Proverbs 31
1 Words of Lemuel a king, a declaration that his mother taught him:
Ang mga pulong ni hari Lemuel; ang pagpanagna nga gitudlo kaniya sa iyang inahan.
2 'What, my son? and what, son of my womb? And what, son of my vows?
Unsa, anak ko? ug unsa, Oh anak sa akong tagoangkan? Ug unsa, Oh anak sa akong mga panaad?
3 Give not to women thy strength, And thy ways to wiping away of kings.
Ayaw pag-ihatag ang imong kusog ngadto sa mga babaye, Ni ang imong mga dalan nianang nakapalaglag sa mga hari.
4 Not for kings, O Lemuel, Not for kings, to drink wine, And for princes a desire of strong drink.
Dili angay alang sa mga hari, Oh Lemuel, dili angay alang sa mga hari ang pag-inum sa vino; Ni alang sa mga principe ang pag-ingon: Hain ang maisug nga ilimnon?
5 Lest he drink, and forget the decree, And change the judgment of any of the sons of affliction.
Tingali unya manginum sila, ug malimot sa Kasugoan, Ug balit-aron ang justicia alang sa bisan kinsa nga ginasakit.
6 Give strong drink to the perishing, And wine to the bitter in soul,
Hatagi ug maisug nga ilimnon kadtong andam na sa pagkahanaw, Ug vino niadtong ginapaitan sa kalag:
7 He drinketh, and forgetteth his poverty, And his misery he remembereth not again.
Paimna siya, ug pahikalimti ang iyang kakabus, Ug ayaw na pagpahinumdumi ang iyang pagka-makalolooy.
8 Open thy mouth for the dumb, For the right of all sons of change.
Bukha ang imong baba alang sa amang, Diha sa kaayohan sa tanan niadtong mga biniyaan.
9 Open thy mouth, judge righteously, Both the cause of the poor and needy!'
Bukha ang imong baba, maghukom ka sa pagkamatarung, Ug maghatag ka ug justicia sa mga kabus ug hangul.
10 A woman of worth who doth find? Yea, far above rubies [is] her price.
Kinsay makakaplag sa usa ka babaye nga takus? Kay ang iyang bili labaw pa kay sa mahal nga mga bato.
11 The heart of her husband hath trusted in her, And spoil he lacketh not.
Ang kasingkasing sa iyang bana nagasalig kaniya, Ug siya wala makulangi sa ganancia.
12 She hath done him good, and not evil, All days of her life.
Siya nagabuhat kaniya sa maayo ug dili sa dautan Sa tibook nga mga adlaw sa iyang kinabuhi.
13 She hath sought wool and flax, And with delight she worketh [with] her hands.
Siya nagapangita ug balhibo sa carnero ug lanot sa lino, Ug sa kinabubut-on nagabuhat uban sa iyang kamot.
14 She hath been as ships of the merchant, From afar she bringeth in her bread.
Siya sama sa mga sakayan-sa-patigayon; Siya nagadala sa iyang tinapay gikan sa halayo.
15 Yea, she riseth while yet night, And giveth food to her household, And a portion to her damsels.
Siya mobangon usab samtang gabii pa, Ug nagahatag sa kalan-on sulod sa iyang panimalay, Ug ang ilang mga buhat alang sa iyang mga sulogoong dalaga.
16 She hath considered a field, and taketh it, From the fruit of her hands she hath planted a vineyard.
Siya nagahunahuna ug usa ka baul, ug nagapalit niini; Uban sa bunga sa iyang mga kamot siya nagatanum ug usa ka parrasan.
17 She hath girded with might her loins, And doth strengthen her arms.
Ginabaksan niya ug kalig-on ang iyang mga hawak, Ug ginapabaskog niya ang iyang mga bukton.
18 She hath perceived when her merchandise [is] good, Her lamp is not extinguished in the night.
Siya nahibalo nga ang iyang baligya makaganancia; Ang iyang lamparahan dili mapalong sa pagkagabii.
19 Her hands she hath sent forth on a spindle, And her hands have held a distaff.
Ginabutang niya ang iyang mga kamot sa bilikan, Ug ang mga kamot nagapugong sa kalinyasan.
20 Her hand she hath spread forth to the poor, Yea, her hands she sent forth to the needy.
Ginatuy-od niya ang iyang kamot ngadto sa mga kabus; Oo, nagatunol siya sa iyang mga kamot ngadto sa mga hangul.
21 She is not afraid of her household from snow, For all her household are clothed [with] scarlet.
Siya dili mahadlok sa nieve alang sa iyang panimalay; Kay ang iyang sulod-balay gibistihan sa mapula.
22 Ornamental coverings she hath made for herself, Silk and purple [are] her clothing.
Siya nagabuhat alang sa iyang kaugalingon ug mga alfombra; Ang iyang saput lino nga manipis ug purpura.
23 Known in the gates is her husband, In his sitting with elders of the land.
Ang iyang bana inila diha sa mga ganghaan, Sa diha nga siya molingkod uban sa mga anciano sa yuta.
24 Linen garments she hath made, and selleth, And a girdle she hath given to the merchant.
Siya nagabuhat ug mga saput nga lino ug nagabaligya kanila, Ug nagahatud ug mga bakus ngadto sa magpapatigayon.
25 Strength and honour [are] her clothing, And she rejoiceth at a latter day.
Kusog ug pagkahalangdon mao ang iyang saput; Ug siya mokatawa sa panahon nga umalabut.
26 Her mouth she hath opened in wisdom, And the law of kindness [is] on her tongue.
Siya nagabuka sa iyang baba uban ang pagkamanggialamon; Ug ang balaod sa pagkamaloloy-on maoy anaa sa tumoy sa iyang dila.
27 She [is] watching the ways of her household, And bread of sloth she eateth not.
Siya nagasud-ong ug maayo sa mga paagi sa iyang sulod-balay, Ug dili mokaon sa tinapay sa pagkatapulan.
28 Her sons have risen up, and pronounce her happy, Her husband, and he praiseth her,
Ang iyang mga anak mobangon, ug magatawag kaniya nga bulahan; Ang iyang bana usab, ug siya nagadayeg kaniya, nga nagaingon:
29 'Many [are] the daughters who have done worthily, Thou hast gone up above them all.'
Daghang mga anak nga babaye nga nanagbuhat sa pagkatakus gayud, Apan ikaw milabaw kanilang tanan.
30 The grace [is] false, and the beauty [is] vain, A woman fearing Jehovah, she may boast herself.
Ang katahum malimbongon, ug ang kaanyag kakawangan lamang; Apan ang usa ka babaye nga mahadlok kang Jehova, siya pagadayegon.
31 Give ye to her of the fruit of her hands, And her works do praise her in the gates!
Hatagi siya sa bunga sa iyang mga kamot; Ug papagdayega kaniya ang iyang mga buhat diha sa mga ganghaan.
