Proverbs 24
1 Be not envious of evil men, And desire not to be with them.
| ئیرەیی بە پیاوخراپان مەبە، ئارەزوو مەکە لەگەڵیاندا بیت، |
2 For destruction doth their heart meditate, And perverseness do their lips speak.
| چونکە دڵیان پیلانی زۆرداری دەکێشێت و لێوەکانیان باسی گرفتنانەوە دەکەن. |
3 By wisdom is a house builded, And by understanding it establisheth itself.
| بە دانایی ماڵ بنیاد دەنرێت، بە تێگەیشتنیش دەچەسپێت، |
4 And by knowledge the inner parts are filled, [With] all precious and pleasant wealth.
| بە زانیاریش ژوورەکان پڕ دەبن لە هەموو گەنجینەیەکی بە نرخ و جوان. |
5 Mighty [is] the wise in strength, And a man of knowledge is strengthening power,
| پیاوی دانا بەتوانایە، کەسی زانا هێزی زیاد دەبێت. |
6 For by plans thou makest for thyself war, And deliverance [is] in a multitude of counsellors.
| بێگومان بە ڕاوێژەوە شەڕ دەکەیت، سەرکەوتنیش بە زۆری ئامۆژگارانە. |
7 Wisdom [is] high for a fool, In the gate he openeth not his mouth.
| دانایی بەرزە بۆ گێل، لە کۆڕی ناو دەروازەدا دەمی لێک ناکاتەوە. |
8 Whoso is devising to do evil, Him they call a master of wicked thoughts.
| ئەوەی بیر لە خراپە بکاتەوە، بە تەڵەکەباز ناودەبردرێت. |
9 The thought of folly [is] sin, And an abomination to man [is] a scorner.
| پیلانی گێلایەتی گوناهە، خەڵک قێزیان لە گاڵتەجاڕە. |
10 Thou hast shewed thyself weak in a day of adversity, Straitened is thy power,
| ئەگەر ورە بەردەیت لە ڕۆژی تەنگانە، بێ هێزیت! |
11 If [from] delivering those taken to death, And those slipping to the slaughter — thou keepest back.
| ئەوانە دەرباز بکە کە بۆ مردن دەبردرێن و لەوانەی بۆ سەربڕین پاڵخراون، کەمتەرخەم مەبە. |
12 When thou sayest, 'Lo, we knew not this.' Is not the Ponderer of hearts He who understandeth? And the Keeper of thy soul He who knoweth? And He hath rendered to man according to his work.
| ئەگەر بڵێی: «ئەوەتا ئەمەم نەزانیوە،» ئایا هەڵسەنگێنەری دڵەکان تێناگات؟ ئەوەی گیانت دەپارێزێت ئایا نازانێت؟ ئایا سزای مرۆڤ بەپێی کردەوەکانی ناداتەوە؟ |
13 Eat my son, honey that [is] good, And the honeycomb — sweet to thy palate.
| ڕۆڵە، هەنگوین بخۆ، چونکە باشە و شیلەی هەنگوین لە گەرووت شیرینە، |
14 So [is] the knowledge of wisdom to thy soul, If thou hast found that there is a posterity And thy hope is not cut off.
| هەروەها بزانە دانایی بۆ گیانت بەم جۆرەیە. ئەگەر دانایی بدۆزیتەوە دواڕۆژت دەبێت و ئومێدبڕ نابیت. |
15 Lay not wait, O wicked one, At the habitation of the righteous. Do not spoil his resting-place.
| وەک خراپەکار خۆت مەڵاس مەدە بۆ ماڵی کەسی ڕاستودروست، هەڵمەکوتە سەر جێی حەسانەوەی، |
16 For seven [times] doth the righteous fall and rise, And the wicked stumble in evil.
| چونکە کەسی ڕاستودروست حەوت جار دەکەوێت و هەڵدەستێتەوە، بەڵام کارەسات بەدکاران تێکدەشکێنێت. |
17 In the falling of thine enemy rejoice not, And in his stumbling let not thy heart be joyful,
| بە ساتمەکردنی دوژمنت شاد مەبە، بە کەوتنیشی دڵت خۆش نەبێت، |
18 Lest Jehovah see, and [it be] evil in His eyes, And He hath turned from off him His anger.
| نەوەک یەزدان ببینێت و بەلایەوە خراپ بێت، جا تووڕەیی خۆی لێ بگێڕێتەوە. |
19 Fret not thyself at evil doers, Be not envious at the wicked,
| مەراق لە خراپەکاران مەخۆ، ئیرەیی بە بەدکاران مەبە، |
20 For there is not a posterity to the evil, The lamp of the wicked is extinguished.
| چونکە خراپەکار دواڕۆژی نابێت و چرای بەدکاران دەکوژێتەوە. |
21 Fear Jehovah, my son, and the king, With changers mix not up thyself,
| ڕۆڵە، لە یەزدان و پاشا بترسە، تێکەڵی یاخیبووەکان مەبە، |
22 For suddenly doth their calamity rise, And the ruin of them both — who knoweth!
| چونکە بەڵایان لەپڕ دێت، بەڵای هەردووکیان کێ دەیزانێت؟ |
23 These also are for the wise: — To discern faces in judgment is not good.
| هەروەها ئەمەش قسەی دانایانە: لایەنگریکردن لە دادوەری باش نییە. |
24 Whoso is saying to the wicked, 'Thou [art] righteous,' Peoples execrate him — nations abhor him.
| ئەوەی بە بەدکار بڵێت: «تۆ بێتاوانی،» گەلان نەفرەتی لێ دەکەن و نەتەوەکان تاوانباری دەکەن. |
25 And to those reproving it is pleasant, And on them cometh a good blessing.
| بەڵام ئەوانەی بەدکار تاوانبار دەکەن دەکەونە خۆشی و بەرەکەتی باشیان بەسەردا دەڕژێت. |
26 Lips he kisseth who is returning straightforward words.
| وەڵامی ڕاست وەک ماچی لێوە. |
27 Prepare in an out-place thy work, And make it ready in the field — go afterwards, Then thou hast built thy house.
| کاروباری خۆت لە دەرەوە ڕاپەڕێنە و لە کێڵگەکەت ئامادەی بکە، دوای ئەمە ماڵی خۆت بنیاد بنێ. |
28 Be not a witness for nought against thy neighbour, Or thou hast enticed with thy lips.
| بەبێ هۆ لە دژی دراوسێکەت شایەتی مەدە، بە لێوەکانت فێڵ مەکە. |
29 Say not, 'As he did to me, so I do to him, I render to each according to his work.'
| مەڵێ: «چی لێکردووم، ئاوای لێ دەکەم، سزای ئەو پیاوە بەپێی کردەوەکەی دەدەمەوە.» |
30 Near the field of a slothful man I passed by, And near the vineyard of a man lacking heart.
| بەلای کێڵگەی پیاوی تەمبەڵ تێپەڕیم، بەلای ڕەزەمێوی کەسی تێنەگەیشتووش. |
31 And lo, it hath gone up — all of it — thorns! Covered its face have nettles, And its stone wall hath been broken down.
| چقڵ هەمووی داگرتبوو، گەزگەزکە هەمووی داپۆشی بوو، کەڵەکە بەردەکانی ڕووخابوو. |
32 And I see — I — I do set my heart, I have seen — I have received instruction,
| تەماشام کرد و لە دڵی خۆمدا لێکم دایەوە، بینیم و وانەم لێ وەرگرت: |
33 A little sleep — a little slumber — A little folding of the hands to lie down.
| کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون، کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان، |
34 And thy poverty hath come [as] a traveller, And thy want as an armed man!
| ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت، نەبوونیشت وەک چەکدار. |
