Eliro 22
1 Se iu ŝtelos bovon aŭ ŝafon kaj buĉos ĝin aŭ vendos ĝin, tiam li pagu kvin bovojn pro la bovo kaj kvar ŝafojn pro la ŝafo.
“Anyone who steals an ox or a sheep and kills or sells it, he must pay back five oxen for one ox and four sheep for one sheep.
2 Se iu trovos ŝtelanton ĉe subfosado kaj batos lin kaj tiu mortos, tiam oni ne juĝu lin pro la sango.
If a thief is discovered breaking into someone's house and is beaten to death, no one shall be guilty of murder.
3 Sed se lumis super li la suno, tiam oni juĝu lin pro la sango. La ŝtelinto pagu kompenson; se li ne havas, tiam oni lin vendu pro lia ŝtelo.
But if it happens during daylight, then someone is guilty of murder. A thief must pay everything back that's stolen. If he doesn't have anything, then he must be sold to pay for what was stolen.
4 Se la ŝtelitaĵo, ĉu ĝi estas bovo, ĉu azeno, ĉu ŝafo, estos trovita en liaj manoj viva, tiam li kompensu duoble.
If what was stolen is a live animal he still has, whether it's an ox, donkey, or sheep, he must pay back double.
5 Se iu difektos kampon aŭ vinberejon, lasante sian bruton, ke ĝi difektu kampon de aliulo, tiam li devas pagi per plejbonaĵo el sia kampo kaj per plejbonaĵo el sia vinberejo.
If livestock are grazing in a field or vineyard and their owner lets them stray so that they graze in someone else's field, the owner must pay compensation from the best of their own fields or vineyards.
6 Se eliros fajro kaj trafos dornojn kaj ekstermos garbojn aŭ starantan grenon aŭ kampon, tiam tiu kompensu, kiu kaŭzis la brulon.
If a fire is started and it spreads to thorn bushes and then burns stacked or standing grain, or even the whole field, the person who started the fire must pay full compensation.
7 Se iu donos al sia proksimulo monon aŭ uzataĵojn, por konservi, kaj ili estos ŝtelitaj el la domo de tiu homo, tiam, se la ŝtelinto estos trovita, li kompensu duoble.
If someone gives his neighbor money or possessions to be kept safe and they are stolen from the neighbor's house, if the thief is caught they must pay back double.
8 Se la ŝtelinto ne estos trovita, tiam la mastro de la domo venu al la potenculoj, kaj ĵuru, ke li ne etendis sian manon sur la apartenaĵon de sia proksimulo.
If the thief isn't caught the owner of the house must appear before the judges to find out whether he took his neighbor's property.
9 Pri ĉiu maljustaĵo, ĉu ĝi estos pri bovo, ĉu pri azeno, ĉu pri ŝafo, ĉu pri vesto, pri ĉiu perditaĵo, pri kiu iu diros, ke ĝi estas lia, la afero de ambaŭ devas esti prezentita al la potenculoj; kiun la potenculoj trovos kulpa, tiu kompensu duoble al sia proksimulo.
If there's an argument over the ownership of an ox, a donkey, a sheep, a garment, or anything that was lost that someone says, ‘This is mine,’ both parties are to bring their case before the judges. The one whom the judges find in the wrong must pay the other back double.
10 Se iu donos al sia proksimulo azenon aŭ bovon aŭ ŝafon aŭ alian bruton, por konservi, kaj ĝi mortos aŭ estos difektita aŭ forkaptita, kaj neniu tion vidos,
If someone asks a neighbor to look after a donkey, an ox, a sheep, or any other animal, but it dies or is injured or is stolen without anybody noticing,
11 tiam ĵuro antaŭ la Eternulo estu inter ili, ke li ne etendis sian manon sur la apartenaĵon de sia proksimulo, kaj ĝia mastro ĝin prenos kaj li ne kompensos.
then an oath must be taken before the Lord to decide if the neighbor has taken the owner's property. The owner must accept the oath and not demand compensation.
12 Sed se oni ĝin ŝtelos de li, tiam li devas kompensi al ĝia mastro.
However, if the animal really was stolen from the neighbor, he must compensate the owner.
13 Se ĝi estos disŝirita, li prezentu ateston, kaj la disŝiritaĵon li ne kompensos.
If it was killed and torn to pieces by a wild animal, the neighbor shall present the carcass as evidence and does not need to pay compensation.
14 Se iu ĝin prenos prunte de sia proksimulo, kaj ĝi estos difektita aŭ mortos dum foresto de sia mastro, tiam li devas kompensi.
If someone borrows a neighbor's animal and it's injured or dies while its owner is not present, they must pay compensation in full.
15 Se ĝia mastro estis apud ĝi, tiam li ne devas kompensi. Se ĝi estis dungita, li perdis sian dungomonon.
If the owner was present, no compensation is to be paid. If the animal was hired, only the hire charge needs to be paid.
16 Se iu forlogos virgulinon, kiu ne estas fianĉinigita, kaj kuŝos kun ŝi, tiam li donu al ŝi doton kaj prenu ŝin al si kiel edzinon.
If a man seduces a virgin who is not engaged to be married and sleeps with her, he must pay the full bride-price for her to become his wife.
17 Se ŝia patro ne volos doni ŝin al li, tiam li pagu tiom da mono, kiom virgulinoj ordinare ricevas dote.
If her father adamantly refuses to give her to him, the man still must pay the same amount as the bride-price for a virgin.
18 Sorĉistinon ne lasu vivi.
You must not allow a woman who practices witchcraft to live.
19 Ĉiu, kiu kuŝis kun bruto, estu mortigita.
Anyone who has sex with an animal must be executed.
20 Kiu alportas oferojn al dioj, krom al la Eternulo sole, tiu estu ekstermita.
Anyone who sacrifices to any other god than the Lord must be set apart and executed.
21 Fremdulon ne ofendu, nek premu lin; ĉar fremduloj vi estis en la lando Egipta.
You must not exploit or mistreat a foreigner. Remember that you yourselves were once foreigners in Egypt.
22 Vidvinon kaj orfon ne premu.
You must not take advantage of any widow or orphan.
23 Se vi ilin premos kaj ili krios al Mi, tiam Mi aŭdos ilian krion;
If you mistreat them, and they call out to me for help, I will definitely respond to their cry.
24 kaj ekflamos Mia kolero, kaj Mi mortigos vin per glavo, kaj viaj edzinoj estos vidvinoj kaj viaj infanoj estos orfoj.
I will become angry, and I will kill you with the sword. Your wives will become widows and your children will be fatherless.
25 Se vi pruntedonos monon al iu el Mia popolo, al iu malriĉulo apud vi, ne estu por li premanto, ne metu sur lin procentojn.
If you lend money to any of my people because they're poor, you must not behave as a moneylender to them. You must not charge them any interest.
26 Se vi prenos de via proksimulo veston kiel garantiaĵon, tiam antaŭ la subiro de la suno redonu ĝin al li;
If you require your neighbor's cloak as security for a loan, you must return it to him by sunset,
27 ĉar ĝi estas lia sola kovro, ĝi estas la vesto por lia korpo; en kio li dormos? kaj kiam li krios al Mi, Mi aŭdos, ĉar Mi estas favorkora.
because it's the only clothing he has for his body. What would he sleep in otherwise? If he calls out to me for help, I will listen, for I am considerate.
28 Potenculojn ne malbenu, kaj estron de via popolo ne insultu.
You must not despise God or curse your people's leader.
29 Vian abundon kaj sukon ne retenu; la unuenaskiton el viaj filoj vi devas doni al Mi.
You must not hold onto the required offerings of your produce, olive oil, and wine. You must give me the firstborn of your sons.
30 Tiel same agu kun via bovo kaj via ŝafo; sep tagojn ĝi restu kun sia patrino, en la oka tago donu ĝin al Mi.
You must also give me the firstborn of your cattle, sheep, and goats. They can stay with their mothers for their first seven days, but give them to me on the eighth day.
31 Estu por Mi sanktaj homoj; kaj viandon, disŝiritan sur la kampo, ne manĝu; al hundo ĵetu ĝin.
You are to be holy people to me. You must not eat any animal carcass that you find in the countryside that has been killed by wild animals. Throw it to the dogs to eat.”
