Proverbs 17
1 Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.
Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
2 A wise servant ruleth over a son causing shame, And in the midst of brethren He apportioneth an inheritance.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
3 A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] Jehovah.
Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
4 An evil doer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.
Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
5 Whoso is mocking at the poor Hath reproached his Maker, Whoso is rejoicing at calamity is not acquitted.
Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
6 Sons' sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.
Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
7 Not comely for a fool is a lip of excellency, Much less for a noble a lip of falsehood.
Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
8 A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Whithersoever it turneth, it prospereth.
Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
9 Whoso is covering transgression is seeking love, And whoso is repeating a matter Is separating a familiar friend.
Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
10 Rebuke cometh down on the intelligent More than a hundred stripes on a fool.
Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
11 An evil man seeketh only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.
Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
12 The meeting of a bereaved bear by a man, And — not a fool in his folly.
[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
13 Whoso is returning evil for good, Evil moveth not from his house.
Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
14 The beginning of contention [is] a letting out of waters, And before it is meddled with leave the strife.
Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
15 Whoso is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to Jehovah.
Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
16 Why [is] this — a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart there is none?
Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
17 At all times is the friend loving, And a brother for adversity is born.
Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
18 A man lacking heart is striking hands, A surety he becometh before his friend.
Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
19 Whoso is loving transgression is loving debate, Whoso is making high his entrance is seeking destruction.
Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
20 The perverse of heart findeth not good, And the turned in his tongue falleth into evil.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
21 Whoso is begetting a fool hath affliction for it, Yea, the father of a fool rejoiceth not.
Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
22 A rejoicing heart doth good to the body, And a smitten spirit drieth the bone.
Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
23 A bribe from the bosom the wicked taketh, To turn aside the paths of judgment.
Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
24 The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool — at the end of the earth.
Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
25 A provocation to his father [is] a foolish son, And bitterness to her that bare him.
Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
26 Also, to fine the righteous is not good, To smite nobles for uprightness.
Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
27 One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.
Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
28 Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips intelligent!
Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
