Johano 6
1 Poste Jesuo foriris trans la maron de Galileo, tio estas de Tiberias.
After these things Jesus went away beyond the sea of Galilee (of Tiberias),
2 Kaj granda homamaso lin sekvis, ĉar ili vidis la signojn, kiujn li faris por la malsanuloj.
and there was following him a great multitude, because they were seeing his signs that he was doing on the ailing;
3 Kaj Jesuo supreniris sur la monton, kaj tie li sidis kun siaj disĉiploj.
and Jesus went up to the mount, and he was there sitting with his disciples,
4 Kaj la Pasko, la festo de la Judoj, estis proksima.
and the passover was nigh, the feast of the Jews.
5 Jesuo do, levinte siajn okulojn, kaj ekvidinte, ke granda homamaso venas al li, diris al Filipo: De kie ni aĉetu panojn, por ke ĉi tiuj manĝu?
Jesus then having lifted up [his] eyes and having seen that a great multitude doth come to him, saith unto Philip, 'Whence shall we buy loaves, that these may eat?' —
6 Tion li diris, por provi lin; ĉar li mem sciis, kion li faros.
and this he said, trying him, for he himself had known what he was about to do.
7 Filipo respondis al li: Panoj por ducent denaroj ne sufiĉus por ili, por ke ĉiu iometon ricevu.
Philip answered him, 'Two hundred denaries' worth of loaves are not sufficient to them, that each of them may receive some little;'
8 Unu el liaj disĉiploj, Andreo, frato de Simon Petro, diris al li:
one of his disciples — Andrew, the brother of Simon Peter — saith to him,
9 Ĉi tie estas knabo, kiu havas kvin hordeajn panojn kaj du malgrandajn fiŝojn; sed kio estas tio por tiom da homoj?
'There is one little lad here who hath five barley loaves, and two fishes, but these — what are they to so many?'
10 Jesuo diris: Sidigu la homojn. Kaj estis tie multe da herbo. La viroj do sidiĝis, nombre ĉirkaŭ kvin mil.
And Jesus said, 'Make the men to sit down;' and there was much grass in the place, the men then sat down, in number, as it were, five thousand,
11 Kaj Jesuo prenis la panojn, kaj doninte dankon, disdonis al la sidiĝintoj; kaj tiel same el la fiŝoj tiom, kiom oni deziris.
and Jesus took the loaves, and having given thanks he distributed to the disciples, and the disciples to those reclining, in like manner, also of the little fishes as much as they wished.
12 Kaj kiam ili satiĝis, li diris al siaj disĉiploj: Kolektu la postrestantajn fragmentojn, por ke nenio perdiĝu.
And when they were filled, he saith to his disciples, 'Gather together the broken pieces that are over, that nothing may be lost;'
13 Ili do kolektis ilin, kaj plenigis dek du korbojn per la fragmentoj de la kvin hordeaj panoj, kiuj postrestis al la manĝintoj.
they gathered together, therefore, and filled twelve hand-baskets with broken pieces, from the five barley loaves that were over to those having eaten.
14 Kiam do la homoj vidis la signon, kiun Jesuo faris, ili diris: Ĉi tiu estas vere la profeto, kiu devis veni en la mondon.
The men, then, having seen the sign that Jesus did, said — 'This is truly the Prophet, who is coming to the world;'
15 Tial Jesuo, eksciante, ke oni celas veni kaj kapti lin, por fari lin reĝo, denove fortiris sin sola al la monto.
Jesus, therefore, having known that they are about to come, and to take him by force that they may make him king, retired again to the mountain himself alone.
16 Kaj kiam vesperiĝis, liaj disĉiploj malsupreniris al la maro;
And when evening came, his disciples went down to the sea,
17 kaj enŝipiĝinte, ili veturis trans la maron al Kapernaum. Kaj jam estis mallume, kaj Jesuo ankoraŭ ne venis al ili.
and having entered into the boat, they were going over the sea to Capernaum, and darkness had already come, and Jesus had not come unto them,
18 Kaj la maro malsereniĝis de forta vento, kiu blovis.
the sea also — a great wind blowing — was being raised,
19 Kiam do ili remis proksimume dudek kvin ĝis tridek stadiojn, ili ekvidis Jesuon iranta sur la akvo, kaj proksimiĝanta al la ŝipo; kaj ili timis.
having pushed onwards, therefore, about twenty-five or thirty furlongs, they behold Jesus walking on the sea, and coming nigh to the boat, and they were afraid;
20 Sed li diris al ili: Ĝi estas mi; ne timu.
and he saith to them, 'I am [he], be not afraid;'
21 Tiam ili volonte ricevis lin en la ŝipon, kaj tuj la ŝipo albordiĝis tien, kien ili veturis.
they were willing then to receive him into the boat, and immediately the boat came unto the land to which they were going.
22 La sekvantan tagon, kiam la homamaso, kiu restis trans la maro, vidis, ke nenia ŝipeto estas tie krom unu, kaj ke Jesuo ne eniris kun la disĉiploj en la ŝipon, sed la disĉiploj solaj veturis
On the morrow, the multitude that was standing on the other side of the sea, having seen that there was no other little boat there except one — that into which his disciples entered — and that Jesus went not in with his disciples into the little boat, but his disciples went away alone,
23 (venis tamen ŝipetoj el Tiberias proksime al la loko, kie oni manĝis la panon, post kiam la Sinjoro donis dankon) —
(and other little boats came from Tiberias, nigh the place where they did eat the bread, the Lord having given thanks),
24 kiam do la homamaso vidis, ke Jesuo ne estas tie, nek liaj disĉiploj, ili ankaŭ eniris la ŝipetojn kaj veturis al Kapernaum, serĉante Jesuon.
when therefore the multitude saw that Jesus is not there, nor his disciples, they also themselves did enter into the boats, and came to Capernaum seeking Jesus;
25 Kaj trovinte lin trans la maro, ili diris al li: Rabeno, kiam vi venis ĉi tien?
and having found him on the other side of the sea, they said to him, 'Rabbi, when hast thou come hither?'
26 Jesuo respondis al ili kaj diris: Vere, vere, mi diras al vi: Vi min serĉas, ne ĉar vi vidis signojn, sed ĉar vi manĝis el la panoj kaj satiĝis.
Jesus answered them and said, 'Verily, verily, I say to you, Ye seek me, not because ye saw signs, but because ye did eat of the loaves, and were satisfied;
27 Laboru ne por la pereema nutraĵo, sed por la nutraĵo, kiu restas ĝis eterna vivo, kiun la Filo de homo donos al vi; ĉar lin Dio, la Patro, sigelis. (aiōnios g166)
work not for the food that is perishing, but for the food that is remaining to life age-during, which the Son of Man will give to you, for him did the Father seal — [even] God.' (aiōnios g166)
28 Ili do diris al li: Kiel ni agu, por ke ni faru la farojn de Dio?
They said therefore unto him, 'What may we do that we may work the works of God?'
29 Jesuo respondis kaj diris al ili: Jen la faro de Dio: kredi al tiu, kiun Li sendis.
Jesus answered and said to them, 'This is the work of God, that ye may believe in him whom He did send.'
30 Ili do diris al li: Kian signon vi montras, por ke ni vidu kaj kredu al vi? kion vi faras?
They said therefore to him, 'What sign, then, dost thou, that we may see and may believe thee? what dost thou work?
31 Niaj patroj manĝis la manaon en la dezerto, kiel estas skribite: Li donis al ili ĉielan panon por manĝi.
our fathers the manna did eat in the wilderness, according as it is having been written, Bread out of the heaven He gave them to eat.'
32 Jesuo do diris al ili: Vere, vere, mi diras al vi: Ne Moseo donis al vi tiun ĉielan panon; sed mia Patro donas al vi la veran ĉielan panon.
Jesus, therefore, said to them, 'Verily, verily, I say to you, Moses did not give you the bread out of the heaven; but my Father doth give you the true bread out of the heaven;
33 Ĉar la pano de Dio estas tiu, kiu malsupreniras de la ĉielo kaj donas vivon al la mondo.
for the bread of God is that which is coming down out of the heaven, and giving life to the world.'
34 Ili do diris al li: Sinjoro, ĉiam donu al ni tiun panon.
They said, therefore, unto him, 'Sir, always give us this bread.'
35 Jesuo diris al ili: Mi estas la pano de vivo; kiu venas al mi, tiu neniam malsatos, kaj kiu kredas al mi, tiu neniam soifos.
And Jesus said to them, 'I am the bread of the life; he who is coming unto me may not hunger, and he who is believing in me may not thirst — at any time;
36 Sed mi diris al vi, ke vi min vidis, kaj tamen vi ne kredas.
but I said to you, that ye also have seen me, and ye believe not;
37 Ĉio, kion la Patro donas al mi, venos al mi; kaj tiun, kiu venas al mi, mi ja ne elĵetos.
all that the Father doth give to me will come unto me; and him who is coming unto me, I may in no wise cast without,
38 Ĉar mi malsupreniris de la ĉielo, por plenumi ne mian volon, sed la volon de Tiu, kiu min sendis.
because I have come down out of the heaven, not that I may do my will, but the will of Him who sent me.
39 Kaj estas la volo de Tiu, kiu min sendis, ke el ĉio, kion Li donis al mi, mi ne perdu ion, sed relevu ĝin en la lasta tago.
'And this is the will of the Father who sent me, that all that He hath given to me I may not lose of it, but may raise it up in the last day;
40 Ĉar estas la volo de mia Patro, ke ĉiu, kiu vidas la Filon kaj kredas al li, havu eternan vivon; kaj mi levos tiun en la lasta tago. (aiōnios g166)
and this is the will of Him who sent me, that every one who is beholding the Son, and is believing in him, may have life age-during, and I will raise him up in the last day.' (aiōnios g166)
41 La Judoj do murmuris pri li, ĉar li diris: Mi estas la pano, kiu malsupreniris de la ĉielo.
The Jews, therefore, were murmuring at him, because he said, 'I am the bread that came down out of the heaven;'
42 Kaj ili diris: Ĉu ĉi tiu ne estas Jesuo, filo de Jozef, kies patron kaj patrinon ni konas? kiel do li diras: Mi malsupreniris de la ĉielo?
and they said, 'Is not this Jesus, the son of Joseph, whose father and mother we have known? how then saith this one — Out of the heaven I have come down?'
43 Jesuo respondis kaj diris al ili: Ne murmuru inter vi.
Jesus answered, therefore, and said to them, 'Murmur not one with another;
44 Neniu povas veni al mi, se la Patro, kiu min sendis, ne tiros lin; kaj mi levos tiun en la lasta tago.
no one is able to come unto me, if the Father who sent me may not draw him, and I will raise him up in the last day;
45 Estas skribite en la profetoj: Kaj ĉiuj estos instruitaj de Dio. Ĉiu do, kiu aŭdis de la Patro kaj lernis, venas al mi.
it is having been written in the prophets, And they shall be all taught of God; every one therefore who heard from the Father, and learned, cometh to me;
46 Neniu vidis la Patron, krom tiu, kiu estas de Dio; li vidis la Patron.
not that any one hath seen the Father, except he who is from God, he hath seen the Father.
'Verily, verily, I say to you, He who is believing in me, hath life age-during; (aiōnios g166)
48 Mi estas la pano de vivo.
I am the bread of the life;
49 Viaj patroj manĝis la manaon en la dezerto, kaj mortis.
your fathers did eat the manna in the wilderness, and they died;
50 Jen la pano, kiu malsupreniris de la ĉielo, por ke oni manĝu el ĝi kaj ne mortu.
this is the bread that out of the heaven is coming down, that any one may eat of it, and not die.
51 Mi estas la viva pano, kiu malsupreniris de la ĉielo; se iu manĝos el ĉi tiu pano, tiu vivos eterne; kaj la pano, kiun mi donos, estas mia karno, por la vivo de la mondo. (aiōn g165)
'I am the living bread that came down out of the heaven; if any one may eat of this bread he shall live — to the age; and the bread also that I will give is my flesh, that I will give for the life of the world.' (aiōn g165)
52 La Judoj do disputis inter si, dirante: Kiel ĉi tiu povas doni al ni sian karnon por manĝi?
The Jews, therefore, were striving with one another, saying, 'How is this one able to give us [his] flesh to eat?'
53 Jesuo do diris al ili: Vere, vere, mi diras al vi: Se vi ne manĝas la karnon de la Filo de homo kaj ne trinkas lian sangon, vi ne havas en vi vivon.
Jesus, therefore, said to them, 'Verily, verily, I say to you, If ye may not eat the flesh of the Son of Man, and may not drink his blood, ye have no life in yourselves;
54 Kiu manĝas mian karnon kaj trinkas mian sangon, tiu havas eternan vivon; kaj mi levos tiun en la lasta tago. (aiōnios g166)
he who is eating my flesh, and is drinking my blood, hath life age-during, and I will raise him up in the last day; (aiōnios g166)
55 Ĉar mia karno estas vera manĝaĵo, kaj mia sango estas vera trinkaĵo.
for my flesh truly is food, and my blood truly is drink;
56 Kiu manĝas mian karnon kaj trinkas mian sangon, tiu restas en mi, kaj mi en li.
he who is eating my flesh, and is drinking my blood, doth remain in me, and I in him.
57 Kiel la vivanta Patro min sendis, kaj mi vivas pro la Patro, tiel, kiu min manĝas, tiu vivos pro mi.
'According as the living Father sent me, and I live because of the Father, he also who is eating me, even that one shall live because of me;
58 Jen la pano, kiu malsupreniris de la ĉielo; ne kiel la patroj manĝis, kaj mortis; kiu manĝas ĉi tiun panon, tiu vivos eterne. (aiōn g165)
this is the bread that came down out of the heaven; not as your fathers did eat the manna, and died; he who is eating this bread shall live — to the age.' (aiōn g165)
59 Tion li diris en la sinagogo, instruante en Kapernaum.
These things he said in a synagogue, teaching in Capernaum;
60 Multaj do el liaj disĉiploj, aŭdinte tion, diris: Malfacila estas tiu parolo; kiu povas lin aŭskulti?
many, therefore, of his disciples having heard, said, 'This word is hard; who is able to hear it?'
61 Sed Jesuo, sciante en si mem, ke liaj disĉiploj pri tio murmuris, diris al ili: Ĉu tio faligas vin?
And Jesus having known in himself that his disciples are murmuring about this, said to them, 'Doth this stumble you?
62 Kio do, se vi vidos la Filon de homo supreniranta tien, kie li antaŭe estis?
if then ye may behold the Son of Man going up where he was before?
63 La spirito estas la viviganto; la karno nenion utilas; la vortoj, kiujn mi diris al vi, estas spirito kaj estas vivo.
the spirit it is that is giving life; the flesh doth not profit anything; the sayings that I speak to you are spirit, and they are life;
64 Sed estas iuj el vi, kiuj ne kredas. Ĉar Jesuo sciis de la komenco, kiuj estas la nekredantoj, kaj kiu lin perfidos.
but there are certain of you who do not believe;' for Jesus had known from the beginning who they are who are not believing, and who is he who will deliver him up,
65 Kaj li diris: Tial mi diris al vi, ke neniu povas veni al mi, se tio ne estas donita al li de mia Patro.
and he said, 'Because of this I have said to you — No one is able to come unto me, if it may not have been given him from my Father.'
66 Ĉe tio multaj el liaj disĉiploj iris returne kaj lin ne plu akompanis.
From this [time] many of his disciples went away backward, and were no more walking with him,
67 Jesuo do diris al la dek du: Ĉu vi ankaŭ volas foriri?
Jesus, therefore, said to the twelve, 'Do ye also wish to go away?'
68 Simon Petro respondis al li: Sinjoro, al kiu ni iru? vi havas la vortojn de eterna vivo. (aiōnios g166)
Simon Peter, therefore, answered him, 'Sir, unto whom shall we go? thou hast sayings of life age-during; (aiōnios g166)
69 Kaj ni ekkredis kaj scias, ke vi estas la Sanktulo de Dio.
and we have believed, and we have known, that thou art the Christ, the Son of the living God.'
70 Respondis al ili Jesuo: Ĉu mi ne elektis vin la dek du, kaj unu el vi estas diablo?
Jesus answered them, 'Did not I choose you — the twelve? and of you — one is a devil.
71 Li parolis pri Judas Iskariota, filo de Simon; ĉar tiu, unu el la dek du, estis perfidonta lin.
And he spake of Judas, Simon's [son], Iscariot, for he was about to deliver him up, being one of the twelve.
