Proverbs 17
1 Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.
Қурбанлиқ гөшлиригә толған җедәллик өйдин, Бир чишләм қуруқ нан йәп, көңүл течлиқта болған әвзәл.
2 A wise servant ruleth over a son causing shame, And in the midst of brethren He apportioneth an inheritance.
Хизмәткар чевәр болса, ғоҗисиниң номуста қойғучи оғлини башқурар; Кәлгүсидә у ғоҗиниң оғли қатарида туруп униң мирасни тәқсим қилар.
3 A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] Jehovah.
Сапал қазан күмүчни тавлар, чанақ алтунни тавлар, Бирақ адәмниң қәлбини Пәрвәрдигар синар.
4 An evil doer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.
Қәбиһ киши яман сөзләргә ишинәр; Ялғанчи питничиләрниң сөзигә қулақ салар.
5 Whoso is mocking at the poor Hath reproached his Maker, Whoso is rejoicing at calamity is not acquitted.
Мискинләрни мәсқирә қилғучи, өзини Яратқучини һақарәтлигүчидур; Башқиларниң бәхитсизлигидин хошал болған киши җазасиз қалмас.
6 Sons' sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.
Қериларниң нәврилири уларниң таҗидур; Пәрзәнтләрниң пәхри уларниң атилиридур.
7 Not comely for a fool is a lip of excellency, Much less for a noble a lip of falsehood.
Ахмақ яришиқ гәп қилса униңға ярашмас; Мөтивәр ялған сөзлисә униңға техиму ярашмас.
8 A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Whithersoever it turneth, it prospereth.
Пара — уни бәргүчиниң нәзиридә есил бир гөһәрдур; Гоя уни нәгила ишләтсә мувәппәқийәткә еришидиғандәк.
9 Whoso is covering transgression is seeking love, And whoso is repeating a matter Is separating a familiar friend.
Башқиларниң хаталиқини йопутуп кәчүргән киши меһир-муһәббәтни көзләр; Кона хаманни сориған киши йеқин достларни дүшмән қилар.
10 Rebuke cometh down on the intelligent More than a hundred stripes on a fool.
Ақиланигә сиңгән бир еғиз тәнбиһ, Ахмаққа урулған йүз дәрридин үнүмлүктур.
11 An evil man seeketh only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.
Яманлар пәқәт асийлиқни көзләр; Уни җазалашқа рәһимсиз бир әлчи әвәтиләр.
12 The meeting of a bereaved bear by a man, And — not a fool in his folly.
Әхмиқанә иш қиливатқан надан кишигә учрап қалғандин көрә, Балилиридин айрилған ейиққа йолуғуп қалған яхши.
13 Whoso is returning evil for good, Evil moveth not from his house.
Кимки яхшилиққа яманлиқ қилса, Ишигидин балайиқаза нери кәтмәс.
14 The beginning of contention [is] a letting out of waters, And before it is meddled with leave the strife.
Җедәлниң башлиниши тосмини су елип кәткәнгә охшайду; Шуңа җедәл партлаштин авал талаш-тартиштин қол үзгин.
15 Whoso is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to Jehovah.
Яманни ақлиған, Һәққанийға қара чаплиған, Охшашла Пәрвәрдигарға жиркиничликтур.
16 Why [is] this — a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart there is none?
Ахмақниң көңли даналиқни әтиварлимиса, Қандақму униң қолида даналиқни сетивалғидәк пули болсун?
17 At all times is the friend loving, And a brother for adversity is born.
[Һәқиқий] дост һәрдайим саңа муһәббәт көрситәр, [Һәқиқий] қериндаш яман күнүң үчүн ярдәмгә дунияға кәлгәндур.
18 A man lacking heart is striking hands, A surety he becometh before his friend.
Әқилсиз киши қол берип, Йеқини үчүн кепил болиду.
19 Whoso is loving transgression is loving debate, Whoso is making high his entrance is seeking destruction.
Җедәлгә амрақ гунаға амрақтур; Босуғини егиз қилған һалакәтни издәр.
20 The perverse of heart findeth not good, And the turned in his tongue falleth into evil.
Нийити бузулған яхшилиқ көрмәс; Тилида һәқ-наһәқни астин-үстүн қилғучи балаға йолуқар.
21 Whoso is begetting a fool hath affliction for it, Yea, the father of a fool rejoiceth not.
Бала ахмақ болса, ата ғәм-қайғуға патар; Һамақәтниң атиси хушаллиқ көрмәс.
22 A rejoicing heart doth good to the body, And a smitten spirit drieth the bone.
Шат көңүл шипалиқ доридәк тәнгә давадур; Сунуқ роһ-дил адәмниң илигини қурутар.
23 A bribe from the bosom the wicked taketh, To turn aside the paths of judgment.
Чирик адәм йәң ичидә парини қобул қилар; У адаләтниң йолини бурмилар.
24 The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool — at the end of the earth.
Даналиқ йорутулған кишиниң көз алдида турар; Бирақ әқилсизниң көзи хиялкәшлик қилип қутупта жүрәр.
25 A provocation to his father [is] a foolish son, And bitterness to her that bare him.
Галваң бала атини азапға салар; Уни туққучиниңму дәрди болар.
26 Also, to fine the righteous is not good, To smite nobles for uprightness.
Һәққанийларға җәриманә қоюшқа қәтъий болмас; Әмирләрни адаләтни қоллиғини үчүн думбалашқа болмас.
27 One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.
Билими бар киши кам сөзлүк болар; Йорутулған адәм қалтис еғир-бесиқ болар.
28 Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips intelligent!
Һәтта ахмақму аз сөзлисә дана һесаплинар; Тилини тизгинлигән киши данишмән санилар.
