< Jeĥezkel 16 >

1 Kaj aperis al mi vorto de la Eternulo, dirante:
BAWIPA e lawk teh kai koe bout a pha.
2 Ho filo de homo, montru al Jerusalem ĝiajn abomenindaĵojn;
Tami capa, Jerusalem panuet a thonae hah panuek sak nateh ahni koevah,
3 kaj diru: Tiele diras la Sinjoro, la Eternulo, al Jerusalem: Via deveno kaj via naskiĝlando estas en la lando Kanaana; via patro estas Amorido, kaj via patrino estas Ĥetidino.
Bawipa Jehovah ni Jerusalem koe hettelah a dei. Na khenae hoi na tâconae ram teh Kanaan taminaw e ram doeh. Na pa teh Amor tami lah ao teh na manu teh Hit tami doeh.
4 Ĉe via naskiĝo, kiam vi estis naskita, oni ne detranĉis vian umbilikon, oni ankaŭ ne lavis vin purige per akvo, ne frotis vin per salo, kaj ne vindis per vindaĵoj.
Na tâco nah apinihai na thunrui a awh hoeh. Thoung sak hanelah tui dawk hai na pâhluk awh hoeh. Palawi hai na hluk awh hoeh. Kabethueplah hni hoi hoi hai na kayo e hai nahoeh.
5 Nenies okulo favoris vin, por fari al vi pro kompato unu el tiuj faroj, sed oni elĵetis vin sur la kampon pro abomeno kontraŭ vi en la tago, kiam vi estis naskita.
Pahren hanelah na lathueng hete hnonaw ka sak hanelah, apie mit ni hai na pahren hoeh, vaipuen vah tâkhawng e lah na o. Bangkongtetpawiteh, na khe na hnin hoi panuet e lah na o.
6 Mi preteriris preter vi, kaj Mi vidis, ke vi baraktas en via sango, kaj Mi diris al vi en via sango: Vivu; jes, Mi diris al vi en via sango: Vivu.
Nang koe ka tho navah, thi hoi puk na kâkaawk e ka hmu navah, hring loe ka ti, nang teh thi dawk na o lahun nah kai ni ka dei.
7 Mi grandigis vin, kiel kampan kreskaĵon; vi fariĝis plena kaj granda, vi fariĝis tute bela; viaj mamoj formiĝis, viaj haroj abunde kreskis; sed vi estis nuda kaj nekovrita.
Phokung patetlah na roung sak teh, nang teh pou na len sak e, kamcu meikahawi e hoi na kawi. Na sanu a roung teh na tak dawk hai a muen a tho. Hateiteh khohna tawn laipalah caici lah na o.
8 Mi preteriris preter vi kaj ekvidis vin, kaj Mi vidis, ke estas via tempo, la tempo de amo; kaj Mi etendis Mian mantelon sur vin kaj kovris vian nudecon; kaj Mi ĵuris al vi, kaj Mi faris interligon kun vi, diras la Sinjoro, la Eternulo, kaj vi fariĝis Mia.
Nang koe ka tho nah na khet toteh, nange na tueng teh pahrennae tueng lah ao teh, kaie hni ka kadai teh caici lah na onae hah ka ramuk. Thoe hai na bo teh nang hoi lawkkamnae ka sak e lahoi, nang teh kaie ka yu lah na o telah Bawipa Jehovah ni a dei.
9 Mi lavis vin per akvo. Mi forlavis de vi vian sangon, kaj Mi ŝmiris vin per oleo.
Tui hoi na pâsu teh na thipaling teh kathoungcalah ka pâsu teh satui na hluk.
10 Mi vestis vin per brodita vesto, sur viajn piedojn Mi metis delikatledajn ŝuojn, Mi zonis vin per bisino, kaj Mi kovris vin per silka kovrotuko.
Pathoupnae hni hoi na pathoup teh, a pho phukaawm hoi na khokkhawm na khawm sak, loukloukkaang e hni na kâkhu sak.
11 Mi ornamis vin per ornamaĵoj, Mi metis braceletojn sur viajn manojn, kaj kolĉenon sur vian kolon.
Pathoupnae hoi na pathoup teh na kut dawk kuthrawt, na lahuen dawkvah sui dingyin,
12 Mi metis nazringon sur vian nazon, kaj orelringojn sur viajn orelojn, kaj belan kronon sur vian kapon.
na hnawng dawk hnongpacap, na hnâ dawk hnâpacap, na lû dawk kahawipoung e suilukhung na kâmuk sak.
13 Vi ornamiĝis per oro kaj arĝento, viaj vestoj estis el bisino, silko, kaj broditaĵo; plej delikatan farunon, mielon, kaj oleon vi manĝis; kaj vi fariĝis tre kaj tre bela kaj atingis reĝecon.
Hottelah sui hoi ngun hoi pathoup e lah na o. Na khohna hai loukloukkaang e hni kahawipoung e carouk e hninaw doeh. Na ca hane bu teh tavai kanui hoi khoitui hoi satui doeh. Na kamcu, mei na hawi poung, siangpahrangnu lahoi na kuep doeh.
14 Kaj disvastiĝis via renomo inter la nacioj pro via beleco, ĉar ĝi estis perfekta per la ornamaĵo, kiun Mi metis sur vin, diras la Sinjoro, la Eternulo.
Na meihawinae na miphunnaw koe a kamthang, ka bawilen nahanelah pathoup e lahoi kuepcingnae na tawn telah Bawipa Jehovah ni a dei.
15 Sed vi fidis vian belecon, kaj vi komencis malĉasti, apogante vin sur via renomo, kaj vi malĉastis kun ĉiu pasanto, fordonante vin al li.
Hateiteh, na meihawinae ekvoi na kâoup dawkvah, na min kamthangnae teh na kâyonae lah na hno. Ka cet kaawm e naw koe na kâyonae na pâpho teh, tongpa pueng ni tha a kâla awh.
16 Vi prenis viajn vestojn kaj faris al vi mikskolorajn oferaltaĵojn, kaj sur ili vi malĉastis, kiel neniam estis kaj neniam estos.
Na khohna na rading teh hmuenrasang hah nama hanelah na pathoup. Hawvah, na kâyo. Het patetlae heh bout awm boi mahoeh toe.
17 Vi prenis viajn ornamaĵojn el oro kaj el arĝento, kiujn Mi donis al vi, kaj vi faris al vi bildojn de virseksuloj kaj malĉastis kun ili.
Kaie sui hoi ngun hnopai kahawi kahawi na poe e na la teh, tongpa meikaphawk sak nahanelah na hno teh na kâyo.
18 Vi prenis viajn broditajn vestojn kaj kovris per tio ilin, kaj Mian oleon kaj Mian incenson vi donis al ili.
A meikahawi e na khohna hah na la teh, ahnimouh hah na kâkhu sak. Kaie satui hoi hmuitui hah a hmalah vah na pâhung.
19 Mian panon, kiun Mi donis al vi, la plej delikatan farunon, oleon, kaj mielon, per kiuj Mi nutris vin, vi metis antaŭ ilin kiel agrablan odoraĵon. Jes, tiel estis, diras la Sinjoro, la Eternulo.
Kai ni na poe e vaiyei hoi tavai kahawi e hoi satui hoi khoitui ouk na kawknae hah, hmuitui hanelah a hmalah na pâhung pouh teh, hettelah na toung vai yaw khe, telah Bawipa Jehovah ni a dei.
20 Vi prenis viajn filojn kaj viajn filinojn, kiujn vi naskis al Mi, kaj vi buĉis ilin al ili kiel manĝaĵon. Ĉu malgranda estas via malĉasteco?
Hothloilah, na canu capa na khe pouh e hah ahnimouh koe thuengnae koung hno hanelah na poe, na kâyonae heh rumram nahoeh.
21 Vi buĉis Miajn infanojn kaj pasigis ilin tra fajro por ili.
Ka canaw na thei teh, hmai hoi thueng hanelah ahnimouh koe na poe e naw hah,
22 Kaj en ĉiuj viaj abomenindaĵoj kaj malĉastaĵoj vi ne rememoris la tagojn de via juneco, kiam vi estis nuda kaj nekovrita, baraktanta en via sango.
panuet na thonae hoi na kâyonae naw pueng dawk na lung a mathoe lahun nae, caici lah na onae, thi puk na kâkaawk lahun nae hah na naw nah hoi na panuek hoeh mue toe.
23 Kaj post ĉiuj viaj malbonagoj (ho ve, ve al vi! diras la Sinjoro, la Eternulo)
Na hawihoehnae naw a hnukkhu hettelah doeh. Lungmathoe hanlah ao telah Bawipa Jehovah ni a ti.
24 vi konstruis al vi malĉastejon, kaj faris al vi fialtaĵojn sur ĉiu strato.
Lamthung tangkuem meikaphawk bawknae hmuen na sak, nama na kâyo nahane im na sak.
25 En la komenco de ĉiu vojo vi konstruis viajn fialtaĵojn, vi abomenindigis vian belecon, vi etendis viajn piedojn al ĉiu pasanto, kaj vi malĉastis.
Lamthung kâracutnae koe pueng vah, kâyonae im na sak, na meihawinae teh panuettho lah na coung sak. Ka cet kaawm pueng koe na kâpoe teh na kâyonae teh hoe a pap.
26 Vi malĉastis kun la filoj de Egiptujo, viaj grandkorpaj najbaroj, kaj vi multe malĉastis, kolerigante Min.
Izip tami na imri koevah, na kâyo teh, ka lungkhuek nahanelah na kâyonae na nut sak.
27 Kaj jen Mi etendis Mian manon kontraŭ vin kaj malgrandigis vian destinitaĵon, kaj Mi transdonis vin al la volo de viaj malamikinoj, la filinoj de Filiŝtujo, kiuj hontis pri via malvirta konduto.
Hatdawkvah, khenhaw! na lathueng vah ka kut ka dâw teh, ouk na ca boi e bu ka youn sak teh, nang ka maithoe e Filistin tami napui na kâyonae na kayakkhai e poung koe, a ngaithaithue na sak hanelah na poe.
28 Kaj vi malĉastis kun la filoj de Asirio, ne povante satiĝi; vi malĉastis kun ili, kaj tamen ne kontentiĝis.
Assirianaw koehai na kâyo teh, a khout toe tie hai na panuek hoeh.
29 Vi multigis viajn malĉastaĵojn ĝis la lando de komercado, Ĥaldeujo, sed ankaŭ tio vin ne kontentigis.
Kanaan ram Khaldeannaw koe vah na kâyonae bout na nut sak teh, na khout kalawn hoeh.
30 Per kio Mi povas purigi vian koron, diras la Sinjoro, la Eternulo, se vi faras ĉion ĉi tion, farojn de plej senhonta malĉastistino?
Na lungthin banghloimaw a kamko. Na kâroekâkhawinae dawk a lung ka patak e napui patetlah hno na kâyo telah Bawipa Jehovah ni a ti.
31 Kiam vi aranĝis viajn malĉastejojn ĉe la komenco de ĉiu vojo kaj faris viajn fialtaĵojn sur ĉiu strato, vi estis ne kiel malĉastistino, kiu ŝatas donacojn;
Lam a kâcunae koe pueng tami pawpnae rim hah na sak teh, lamsalun tangkuem koe e kâkaawknae hmuen na sak e naw dawkvah aphu na hei hoeh dawkvah, kâyawt e lah na awm hoeh toe.
32 sed kiel malĉastanta virino, kiu anstataŭ sia edzo akceptas fremdulojn.
Thoundoun alouke hoi ka ip e napui, vanaw hlak tami alouke ka ngaihnawn e napuinaw,
33 Al ĉiuj malĉastistinoj oni donas donacojn, sed vi mem donas viajn donacojn al ĉiuj viaj amantoj, kaj vi subaĉetas ilin, ke ili de ĉiuj flankoj venu malĉasti kun vi.
tongpa ni kâyawt e napui koe aphu ouk a poe awh. Nang ni teh na ka ngai e koe doeh letlang na poe. Ram tangkuem hoi a tho awh teh, na ikhai nahanelah nama ni ouk na pasawt.
34 Ĉe via malĉastado fariĝas kun vi la malo de tio, kion oni vidas ĉe aliaj virinoj: oni ne postkuras vin por malĉastado, sed vi mem pagas, kaj al vi oni ne donas pagon; tiamaniere vi estas la malo de aliaj.
Na kâyonae dawk apinihai na pâtam hoeh e hah, kâyawt e alouke hoi na kâvanhoehnae doeh. Apinihai aphu na poe awh hoeh niteh, nang ni law dai na poe e hah kâvanhoehnae doeh.
35 Tial, ho malĉastistino, aŭskultu la vorton de la Eternulo:
Hatdawkvah Oe kâyawt e napui, BAWIPA e lawk hah thai haw.
36 Tiele diras la Sinjoro, la Eternulo: Pro tio, ke vi malŝparas vian metalon kaj via nudeco estas malkovrata en via malĉastado al viaj amistoj kaj al ĉiuj viaj abomenindaj idoloj, kaj pro la sango de viaj infanoj, kiujn vi fordonas al ili —
Bawipa Jehovah ni hettelah a dei, panuet na thonae teh, meikaphawknaw hoi, na kâyonae hoi, caici lah na onae kamnue sak e lahoi, ahnimouh koe na poe e na canaw e thipaling kecu dawkvah,
37 pro tio Mi kolektos ĉiujn viajn amistojn, kun kiuj vi ĝuis, kaj ĉiujn, kiujn vi amis, kaj ĉiujn, kiujn vi malamis, kaj Mi kolektos ilin kontraŭ vi de ĉirkaŭe, kaj Mi malkovros antaŭ ili vian nudecon, kaj ili vidos vian tutan hontindaĵon.
Khenhaw! na ka ipkhai e hoi na ka pahren e tami pueng, na ka maithoe e pueng hah ka pâkhueng han, nang koe ka thokhai vaiteh, caici lah na onae a hmu awh thai nahan, ahnimouh koe caici lah na onae hah kamnue sak han.
38 Kaj Mi juĝos vin laŭ la juĝoj kontraŭ adultulinoj kaj kontraŭ sangoverŝantinoj, kaj Mi transdonos vin al sangoverŝo kruela kaj severa.
Hahoi napui a vâ a kapek teh, mae canaw thipaling palawngnae kong dawk lawk ouk ceng e patetlah nange kong heh lawkceng awh han, lungkhueknae hoi ka patawpoung e lungphuennae ka pha sak han.
39 Mi transdonos vin en iliajn manojn, kaj ili detruos vian malĉastejon kaj disbatos viajn fialtaĵojn, ili deprenos de vi viajn vestojn, prenos viajn ornamaĵojn, kaj restigos vin nuda kaj nekovrita.
Ahnimae kut dawk na poe vaiteh, na kâkaawknae ka raphoe han. Na hmuenrasangnaw ka rawp sak han. Na khohnanaw hah a rading awh vaiteh, a phukaawm e painapaitunnaw a la awh han, hni laipalah tak caici lah na hruek awh han.
40 Kaj ili venigos kontraŭ vin homamason, kiu mortigos vin per ŝtonoj kaj dishakos per siaj glavoj.
Tami moikapap a kaw vaiteh, ahnimouh ni talung hoi na dei awh han. Tahloi hoi na bouk awh han.
41 Kaj ili forbruligos viajn domojn per fajro, kaj faros al vi juĝon antaŭ la okuloj de multaj virinoj; kaj Mi ĉesigos vian malĉastadon, kaj vi ne plu donos donacojn.
Nange im hah hmai hoi a sawi awh han. Napui moikapap a hmunae koe nange lathueng lawkcengnae a pha sak han. Na kâyonae teh ka pout sak vaiteh, nang teh ayânaw na hlai mahoeh toe.
42 Mi kontentigos sur vi Mian koleron, kaj Mia severeco trankviliĝos sur vi tiel, ke Mi trankviliĝos kaj ne plu koleros.
Hottelah hoi ka lungkhueknae hah na lathueng vah ka kuepcalah ka kamnue sak han. Na dipmanae hai nangmouh koe hoi ka takhoe vaiteh, muengmueng ka o han, ka lungkhuek mahoeh toe.
43 Pro tio, ke vi ne rememoris la tagojn de via juneco, sed incitis Min per ĉio tio, Mi ankaŭ metos vian konduton sur vian kapon, diras la Sinjoro, la Eternulo, por ke vi ne plu faru la malĉastaĵon kun ĉiuj viaj abomenindaĵoj.
Na nawnae hnin hah na pahnim teh, hete hnonaw dawk rucatnae na poe dawkvah, khenhaw! na kâroenae patetlah na lathueng ka pha sak han, telah Bawipa Jehovah ni a dei. Hahoi panuet na thonae pueng thap sin hanelah, hete na kâyonae na sak mahoeh toe.
44 Jen ĉiu proverbisto diros pri vi proverbon: Kia la patrino, tia la filino.
Khenhaw! cingthuilawk kaduemca ka hno e pueng ni hete cingthuilawk hah a hno awh han, a canu ni a manu phek a la, tie hah.
45 Vi estas filino de via patrino, kiu malŝatis sian edzon kaj siajn infanojn, kaj vi estas fratino de viaj fratinoj, kiuj malŝatis siajn edzojn kaj siajn infanojn. Via patrino estas Ĥetidino, kaj via patro estas Amorido.
Na manu mae vâcanaw patenghai kapanuetkung, canu lah na o, hmaunawngha coungnae koe lah mae vâ hoi canaw kapanuetkung hmaunawngha lah na o. Na manu Hit tami doeh, napanaw hah Amornaw doeh.
46 Via pli maljuna fratino estas Samario kun siaj filinoj, kiu loĝas maldekstre de vi; kaj via pli juna fratino, kiu loĝas dekstre de vi, estas Sodom kun siaj filinoj.
Na tawncanu teh Samaria, nange avoilah kho ouk ka sak e hah ama hoi a canunaw hoi doeh. Na hmau na nawngha hoi aranglah kho ouk ka sak e hah teh Sodom hoi a canunaw doeh.
47 Sed eĉ ne laŭ ilia vojo vi iris, kaj ne iliajn abomenindaĵojn vi faris; tio estis malmulta por vi, kaj vi malboniĝis pli ol ili en ĉiuj viaj agoj.
A hring nuencang hah na tarawi hoeh eiteh, panuet a tho awh e patetlah na sak hoeh ei, na hring nathung e na payonpakainae naw pouk toteh, hothateh, dei hane kamcu hoeh.
48 Kiel Mi vivas, diras la Sinjoro, la Eternulo, via fratino Sodom kaj ŝiaj filinoj ne faris tion, kion faris vi kaj viaj filinoj.
Kai ka hring e patetlah Bawipa Jehovah ni a dei, nang nama hoi na canaw ni a sak awh e heh, a hmaunawngha Sodom hoi a canu ni hai sak awh hoeh.
49 Jen kio estis la kulpo de via fratino Sodom: malmodesteco, trosatiĝo per manĝado, kaj senzorgeco, kiun havis ŝi kaj ŝiaj filinoj; kaj la manon de malriĉulo kaj senhavulo ŝi ne subtenis.
Na hmaunawngha Sodom a yonnae teh, hetnaw hah doeh, kâoupnae hoi king ka boum lah canae ama hoi a canunaw a nawmnae lah ao teh, tami ka roedeng hoi voutthoup e taminaw hah kabawm awh hoeh.
50 Kaj ili fieriĝis kaj faris abomenindaĵon antaŭ Mi, kaj Mi forpuŝis ilin, kiam Mi tion vidis.
Kâoupnae poung e lah ao teh kaie kahma lah panuettho e hno kasakkungnaw doeh, hatdawkvah, ahawi ka tie patetlah kai ni ka raphoe toe.
51 Samario ne faris eĉ duonon de viaj pekoj; vi faris pli da abomenindaĵoj, ol ili; per ĉiuj viaj abomenindaĵoj, kiujn vi faris, vi faris viajn fratinojn preskaŭ virtulinoj.
Samaria nihai, nang ni na sak e yonnae a tangen boehai sak hoeh. Ahnimanaw hlak panuet ka thoe e hno hah na sak dawkvah, na hmaunawnghanaw e yon hah na kamnuek sak hoeh.
52 Tial ankaŭ vi nun portu vian malhonoron, kiun vi kondamnis en viaj fratinoj, pro viaj pekoj, per kiuj vi abomenindiĝis pli ol ili; ili estas virtulinoj en komparo kun vi; hontu kaj portu vian malhonoron, ĉar vi kvazaŭ pravigis viajn fratinojn.
Na hmaunawnghanaw kalanhnawn lah na kamnue sak dawkvah, nang nama roeroe ni na yeiraiponae teh na phu hanelah ao. Ahnimanaw hlak panuetthopounge hno hah hoe kapap lah na sak teh, na hawihoehnae kecu dawk, ahnimouh teh nangmanaw hlak vah a lan hnawn. Na hmaunawngha kalanhnawn lah na kamnuesaknae dawkvah, kayak poung e hoi yeiraiponae hah na coe han.
53 Tamen kiam Mi revenigos iliajn forkaptitojn, la forkaptitojn de Sodom kaj de ŝiaj filinoj kaj la forkaptitojn de Samario kaj de ŝiaj filinoj, tiam Mi revenigos ankaŭ viajn forkaptitojn kune kun ili,
Hahoi, Sodom hoi a canu e hringnuen hoi ahnimouh hoi nangmae hringnuen hai ka thung han.
54 por ke vi portu vian malhonoron kaj hontu pri ĉio, kion vi faris, estante konsolo por ili.
Ahnimouh han roumnae lah ouk na onae dawkvah, na sak e hnopueng kecu dawk na kayayeirai lah na o thai nahan,
55 Viaj fratinoj, Sodom kaj ŝiaj filinoj revenos al sia antaŭa stato, kaj Samario kaj ŝiaj filinoj revenos al sia antaŭa stato; ankaŭ vi kaj viaj filinoj revenos al via antaŭa stato.
Na hmaunawngha Sodom hoi a canunaw hoi Samaria hoi a canunaw hah, a hringnuen hmaloe e patetlah bout a hring awh vaiteh, nang hoi na canunaw hai, ahmaloe e na hringnae dawkvah, bout na hring awh han.
56 Ĉu via fratino Sodom ne estis objekto de rezonado en via buŝo en la tempo de via fiereco,
Na hawihoehnae hmu hoehnahlan e, na bawilennae hnin dawkvah, na hmaunawngha Sodom teh a min kuekluek dei mahoeh namaw.
57 antaŭ ol elmontriĝis via malboneco, kiel en la tempo de la malhonoro de la filinoj de Sirio kaj ĉiuj ĝiaj ĉirkaŭaĵoj, kaj de la filinoj de Filiŝtujo, kiuj malestimis vin ĉirkaŭe?
Atuteh, Siria canu hoi atengpam e tami pueng Filistin canunaw nang teng e na ka panuikhainaw hoi puenghoi na kapathoenaw,
58 Suferu do pro via malĉasteco kaj pro viaj abomenindaĵoj, diras la Eternulo.
na kâyonae hoi panuet na thonae hah pou na kampu telah BAWIPA ni a ti.
59 Ĉar tiele diras la Sinjoro, la Eternulo: Mi agos kun vi tiel, kiel vi agis, malŝatante la ĵuron kaj rompante la interligon.
Bawipa Jehovah ni hettelah a dei. Lawkkam e hah tapuet teh, lawkkam e banglahai na noutna hoeh e patetlah na lathueng ka sak van han.
60 Tamen Mi rememoros Mian interligon kun vi en la tempo de via juneco, kaj Mi restarigos kun vi interligon eternan.
Hateiteh, na camo nah nang koe ka lawkkam e hah ka pahnim mahoeh, nang koe vah a yungyoe kangning e lawkkamnae ka sak han.
61 Kaj vi rememoros vian konduton, kaj hontos, kiam vi akceptos al vi viajn plej maljunajn kaj plej junajn fratinojn; kaj Mi donos ilin al vi kiel filinojn, sed ne pro via interligo.
Hottelah hmaunawnghanaw hah na coe awh navah, na lung a ang vaiteh, na kayakhai han. Bangkongtetpawiteh, nang koe lawk ka kam kecu dawk nahoeh niteh, ahnimouh teh a canu hanelah na poe han.
62 Mi restarigos Mian interligon kun vi, kaj vi ekscios, ke Mi estas la Eternulo;
Nang koe ka lawkkam e ka cak sak vaiteh, BAWIPA lah ka o tie hah na panue awh han.
63 por ke vi memoru kaj hontu, kaj por ke vi ne plu povu malfermi vian buŝon pro honto, kiam Mi pardonos al vi ĉion, kion vi faris, diras la Sinjoro, la Eternulo.
Nang ni ouk na sak boi e pueng yontha lah ao han. Ka lung a roum toteh, kai ni na pahnim mahoeh. Kayanae takinae hoi minhmai mathoe kecu dawk lawk ka dei laipalah, ka o han telah Bawipa Jehovah ni a ti.

< Jeĥezkel 16 >