Proverbs 25
1 Also these are Proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed: —
Төвәндә баян қилинидиғанлириму Сулайманниң пәнд-несиһәтлири; буларни Йәһуданиң падишаси Һәзәкияниң ордисидикиләр көчүрүп хатирилигән: —
2 The honour of God [is] to hide a thing, And the honour of kings to search out a matter.
Пәрвәрдигарниң улуқлуғи — Өзиниң қилған ишини ашкарилимиғинида; Падишаһларниң улуқлуғи — бир ишниң сирини йешәлигинидә.
3 The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings — [are] unsearchable.
Әршниң егизлигини, Зиминниң чоңқурлуғини, Вә падишаларниң көңлидикини мөлчәрләп билгили болмас.
4 Take away dross from silver, And a vessel for the refiner goeth forth,
Авал күмүчниң поқи айрилип тавланса, Андин зәргәр нәпис бир қача ясап чиқар.
5 Take away the wicked before a king, And established in righteousness is his throne.
Авал падишаниң алдидики рәзил хизмәткарлири қоғливетилсә, Андин униң тәхти адаләт үстигә қурулар.
6 Honour not thyself before a king, And in the place of the great stand not.
Падишаһниң алдида өзүңни һәмминиң алди қилип көрсәтмә, [Униң алдидики] әрбабларниң орнида турувалма;
7 For better [that] he hath said to thee, 'Come thou up hither,' Than [that] he humble thee before a noble, Whom thine eyes have seen.
Орнуңни өзүңдин жуқури җанабқа берип, униң алдида пәгаһқа чүшүрүлгиниңдин көрә, Өзгиләрниң сени төргә тәклип қилғини яхшидур.
8 Go not forth to strive, haste, turn, What dost thou in its latter end, When thy neighbour causeth thee to blush?
Алдирап дәваға бармиғин, Мабада берип, йеқиниң [үстүн чиқип] сени ләт қилса, қандақ қилисән?
9 Thy cause plead with thy neighbour, And the secret counsel of another reveal not,
Йеқиниң билән муназириләшсәң, Башқиларниң сирини ачма.
10 Lest the hearer put thee to shame, And thine evil report turn not back.
Болмиса, буни билгүчиләр сени әйипләйду, Сесиқ намдин қутулалмайсән.
11 Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
Вақти-җайида қилинған сөз, Күмүч рамкиларға тизилған алтун алмилардур.
12 A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
[Қулаққа] алтун һалқа, нәпис алтундин ясалған зиннәт буюми ярашқандәк, Ақиланиниң агаһландуруши көңүл қойғанниң қулиқиға яришар.
13 As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And the soul of his masters he refresheth.
Худди орма вақтидики томузда [ичкән] қар сүйидәк, Ишәшлик әлчи өзини әвәткүчиләргә шундақ болар; У ғоҗайинлириниң көкси-қарнини яшартар.
14 Clouds and wind, and rain there is none, [Is] a man boasting himself in a false gift.
Ямғури йоқ булут-шамал, Ялған соғатни вәдә қилип махтанғучиға охшаштур.
15 By long-suffering is a ruler persuaded, And a soft tongue breaketh a bone.
Узунғичә сәвир-тақәт қилинса, һөкүмдарму қайил қилинар, Жумшақ тил сүйәкләрдинму өтәр.
16 Honey thou hast found — eat thy sufficiency, Lest thou be satiated [with] it, and hast vomited it.
Сән һәсәл тепивалдиңму? Уни пәқәт тойғучила йә, Көп йесәң яндуруветисән.
17 Withdraw thy foot from thy neighbour's house, Lest he be satiated [with] thee, and have hated thee.
Хошнаңниң босуғисиға аз дәссә, Улар сәндин тоюп, өч болуп қалмисун.
18 A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying against his neighbour a false testimony.
Ялған гувалиқ билән йеқиниға қара чаплиғучи, Худди гүрзә, қилич вә өткүр оққа охшаштур.
19 A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
Сунуқ чиш билән чайнаш, Токур пут [билән меңиш], Күлпәт күнидә вапасиз кишигә үмүт бағлиғандәктур.
20 Whoso is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on nitre, And a singer of songs on a sad heart.
Қиш күнидә кишиләрниң кийимини салдуруветиш, Яки суда үстигә аччиқ су қуюш, Қайғулуқ кишиниң алдида нахша ейтқандәктур.
21 If he who is hating thee doth hunger, cause him to eat bread, And if he thirst, cause him to drink water.
Дүшминиңниң қосиғи ач болса, Нан бәр; Уссиған болса су бәр;
22 For coals thou art putting on his head, And Jehovah giveth recompense to thee.
Шундақ қилсаң, бешиға көмүр чоғини топлап салған болисән, Вә Пәрвәрдигар бу ишни саңа яндуриду.
23 A north wind bringeth forth rain, And a secret tongue — indignant faces.
Шимал тәрәптин чиққан шамал қаттиқ ямғур елип кәлгәндәк, Чеқимчи шум чирайни кәлтүрәр.
24 Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
Соқушқақ хотун билән [азадә] өйдә биллә турғандин көрә, Өгүзниң бир булуңида [ялғуз] йетип-қопқан яхши.
25 [As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
Уссап кәткән кишигә муздәк су берилгәндәк, Жирақ жуттин кәлгән хуш хәвәрму әнә шундақ болар.
26 A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
Петиқдилип сүйи лейип кәткән булақ, Сүйи булғиветилгән қудуқ, Рәзилләргә йол қойған һәққаний адәмгә охшаштур.
27 The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one's own honour — honour.
Һәсәлни һәддидин зиядә йейиш яхши болмас; Бирақ улуқлуқни издәшниң өзи улуқ иштур.
28 A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
Өзини туталмайдиған киши, Вәйран болған, сепилсиз қалған шәһәргә охшайду.
