Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 For as he hath thought in his soul, so [is] he, 'Eat and drink,' saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 And my reins exult when thy lips speak uprightly.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Who hath woe? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 'They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!'
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
