Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
2 And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
3 Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
4 Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
5 For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
6 Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
7 For as he hath thought in his soul, so [is] he, 'Eat and drink,' saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8 Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
9 In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10 Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
11 For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
12 Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
13 Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
16 And my reins exult when thy lips speak uprightly.
Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
17 Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
18 For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
19 Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
20 Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
21 For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
22 Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
23 Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
24 The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
25 Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
26 Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27 For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
28 She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
29 Who hath woe? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
30 Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
31 See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
32 Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
33 Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
34 And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
35 'They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!'
Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.
