Proverbs 24

1 Be not envious of evil men, And desire not to be with them.

۱ بر مردان شریر حسد مبر، و آرزو مدارتا با ایشان معاشرت نمایی،

2 For destruction doth their heart meditate, And perverseness do their lips speak.

۲ زیرا که دل ایشان در ظلم تفکر می‌کند ولبهای ایشان درباره مشقت تکلم می‌نماید.

3 By wisdom is a house builded, And by understanding it establisheth itself.

۳ خانه به حکمت بنا می‌شود، و با فطانت استوار می‌گردد،

4 And by knowledge the inner parts are filled, [With] all precious and pleasant wealth.

۴ و به معرفت اطاقها پر می‌شود، از هر گونه اموال گرانبها و نفایس.

5 Mighty [is] the wise in strength, And a man of knowledge is strengthening power,

۵ مرد حکیم در قدرت می‌ماند، و صاحب معرفت در توانایی ترقی می‌کند،

6 For by plans thou makest for thyself war, And deliverance [is] in a multitude of counsellors.

۶ زیرا که با حسن تدبیر باید جنگ بکنی، و ازکثرت مشورت دهندگان نصرت است.

7 Wisdom [is] high for a fool, In the gate he openeth not his mouth.

۷ حکمت برای احمق زیاده بلند است، دهان خود را در دربار باز نمی کند.

8 Whoso is devising to do evil, Him they call a master of wicked thoughts.

۸ هر‌که برای بدی تفکر می‌کند، او را فتنه انگیزمی گویند.

9 The thought of folly [is] sin, And an abomination to man [is] a scorner.

۹ فکر احمقان گناه است، و استهزاکننده نزد آدمیان مکروه است.

10 Thou hast shewed thyself weak in a day of adversity, Straitened is thy power,

۱۰ اگر در روز تنگی سستی نمایی، قوت توتنگ می‌شود.

11 If [from] delivering those taken to death, And those slipping to the slaughter — thou keepest back.

۱۱ آنانی را که برای موت برده شوند خلاص کن، و از رهانیدن آنانی که برای قتل مهیااندکوتاهی منما.

12 When thou sayest, 'Lo, we knew not this.' Is not the Ponderer of hearts He who understandeth? And the Keeper of thy soul He who knoweth? And He hath rendered to man according to his work.

۱۲ اگر گویی که این را ندانستیم، آیا آزماینده دلها نمی فهمد؟ و حافظ جان تو نمی داند؟ و به هرکس برحسب اعمالش مکافات نخواهد داد؟

13 Eat my son, honey that [is] good, And the honeycomb — sweet to thy palate.

۱۳ ‌ای پسر من عسل را بخور زیرا که خوب است، و‌شان عسل را چونکه به کامت شیرین است.

14 So [is] the knowledge of wisdom to thy soul, If thou hast found that there is a posterity And thy hope is not cut off.

۱۴ همچنین حکمت را برای جان خود بیاموز، اگر آن را بیابی آنگاه اجرت خواهد بود، و امید تومنقطع نخواهد شد.

15 Lay not wait, O wicked one, At the habitation of the righteous. Do not spoil his resting-place.

۱۵ ‌ای شریر برای منزل مرد عادل در کمین مباش، و آرامگاه او را خراب مکن،

16 For seven [times] doth the righteous fall and rise, And the wicked stumble in evil.

۱۶ زیرا مرد عادل اگر‌چه هفت مرتبه بیفتدخواهد برخاست، اما شریران در بلا خواهندافتاد.

17 In the falling of thine enemy rejoice not, And in his stumbling let not thy heart be joyful,

۱۷ چون دشمنت بیفتد شادی مکن، و چون بلغزد دلت وجد ننماید،

18 Lest Jehovah see, and [it be] evil in His eyes, And He hath turned from off him His anger.

۱۸ مبادا خداوند این را ببیند و در نظرش ناپسند آید، و غضب خود را از او برگرداند.

19 Fret not thyself at evil doers, Be not envious at the wicked,

۱۹ خویشتن را به‌سبب بدکاران رنجیده مساز، و بر شریران حسد مبر،

20 For there is not a posterity to the evil, The lamp of the wicked is extinguished.

۲۰ زیرا که به جهت بدکاران اجر نخواهد بود، و چراغ شریران خاموش خواهد گردید.

21 Fear Jehovah, my son, and the king, With changers mix not up thyself,

۲۱ ‌ای پسر من از خداوند و پادشاه بترس، و بامفسدان معاشرت منما،

22 For suddenly doth their calamity rise, And the ruin of them both — who knoweth!

۲۲ زیرا که مصیبت ایشان ناگهان خواهدبرخاست، و عاقبت سالهای ایشان را کیست که بداند؟

23 These also are for the wise: — To discern faces in judgment is not good.

۲۳ اینها نیز از (سخنان ) حکیمان است طرفداری در داوری نیکو نیست.

24 Whoso is saying to the wicked, 'Thou [art] righteous,' Peoples execrate him — nations abhor him.

۲۴ کسی‌که به شریر بگوید تو عادل هستی، امت‌ها او را لعنت خواهند کرد و طوایف از اونفرت خواهند نمود.

25 And to those reproving it is pleasant, And on them cometh a good blessing.

۲۵ اما برای آنانی که او را توبیخ نمایندشادمانی خواهد بود، و برکت نیکو به ایشان خواهد رسید.

26 Lips he kisseth who is returning straightforward words.

۲۶ آنکه به کلام راست جواب گوید لبها رامی بوسد.

27 Prepare in an out-place thy work, And make it ready in the field — go afterwards, Then thou hast built thy house.

۲۷ کار خود را در خارج آراسته کن، و آن را درملک مهیا ساز، و بعد از آن خانه خویش را بنا نما.

28 Be not a witness for nought against thy neighbour, Or thou hast enticed with thy lips.

۲۸ بر همسایه خود بی‌جهت شهادت مده، و بالبهای خود فریب مده،

29 Say not, 'As he did to me, so I do to him, I render to each according to his work.'

۲۹ و مگو به طوری که او به من عمل کرد من نیزبا وی عمل خواهم نمود، و مرد را بر‌حسب اعمالش پاداش خواهم داد.

30 Near the field of a slothful man I passed by, And near the vineyard of a man lacking heart.

۳۰ از مزرعه مرد کاهل، و از تاکستان شخص ناقص العقل گذشتم.

31 And lo, it hath gone up — all of it — thorns! Covered its face have nettles, And its stone wall hath been broken down.

۳۱ و اینک بر تمامی آن خارها می‌رویید، وخس تمامی روی آن را می‌پوشانید، و دیوارسنگیش خراب شده بود،

32 And I see — I — I do set my heart, I have seen — I have received instruction,

۳۲ پس من نگریسته متفکر شدم، ملاحظه کردم و ادب آموختم.

33 A little sleep — a little slumber — A little folding of the hands to lie down.

۳۳ اندکی خفت و اندکی خواب، و اندکی بر هم نهادن دستها به جهت خواب.

34 And thy poverty hath come [as] a traveller, And thy want as an armed man!

۳۴ پس فقر تو مثل راهزن بر تو خواهد آمد، ونیازمندی تو مانند مرد مسلح.