Proverbs 3
1 My son! my law forget not, And my commands let thy heart keep,
Akong anak, ayaw kalimti ang akong mga mando ug tipigi ang akong pagpanudlo diha sa imong kasingkasing,
2 For length of days and years, Life and peace they do add to thee.
kay ang gitas-on sa mga adlaw ug katuigan sa kinabuhi ug ang kalinaw igadugang kini diha kanimo.
3 Let not kindness and truth forsake thee, Bind them on thy neck, Write them on the tablet of thy heart,
Ayaw tugoti nga ang pakamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan mahimulag kanimo, ihigot kini sa imong liog, isulat kini sa papan sa imong kasingkasing.
4 And find grace and good understanding In the eyes of God and man.
Unya makakaplag ka ug pabor ug maayong kadungganan sa panan-aw sa Dios ug sa tawo.
5 Trust unto Jehovah with all thy heart, And unto thine own understanding lean not.
Salig kang Yahweh sa tibuok nimong kasingkasing ug ayaw gayod pagsalig sa kaugalingon nimong panabot;
6 In all thy ways know thou Him, And He doth make straight thy paths.
sa tanan nimong mga dalan ilha siya ug itul-id niya ang imong agianan.
7 Be not wise in thine own eyes, Fear Jehovah, and turn aside from evil.
Ayaw pagmanggialamon sa kaugalingon nimong panan-aw; kahadloki si Yahweh ug talikdi ang daotan.
8 Healing it is to thy navel, And moistening to thy bones.
Makaayo kini sa imong unod ug makapabaskog sa imong lawas.
9 Honour Jehovah from thy substance, And from the beginning of all thine increase;
Pasidunggi si Yahweh uban sa imong bahandi ug uban sa unang mga bunga sa tanang nimong abot,
10 And filled are thy barns [with] plenty, And [with] new wine thy presses break forth.
ug mapuno ang imong mga kamalig ug ang imong sudlanan moawas, mapuno sa bag-ong bino.
11 Chastisement of Jehovah, my son, despise not, And be not vexed with His reproof,
Akong anak, ayaw isalikway ang pagpanton ni Yahweh ug ayaw pagdumot sa iyang pagbadlong,
12 For whom Jehovah loveth He reproveth, Even as a father the son He is pleased with.
kay pagapantonon ni Yahweh kadtong iyang gihigugma, sama sa pagpanton sa amahan sa iyang anak nga lalaki nga nakapahimuot kaniya.
13 O the happiness of a man [who] hath found wisdom, And of a man [who] bringeth forth understanding.
Ang usa nga makakaplag ug kaalam malipayon, makaangkon usab siya ug pagsabot.
14 For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold — her increase.
Ang imong maangkon gikan sa kaalam mas maayo pa kung unsa ang maihatag pagbalik sa plata ug ang ginansya niini mas maayo pa kaysa bulawan.
15 Precious she [is] above rubies, And all thy pleasures are not comparable to her.
Mas bililhon pa ang kaalam kaysa mga alahas ug walay imong gitinguha nga ikatandi siya.
16 Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honour.
Adunay siyay hataas nga mga adlaw sa iyang tuong kamot; sa iyang walang kamot ang mga bahandi ug kadungganan.
17 Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.
Ang iyang mga dalan mao ang mga paagi sa kaluoy ug ang tanan niyang mga agianan mao ang kalinaw.
18 A tree of life she [is] to those laying hold on her, And whoso is retaining her [is] happy.
Siya ang kahoy sa kinabuhi niadtong nagkupot niini, malipay kadtong nagkupot niini.
19 Jehovah by wisdom did found the earth, He prepared the heavens by understanding.
Pinaagi sa kaalam gitukod ni Yahweh ang kalibotan, pinaagi sa panabot iyang gipahimutang ang kalangitan.
20 By His knowledge depths have been rent, And clouds do drop dew.
Pinaagi sa iyang kahibalo ang kahiladman naabli ug ang mga panganod nagahulog sa ilang yamog.
21 My son! let them not turn from thine eyes, Keep thou wisdom and thoughtfulness,
Akong anak, padayon sa hustong paghukom ug pagpanabot, ug ayaw ibulag ang imong panan-aw kanila.
22 And they are life to thy soul, and grace to thy neck.
Mahimo sila nga kinabuhi sa imong kalag ug dayandayan nga pabor aron isul-ob sa imong liog.
23 Then thou goest thy way confidently, And thy foot doth not stumble.
Unya maglakaw ka sa imong dalan nga layo sa kakuyaw ug dili mapandol ang imong tiil;
24 If thou liest down, thou art not afraid, Yea, thou hast lain down, And sweet hath been thy sleep.
kung mohigda ka, dili ka mahadlok; kung mohigda ka nindot ang imong pagkatulog.
25 Be not afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it cometh.
Ayaw kahadlok sa kalit nga kasamok ug pagpanggun-ob sa daotan, sa dihang moabot kini,
26 For Jehovah is at thy side, And He hath kept thy foot from capture.
kay si Yahweh anaa sa imong kiliran ug maglikay sa imong tiil gikan sa pagkalit-ag.
27 Withhold not good from its owners, When thy hand [is] toward God to do [it].
Ayaw ihikaw ang maayo gikan niadtong angayan niini, kung anaa kanimo ang kagahom sa pagbuhat.
28 Say not thou to thy friend, 'Go, and return, and to-morrow I give,' And substance with thee.
Ayaw sultihi ang imong silingan, “Lakaw ug balik pag-usab, ug ihatag ko kini ugma nganha kanimo,” kung aduna kay salapi.
29 Devise not against thy neighbour evil, And he sitting confidently with thee.
Ayaw pagbuhat ug laraw nga makadaot sa imong silingan— ang tawo nga haduol nagpuyo ug misalig kanimo.
30 Strive not with a man without cause, If he have not done thee evil.
Ayaw pakiglalis sa tawo kung walay rason, kung wala siyay nabuhat nga makadaot kanimo.
31 Be not envious of a man of violence, Nor fix thou on any of his ways.
Ayaw kasina sa tawong bangis o pilia ang bisan unsa sa iyang mga dalan.
32 For an abomination to Jehovah [is] the perverted, And with the upright [is] His secret counsel.
Tungod kay ang tawong malimbongon dulumtanan kang Yahweh, apan ang tawong matarong mahimo niyang suod nga higala.
33 The curse of Jehovah [is] in the house of the wicked. And the habitation of the righteous He blesseth.
Ang tunglo ni Yahweh anaa sa balay sa mga tawong daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa tawong matarong.
34 If the scorners He doth scorn, Yet to the humble He doth give grace.
Bugalbugalan niya ang mabugalbugalon, apan hatagan niya ug pabor ang mga tawong mapainubasanon.
35 Honour do the wise inherit, And fools are bearing away shame!
Mapanunod sa mga maalamong tawo ang kadungganan, apan ang buangbuang pagabayawon diha sa kaulawan.
