Luko 12
1 Dume, kiam la miriadoj de la homamaso kunkolektiĝis tiel, ke ili piedpremis unu la alian, li ekparolis al siaj disĉiploj, dirante unue: Gardu vin kontraŭ la fermentaĵo de la Fariseoj, kiu estas hipokriteco.
Nesse meio tempo, milhares de pessoas se ajuntaram, de tal modo que elas pisavam umas nas outras. Jesus falou primeiro aos seus discípulos: “Tenham cuidado com o fermento dos fariseus, ou seja, com a falsidade deles.
2 Sed estas nenio kovrita, kio ne estos elmontrita; kaj nenio kaŝita, kio ne estos sciata.
Pois tudo que está escondido será revelado. Tudo que estiver em segredo será conhecido.
3 Tial, kion vi diris en la mallumo, tio estos aŭdita en la lumo; kaj kion vi parolis en orelon en internaj ĉambroj, tio estos proklamita sur la tegmentoj.
Tudo o que vocês disseram na escuridão será ouvido na luz do dia. E tudo o que vocês disseram em segredo será anunciado aos quatro cantos da terra.
4 Kaj mi diras al vi, miaj amikoj: Ne timu tiujn, kiuj mortigas la korpon, kaj poste ne povas fari ion plu.
Eu lhes digo, meus amigos, não tenham medo daqueles que matam o corpo, pois uma vez que tenham feito isso, não há mais nada que eles possam fazer.
5 Sed mi montros al vi, kiun vi devas timi: Timu Tiun, kiu, mortiginte, plue havas aŭtoritaton enĵeti en Gehenan; jes, mi diras al vi: Tiun timu. (Geenna g1067)
Deixem-me dizer de quem vocês devem ter medo: vocês devem temer aquele que, depois de ter matado, ainda tem o poder de lançá-los na Geena. É dele que vocês devem ter medo. (Geenna g1067)
6 Ĉu oni ne vendas kvin paserojn por du asaroj? kaj eĉ unu el ili ne estas forgesita antaŭ Dio.
Não é verdade que cinco passarinhos são vendidos por alguns centavos? Mas, Deus não se esquece de nenhum deles.
7 Sed eĉ la haroj de via kapo estas ĉiuj kalkulitaj. Ne timu; vi pli valoras ol multaj paseroj.
Até os cabelos da cabeça de vocês foram contados. Não tenham medo! Vocês valem mais do que muitos passarinhos.
8 Kaj mi diras al vi: Ĉiun, kiu konfesos min antaŭ la homoj, la Filo de homo ankaŭ konfesos antaŭ la anĝeloj de Dio;
Eu lhes digo que isto é verdade: aqueles que disserem publicamente que pertencem a mim, o Filho do Homem também irá dizer, diante dos anjos de Deus, que essas pessoas pertencem a ele.
9 sed kiu malkonfesos min antaŭ la homoj, tiu estos malkonfesita antaŭ la anĝeloj de Dio.
Mas, aqueles que me negarem também serão negados por mim diante dos anjos de Deus.
10 Kaj por ĉiu, kiu parolos vorton kontraŭ la Filo de homo, estos pardono; sed por tiu, kiu blasfemas kontraŭ la Sankta Spirito, ne estos pardono.
Qualquer um que falar contra o Filho do Homem será perdoado, mas quem disser blasfêmias contra o Espírito Santo não será perdoado.
11 Kaj kiam oni kondukos vin antaŭ la sinagogojn kaj regantojn kaj aŭtoritatulojn, ne zorgu, kiel aŭ kion respondi, aŭ kion diri;
Quando vocês forem levados para serem julgados nas sinagogas, e diante de governantes e de autoridades, não se preocupem como irão se defender ou com o que irão dizer.
12 ĉar la Sankta Spirito instruos al vi en tiu horo mem tion, kion vi devas diri.
O Espírito Santo lhes ensinará, naquela mesma hora, o que devem dizer.”
13 Kaj unu el la homamaso diris al li: Majstro, diru al mia frato, ke li dividu kun mi la heredaĵon.
Alguém que estava na multidão disse a Jesus: “Mestre, por favor, diga ao meu irmão para dividir a herança comigo.”
14 Sed li diris al li: Ho viro, kiu starigis min super vi kiel juĝanton aŭ dividanton?
Jesus respondeu: “Homem, quem me indicou como seu juiz para decidir como a sua herança deve ser dividida?” Ele disse às pessoas:
15 Kaj li diris al ili: Zorgu, kaj gardu vin kontraŭ ĉia avideco, ĉar la vivo de homo ne konsistas en la abundeco de liaj posedaĵoj.
“Prestem atenção! Tenham cuidado com todos os pensamentos e com todas as ações mesquinhas, pois a vida de uma pessoa não se resume a todas as coisas que ela possui.”
16 Kaj li parolis al ili parabolon, dirante: La bieno de unu riĉulo donis abunde;
Então, ele contou para a multidão uma história como exemplo. “Certa vez, havia um homem rico que possuía terras muito produtivas.
17 kaj li konsideris, dirante: Kion mi faru, ĉar mi ne havas lokon, kie mi povas amasigi miajn fruktojn?
O homem pensou: ‘O que eu devo fazer? Eu não tenho onde guardar a minha colheita.’
18 Kaj li diris: Jen kion mi faros: mi disbatos miajn grenejojn kaj konstruos pli grandajn, kaj tie mi amasigos mian grenon kaj miajn posedaĵojn.
Ele, então, decidiu: ‘Eu sei o que farei: vou derrubar os meus depósitos e construirei outros depósitos de cereais maiores ainda. Assim, eu terei espaço para guardar toda a minha colheita e também tudo o que possuo.
19 Kaj mi diros al mia animo: Animo, vi havas multajn posedaĵojn, provizitajn por multaj jaroj; ripozu, manĝu, trinku, estu gaja.
Depois, direi a mim mesmo: Você já tem riquezas o bastante para viver por muitos anos. Então, relaxe, coma, beba e aproveite!’
20 Sed Dio diris al li: Ho senprudentulo! ĉi tiun nokton oni postulas de vi vian animon; kies estos tio, kion vi preparis?
Mas, Deus lhe disse: ‘Você é um homem tolo! Nesta mesma noite, você morrerá e, aí, quem ficará com tudo que você guardou?’
21 Tia estas tiu, kiu kolektas por si trezoron, kaj ne estas riĉa rilate Dion.
É isso o que acontece com as pessoas que acumulam riquezas para si, mas não são ricas no que diz respeito a Deus.”
22 Kaj li diris al siaj disĉiploj: Tial mi diras al vi: Ne zorgu pri via vivo, kion vi manĝu; nek pri via korpo, kion vi surmetu.
Jesus disse aos seus discípulos: “É por isso que eu lhes digo: não se preocupem com a vida, com o que comer ou com o que vestir.
23 Ĉar la vivo estas pli ol nutraĵo, kaj la korpo pli ol vestaĵo.
A vida é bem mais do que apenas a comida, e o corpo é bem mais do que apenas vestir roupas.
24 Pripensu la korvojn, ke ili ne semas, nek rikoltas, kaj ne havas provizejon nek grenejon; kaj Dio nutras ilin; kiom pli vi valoras, ol la birdoj!
Vejam os corvos. Eles não semeiam nem colhem, não têm despensas ou depósitos, mas Deus os alimenta. E vocês são mais valiosos do que os pássaros.
25 Kaj kiu el vi per zorgado povas aldoni unu ulnon al sia staturo?
Vocês podem acrescentar uma hora a mais em sua vida, por mais que se preocupem com isso?
26 Se do vi ne povas fari eĉ la plej malgrandan aferon, kial vi zorgas pri la ceteraj?
Se vocês não podem fazer nada em relação a uma coisa pequena como essa, então, por que se preocupar com o resto?
27 Pripensu la liliojn, kiel ili kreskas; ili ne laboras, nek ŝpinas; tamen mi diras al vi: Eĉ Salomono en sia tuta gloro ne estis ornamita tiel, kiel unu el ĉi tiuj.
Pensem nos lírios e em como eles crescem. Eles não trabalham e nem tecem os fios para fazerem roupas. Mas, eu lhes digo que nem mesmo Salomão, em toda a sua glória, se vestiu de forma tão bela quanto qualquer um deles.
28 Sed se Dio tiel vestas la kampan herbaĵon, kiu hodiaŭ ekzistas, kaj morgaŭ estos ĵetata en fornon, kiom pli certe Li vestos vin, ho malgrandfiduloj!
Assim, se Deus veste a erva, que hoje está no campo, mas que amanhã é lançada no forno, muito mais irá vesti-los, vocês que têm fé tão pequena.
29 Kaj ne serĉu, kion vi manĝos, kaj kion vi trinkos, kaj ne estu dubemaj.
Não se preocupem com o que irão comer ou beber. Não se preocupem com isso.
30 Ĉar pri ĉio tio serĉas la nacioj de la mondo; sed via Patro scias, ke vi tion bezonas.
Todas essas são coisas com que as pessoas no mundo se preocupam, mas o seu Pai sabe que vocês precisam delas.
31 Sed celu Lian regnon, kaj ĉio tio estos aldonita al vi.
Busquem primeiro o Reino de Deus, e vocês receberão as demais coisas.
32 Ne timu, malgranda grego; ĉar bone plaĉis al la Patro doni al vi la regnon.
Não tenha medo, pequeno rebanho, pois o seu Pai tem prazer em lhe dar o Reino.
33 Vendu viajn posedaĵojn, kaj donu almozon; faru por vi monujojn, kiuj ne fariĝos malnovaj, trezoron ne mankontan en la ĉielo, kie ŝtelisto ne alproksimiĝas kaj tineo ne detruas.
Vendam o que vocês têm e deem o dinheiro aos pobres. Consigam para si mesmos bolsas que não se estragam: um tesouro no céu, que nunca irá acabar, onde nenhum ladrão poderá roubá-lo e nem as traças poderão destruí-lo.
34 Ĉar kie estas via trezoro, tie estos ankaŭ via koro.
Pois o que vocês mais valorizam é o que realmente mostra quem vocês são.
35 Viaj lumboj estu zonitaj, kaj viaj lampoj estu brulantaj;
Estejam vestidos e prontos e deixem seus lampiões acesos.
36 kaj vi mem estu similaj al viroj, kiuj atendas sian sinjoron, kiam li revenos de la edziĝa festo; por ke ili tuj malfermu al li, kiam li venos kaj frapos.
Sejam como os empregados que esperam pela volta do seu patrão depois da festa de casamento. Eles já estão preparados para abrir a porta assim que ele chegar e bater.
37 Feliĉaj estas tiuj servistoj, kiujn la sinjoro, kiam li venos, trovos viglaj; vere mi diras al vi, ke li sin zonos, kaj sidigos ilin por manĝi, kaj mem venos kaj servos al ili.
Felizes os empregados que o patrão encontra preparados quando ele chega. Eu lhes digo que isto é verdade: ele se vestirá, fará com que eles se sentem para comer e ele mesmo servirá seus empregados.
38 Kaj se li alvenos nokte dum la dua gardoparto, aŭ dum la tria gardoparto, kaj tiel ilin trovos, feliĉaj estas tiuj servistoj.
Mesmo se ele chegar à meia-noite, ou mais tarde, felizes dos empregados se ele os encontrar alerta e prontos!
39 Sed sciu, ke se la domomastro scius, je kioma horo la ŝtelisto venos, li maldormus kaj ne lasus sian domon trafosiĝi.
Mas, lembrem-se disto: se o dono da casa soubesse quando um ladrão chegaria, ele ficaria vigiando e não deixaria que a sua casa fosse invadida.
40 Vi ankaŭ estu pretaj, ĉar en tiu horo, kiun vi ne pripensas, la Filo de homo venos.
Vocês também devem estar preparados, pois o Filho do Homem virá quando não estiverem esperando por ele.”
41 Kaj Petro diris: Sinjoro, ĉu vi parolas ĉi tiun parabolon por ni, aŭ ankaŭ por ĉiuj?
“Você está contando essa história apenas para nós, ou é para todos?”, Pedro perguntou.
42 Kaj la Sinjoro diris: Kiu do estas la fidela kaj saĝa administranto, kiun lia sinjoro starigos super sia servantaro, por doni al ili ĝustatempe ilian porcion da nutraĵo?
O Senhor respondeu: “Então, quem é o administrador confiável e sábio, que o patrão coloca como responsável na casa, para distribuir a comida para os outros empregados na hora certa?
43 Feliĉa estas tiu servisto, kiun lia sinjoro, veninte, trovos aganta tiel.
Feliz desse empregado quando o seu patrão voltar e descobrir que ele cumpriu tudo como deveria ser.
44 Vere mi diras al vi, ke li starigos lin super ĉio, kion li havas.
Eu lhes digo que isto é verdade: o patrão deixará esse empregado como o responsável por tudo.
45 Sed se tiu servisto diros en sia koro: Mia sinjoro prokrastas sian alvenon; kaj komencos bati la knabojn kaj la knabinojn, kaj manĝos kaj trinkos kaj ebriiĝos,
Mas, e se o empregado pensar: ‘Meu patrão está demorando para voltar.’ E então, ele começar a bater nos outros empregados, tantos nos homens quanto nas mulheres, e passar a comer e beber até ficar bêbado?
46 la sinjoro de tiu servisto alvenos en tago, kiam li ne atendas, kaj en horo, pri kiu li ne scias; kaj tranĉe skurĝos lin, kaj difinos por li parton kun la senfiduloj.
Um dia, o patrão desse empregado chegará de repente e ele não saberá. O patrão o punirá duramente e o condenará a ir para o lugar onde estão os desobedientes.
47 Kaj tiu servisto, kiu sciis la volon de sia sinjoro, kaj nenion pretigis, nek faris laŭ lia volo, suferos multajn batojn;
O empregado que sabia qual era a vontade do seu patrão e, ainda assim, não se aprontou, ou não seguiu as instruções dele, será castigado com dureza.
48 sed tiu, kiu ne sciis, kaj laŭ siaj agoj meritis batojn, suferos malmultajn batojn. Kaj al kiu multo estas donita, el tiu estos multo postulata; kaj al kiu oni multon komisiis, el tiu oni des pli multon postulos.
Mas, o empregado que não sabia e fez coisas que mereciam punição será punido apenas levemente. Para quem muito foi dado, muito será exigido. E para quem foi confiado mais, mais será pedido.
49 Mi alvenis, por ĵeti fajron sur la teron; kaj kion mi volas, se jam ĝi ekbrulis?
Eu vim para pôr fogo na terra e como seria bom se já estivesse queimando!
50 Sed mi havas bapton, per kiu esti baptita; kaj kiel mi premiĝas, ĝis ĝi estos plenumita!
Mas, eu preciso primeiro passar por um batismo, e como estou agoniado esperando por isso!
51 Ĉu vi supozas, ke mi alvenis, por doni pacon sur la tero? Mi diras al vi: Ne; sed pli vere disigon;
Vocês acham que eu vim trazer paz à terra? Não, eu lhes digo que trago a divisão.
52 ĉar de nun estos kvin el unu domo disigitaj, tri kontraŭ du, kaj du kontraŭ tri.
A partir de agora, se houver cinco pessoas em uma família, elas ficarão divididas: três contra duas e duas contra três.
53 Estos disigitaj patro kontraŭ filo, kaj filo kontraŭ patro; patrino kontraŭ filino, kaj filino kontraŭ patrino; bopatrino kontraŭ bofilino, kaj bofilino kontraŭ bopatrino.
Pais ficarão contra os filhos e os filhos contra os pais. As mães contra as filhas e as filhas contra as mães. As sogras contra as noras e as noras contra as sogras.”
54 Kaj li diris al la homamasoj: Kiam vi vidas nubon leviĝantan en la okcidento, vi tuj diras: Venos pluveto; kaj tiel fariĝas.
Então, Jesus falou para a multidão: “Quando vocês veem uma nuvem subindo no oeste, imediatamente dizem: ‘Vai chover.’ E isso realmente acontece.
55 Kaj kiam blovas la suda vento, vi diras: Estos varmego; kaj tiel fariĝas.
E quando sopra o vento sul, vocês dizem: ‘Irá fazer calor.’ E isso acontece.
56 Ho hipokrituloj! vi scias esplori la aspekton de la tero kaj de la ĉielo; sed kial vi ne scias esplori ĉi tiun tempon?
Hipócritas! Como é que vocês sabem interpretar com tanta certeza se vai fazer calor ou chover, mas não sabem como interpretar a época atual?
57 Kaj kial eĉ per vi mem vi ne juĝas, kio estas justa?
Por que vocês não pensam por si mesmos e julgam o que é o certo a ser feito?
58 Ĉar dum vi iradas kun via kontraŭulo al la reganto, survoje klopodu liberiĝi de li; por ne lasi, ke li trenu vin al la juĝisto, kaj la juĝisto vin transdonu al la oficisto de la tribunalo, kaj la oficisto vin ĵetu en malliberejon.
Quando vocês estiverem indo para o tribunal com quem os acusou, tentem fazer um acordo com essa pessoa antes do julgamento. Caso contrário, vocês podem ser levados a um juiz, o juiz pode entregá-los ao guarda e o guarda pode jogá-los na prisão.
59 Mi diras al vi: Vi neniel el tie eliros, ĝis vi pagos la lastan lepton.
Eu lhes digo que vocês não irão sair da prisão enquanto não pagarem até o último centavo da dívida.”
