Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For as he hath thought in his soul, so [is] he, 'Eat and drink,' saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 And my reins exult when thy lips speak uprightly.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who hath woe? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 'They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!'
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
