Sentencoj 1
1 Sentencoj de Salomono, filo de David, reĝo de Izrael:
Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel.
2 Por scii saĝon kaj moralinstruon; Por kompreni parolojn de prudento;
Estos proverbios son para alcanzar sabiduría e instrucción, y para reconocer los dichos que proporcionan conocimiento.
3 Por ricevi instruon pri saĝo, Vero, justo, kaj honesto;
Los proverbios educan en razón, en vivir bien, en el sano juicio, y en actuar con justicia.
4 Por doni al la malkleruloj spriton, Al la junulo scion kaj singardemon.
Dan discernimiento a los inmaduros, así como conocimiento y discreción a los jóvenes.
5 Saĝulo aŭdu kaj plimultigu sian scion, Kaj prudentulo akiros gvidajn kapablojn,
Las personas sabias escucharán y aprenderán aún más, y los que tienen buen juicio aprenderán a guiar a otros,
6 Por kompreni sentencon kaj retoraĵon, La vortojn de saĝuloj kaj iliajn enigmojn.
entendiendo los proverbios y los enigmas, así como los dichos y preguntas de los sabios.
7 La timo antaŭ la Eternulo estas la komenco de sciado. Saĝon kaj instruon malpiuloj malestimas.
El verdadero conocimiento comienza con la honra al Señor, pero los insensatos se burlan de la sabiduría y del buen consejo.
8 Aŭskultu, mia filo, la instruon de via patro, Kaj ne forĵetu la ordonon de via patrino;
Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
9 Ĉar ili estas bela krono por via kapo, Kaj ornamo por via kolo.
Son como una corona de gracia para adornar tu cabeza, y como dijes para tu cuello.
10 Mia filo, se pekuloj vin logos, Ne sekvu ilin.
Hijo mío, si alguna persona malvada quisiera tentarte, no cedas.
11 Se ili diros: Iru kun ni, Ni embuskos por mortigi, Ni senkaŭze insidos senkulpulojn;
Podrán decirte: “Ven con nosotros. Escondámonos y alistémonos para matar a cierta persona. ¡Hagámosle una emboscada y vamos a divertirnos!
¡Vamos y quemémoslo vivo, y llevémoslo a la tumba, aunque aún está sano! (Sheol h7585)
13 Ni trovos diversajn grandvaloraĵojn, Ni plenigos niajn domojn per rabaĵo;
Así podremos tomar sus pertenencias de valor, y llenaremos nuestros hogares con lo que habremos robado!
14 Vi lotos meze inter ni, Unu monujo estos por ni ĉiuj:
¡Ven con nosotros y comprartiremos las ganancias!”
15 Mia filo, ne iru la vojon kune kun ili; Gardu vian piedon de ilia vojstreko,
Hijo mío, no sigas sus caminos. No vayas en la misma dirección con ellos.
16 Ĉar iliaj piedoj kuras al malbono, Kaj rapidas, por verŝi sangon.
Porque ellos se corren para hacer el mal, y se apresuran en causar violencia y cometer asesinatos.
17 Ĉar vane estas metata reto Antaŭ la okuloj de ĉiu birdo.
De nada sirve ponerle una trampa a las aves si ellas la pueden ver.
18 Kaj ili embuskas sian propran sangon, Ili insidas siajn proprajn animojn.
Sin embargo, estas personas malvadas se ocultan y están listas para matar a otros, pero ellos mismos son las víctimas. ¡Sus trampas son para ellos mismos!
19 Tiaj estas la vojoj de ĉiu, kiu avidas rabakiron; Ĝi forprenas la vivon de sia posedanto.
Esto es lo que te ocurrirá, si te enriqueces cometiendo crímenes: ¡Morirás!
20 La saĝo krias sur la strato; Ĝi aŭdigas sian voĉon sur la placoj;
La sabiduría grita por las calles. Ella clama en las plazas.
21 Ĝi vokas en la ĉefaj kunvenejoj, ĉe la pordegaj enirejoj; En la urbo ĝi diras siajn parolojn.
Grita en las esquinas llenas, y explica su mensaje en las puertas de la ciudad:
22 Ĝis kiam, ho malkleruloj, vi amos nescion? Kaj al blasfemantoj plaĉos blasfemado, Kaj senprudentuloj malamos scion?
“¿Hasta cuándo amarán la insensatez, ustedes insensatos? ¿Hasta cuando, ustedes burladores, disfrutarán de sus burlas? ¿Hasta cuándo los tontos odiarán el conocimiento?
23 Returnu vin al mia predikado; Jen mi eligos al vi mian spiriton, Mi sciigos al vi miajn vortojn.
Presten atención a mis advertencias, y yo derramaré sobre ustedes mis pensamientos más profundos. Les explicaré todo lo que sé.
24 Ĉar mi vokis, kaj vi rifuzis; Mi etendis mian manon, kaj neniu atentis;
“Porque yo los he llamado pero ustedes se han negado a escuchar. Les extendí mi mano, pero no les importó.
25 Kaj vi forĵetis ĉiujn miajn konsilojn, Kaj miajn predikojn vi ne deziris:
Ignoraron mi palabra, y no prestaron atención a mis advertencias.
26 Tial ankaŭ mi ridos ĉe via malfeliĉo; Mi mokos, kiam timo vin atakos.
“Por eso me reiré de ustedes cuando estén en problemas. Me burlaré cuando el pánico se apodere de ustedes.
27 Kiam la timo atakos vin kiel uragano, Kaj via malfeliĉo venos kiel ventego, Kiam venos al vi mizero kaj sufero:
Cuando el pánico caiga sobre ustedes como una tormenta, y la angustia los golpee como un torbellino. Cuando sobre ustedes venga el dolor y lamento,
28 Tiam ili min vokos, sed mi ne respondos; Ili min serĉos, sed min ne trovos.
clamarán a mi pidiendo ayuda, pero yo no responderé. Me buscarán por todas partes, pero no me encontrarán.
29 Tial ke ili malamis scion, Kaj timon antaŭ la Eternulo ili ne deziris havi,
¿Por qué? Porque aborrecieron el conocimiento, y no eligieron respetar al Señor.
30 Ili ne deziris miajn konsilojn, Ili malestimis ĉiujn miajn predikojn:
Ellos no están dispuestos a aceptar mi consejo, y aborrecen mis advertencias.
31 Ili manĝu la fruktojn de sia agado, Kaj ili satiĝu de siaj pripensoj.
“Por lo tanto, tendrán que comer el fruto de sus propias decisiones, y se saciarán de sus propios planes retorcidos.
32 Ĉar la kapricoj de la malsaĝuloj ilin mortigas, Kaj la senzorgeco de la senorduloj ilin pereigas.
Los necios mueren por su propia rebeldía. Los tontos son destruidos por su descuido.
33 Sed kiu min aŭskultas, tiu loĝos sendanĝere, Kaj estos trankvila, kaj ne timos malbonon.
Pero todos los que me oyen estarán seguros, y vivirán sin preocuparse de problema alguno”.
