans le malheur.
21 Kiu naskas malsaĝulon, tiu havas ĉagrenon; Kaj patro de malprudentulo ne havos ĝojon.
Qui donne le jour à un fou, en aura du chagrin; et point de joie pour le père de l'insensé.
22 Ĝoja koro estas saniga; Kaj malĝoja spirito sekigas la ostojn.
Un cœur joyeux est un bon remède; mais un esprit abattu dessèche les os.
23 Kaŝitajn donacojn akceptas malvirtulo, Por deklini la vojon de la justeco.
L'impie accepte le présent caché sous le manteau, pour détourner le cours de la justice.
24 Antaŭ la vizaĝo de prudentulo estas saĝo; Sed la okuloj de malsaĝulo estas en la fino de la tero.
La sagesse est à la portée du sage; mais les yeux de l'insensé cherchent au bout de la terre.
25 Filo malsaĝa estas ĉagreno por sia patro, Kaj malĝojo por sia patrino.
Le fils insensé est un chagrin pour son père, et une amertume pour celle qui lui donna naissance.
26 Ne estas bone suferigi virtulon, Nek bati noblulon, kiu agas juste.
Condamner le juste, même à une amende, est mauvais; mais frapper l'homme bien né passe les bornes du droit.
27 Kiu ŝparas siajn vortojn, tiu estas prudenta; Kaj trankvilanimulo estas homo saĝa.
Qui épargne ses paroles, possède la science, et qui a du sang-froid est homme de sens.
28 Eĉ malsaĝulo, se li silentas, estas rigardata kiel saĝulo; Kaj kiel prudentulo, se li tenas fermita sian buŝon.
Même l'insensé, quand il se tait, passe pour sage; celui qui tient fermées ses lèvres, a du sens.
