Sentencoj 13
1 Saĝa filo lernas de la patro; Sed mokanto ne aŭskultas moralinstruon.
L’Enfant sage suit la morale de son père; mais le libertin n’écoute aucun reproche.
2 La frukto de la buŝo donas al homo bonan manĝon; Sed la deziro de krimuloj estas perforto.
L’Homme doit à l’usage de la parole le bien dont il jouit; les gens violents ne rêvent que violence.
3 Kiu gardas sian buŝon, tiu gardas sian animon; Kiu tro malfermas sian buŝon, tiu pereas.
Mettre un frein à sa bouche, c’est sauvegarder sa personne; ouvrir largement ses lèvres, c’est préparer sa ruine.
4 La animo de maldiligentulo deziras, kaj ne ricevas; Sed la animo de diligentuloj satiĝas.
Le paresseux a l’âme remplie de désirs et n’arrive à rien; l’âme des gens actifs nage dans l’abondance.
5 Vorton malveran virtulo malamas; Sed malvirtulo agas abomene kaj venas al honto.
Le juste hait tout ce qui est mensonge; le méchant prodigue avanies et affronts.
6 La virto gardas tiun, kiu iras ĝustan vojon; Sed la malvirto pereigas pekulon.
La vertu protège celui qui marche intègre la méchanceté perd les malfaiteurs.
7 Unu ŝajnigas sin riĉa, havante nenion; Alia ŝajnigas sin malriĉa, havante grandan riĉecon.
Tel fait le riche et n’a rien, tel fait le pauvre et possède une grande fortune.
8 Per sia riĉeco homo savas sian animon; Sed malriĉulo ne aŭskultas atentigon.
La richesse peut servir à l’homme à racheter sa vie, mais le pauvre est inaccessible à la menace.
9 La lumo de virtuloj brilegas; Sed la lumilo de malvirtuloj estingiĝos.
La lumière des justes répand une joyeuse clarté; la lampe des méchants est fumeuse.
10 Nur de malhumileco venas malpaco; Sed la akceptantaj konsilojn havas saĝon.
Rien de tel que l’arrogance pour engendrer des querelles; la sagesse est avec ceux qui se laissent conseiller.
11 Riĉeco rapide akirita malgrandiĝas; Sed kion oni kolektas per laboro, tio multiĝas.
La richesse venue comme par un souffle va en diminuant; qui amasse poignée par poignée la voit s’augmenter.
12 Espero prokrastata dolorigas la koron; Sed plenumita deziro estas arbo de vivo.
Une espérance qui traîne en longueur est un crève-cœur; un désir satisfait est un arbre de vie.
13 Kiu malŝatas diron, tiu malutilas al si mem; Sed respektanta ordonon estos rekompencita.
Qui dédaigne un ordre en éprouve du dommage; qui respecte un commandement en est récompensé.
14 Instruo de saĝulo estas fonto de vivo, Por evitigi la retojn de la morto.
L’Enseignement du sage est une source de vie: il éloigne des pièges de la mort.
15 Bona prudento plaĉigas; Sed la vojo de perfiduloj estas malglata.
Un esprit bienveillant procure la sympathie; mais la voie des perfides est invariablement stérile.
16 Ĉiu prudentulo agas konscie; Sed malsaĝulo elmontras malsaĝecon.
Tout homme avisé agit avec réflexion; le sot donne libre cours à sa folie.
17 Malbona sendito falas en malfeliĉon; Sed sendito fidela sanigas.
Un mandataire pervers tombe dans le malheur, le messager consciencieux est un bienfait.
18 Malriĉa kaj hontigata estos tiu, kiu forpuŝas instruon; Sed kiu observas instruon, tiu estos estimata.
Qui abandonne la morale ne rencontre que misère et honte; qui tient compte des remontrances est honoré.
19 Deziro plenumita estas agrabla por la animo; Sed malagrable por la malsaĝuloj estas deturni sin de malbono.
Un désir qui se réalise est une joie pour l’âme; s’abstenir du mal fait horreur aux sots.
20 Kiu iras kun saĝuloj, tiu estos saĝa; Sed kamarado de malsaĝuloj suferos doloron.
Frayer avec les sages, c’est devenir sage; fréquenter les sots, c’est devenir mauvais.
21 Pekulojn persekutas malbono; Sed virtulojn rekompencas bono.
Le mal poursuit les pécheurs; le bien est la récompense des justes.
22 Bonulo heredigas la nepojn; Kaj por virtulo konserviĝas la havo de pekulo.
L’Homme de bien transmet son héritage aux enfants de ses enfants, mais la richesse du pécheur est réservée au juste.
23 Multe da manĝaĵo estas sur la kampo de malriĉuloj; Sed multaj pereas pro manko de justeco.
Le champ bien cultivé du pauvre donne des vivres abondants; il en est qui se perdent par l’absence de toute règle.
24 Kiu ŝparas sian vergon, tiu malamas sian filon; Sed kiu lin amas, tiu baldaŭ lin punas.
Ménager les coups de verge, c’est haïr son enfant; mais avoir soin de le corriger, c’est l’aimer.
25 Virtulo manĝas, por satigi sian animon; Sed la ventro de malvirtuloj havas mankon.
Le juste mange pour apaiser sa faim; mais le ventre des méchants n’en a jamais assez.
