Proverbs 25
1 Also these are Proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed: —
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 The honour of God [is] to hide a thing, And the honour of kings to search out a matter.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings — [are] unsearchable.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away dross from silver, And a vessel for the refiner goeth forth,
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away the wicked before a king, And established in righteousness is his throne.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Honour not thyself before a king, And in the place of the great stand not.
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For better [that] he hath said to thee, 'Come thou up hither,' Than [that] he humble thee before a noble, Whom thine eyes have seen.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Go not forth to strive, haste, turn, What dost thou in its latter end, When thy neighbour causeth thee to blush?
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Thy cause plead with thy neighbour, And the secret counsel of another reveal not,
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Lest the hearer put thee to shame, And thine evil report turn not back.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And the soul of his masters he refresheth.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 Clouds and wind, and rain there is none, [Is] a man boasting himself in a false gift.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 By long-suffering is a ruler persuaded, And a soft tongue breaketh a bone.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 Honey thou hast found — eat thy sufficiency, Lest thou be satiated [with] it, and hast vomited it.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Withdraw thy foot from thy neighbour's house, Lest he be satiated [with] thee, and have hated thee.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying against his neighbour a false testimony.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 Whoso is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on nitre, And a singer of songs on a sad heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If he who is hating thee doth hunger, cause him to eat bread, And if he thirst, cause him to drink water.
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For coals thou art putting on his head, And Jehovah giveth recompense to thee.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 A north wind bringeth forth rain, And a secret tongue — indignant faces.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 [As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one's own honour — honour.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
