Proverbs 1
1 Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 For knowing wisdom and instruction, For understanding sayings of intelligence,
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 For receiving the instruction of wisdom, Righteousness, judgment, and uprightness,
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 For giving to simple ones — prudence, To a youth — knowledge and discretion.
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 (The wise doth hear and increaseth learning, And the intelligent doth obtain counsels.)
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 For understanding a proverb and its sweetness, Words of the wise and their acute sayings.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 Fear of Jehovah [is] a beginning of knowledge, Wisdom and instruction fools have despised!
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 Hear, my son, the instruction of thy father, And leave not the law of thy mother,
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 For a graceful wreath [are] they to thy head, And chains to thy neck.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 My son, if sinners entice thee be not willing.
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 If they say, 'Come with us, we lay wait for blood, We watch secretly for the innocent without cause,
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 Every precious substance we find, We fill our houses [with] spoil,
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 Thy lot thou dost cast among us, One purse is — to all of us.'
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 My son! go not in the way with them, Withhold thy foot from their path,
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 For their feet to evil do run, And they haste to shed blood.
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 Surely in vain is the net spread out before the eyes of any bird.
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 And they for their own blood lay wait, They watch secretly for their own lives.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 So [are] the paths of every gainer of dishonest gain, The life of its owners it taketh.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 Wisdom in an out-place crieth aloud, In broad places she giveth forth her voice,
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 At the head of the multitudes she calleth, In the openings of the gates, In the city her sayings she saith:
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 'Till when, ye simple, do ye love simplicity? And have scorners their scorning desired? And do fools hate knowledge?
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 Turn back at my reproof, lo, I pour forth to you my spirit, I make known my words with you.
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 Because I have called, and ye refuse, I stretched out my hand, and none is attending,
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 And ye slight all my counsel, And my reproof ye have not desired.
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 I also in your calamity do laugh, I deride when your fear cometh,
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 When your fear cometh as destruction, And your calamity as a hurricane doth come, When on you come adversity and distress.
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 Then they call me, and I do not answer, They seek me earnestly, and find me not.
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 Because that they have hated knowledge, And the fear of Jehovah have not chosen.
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 They have not consented to my counsel, They have despised all my reproof,
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 And they eat of the fruit of their way, And from their own counsels they are filled.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 For the turning of the simple slayeth them, And the security of the foolish destroyeth them.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 And whoso is hearkening to me dwelleth confidently, And [is] quiet from fear of evil!'
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
