< Proverbs 23 >

1 When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.
2 And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار
3 Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.
4 Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،
5 For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.
6 Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،
7 For as he hath thought in his soul, so [is] he, 'Eat and drink,' saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.
8 Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.
9 In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.
10 Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،
11 For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.
12 Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.
13 Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.
14 Thou with a rod smitest him, And his soul from Sheol thou deliverest. (Sheol h7585)
او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد
16 And my reins exult when thy lips speak uprightly.
و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.
17 Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛
18 For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.
19 Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار
20 Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،
21 For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.
22 Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.
23 Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.
24 The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.
25 Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
26 Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.
27 For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.
28 She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.
29 Who hath woe? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟
30 Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.
31 See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛
32 Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.
33 Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.
34 And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.
35 'They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!'
خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

< Proverbs 23 >