Proverbs 16
1 Of man [are] arrangements of the heart, And from Jehovah an answer of the tongue.
Ang mga paghahanda ng puso ay ukol sa tao: nguni't ang sagot ng dila ay mula sa Panginoon.
2 All the ways of a man are pure in his own eyes, And Jehovah is pondering the spirits.
Ang lahat ng mga lakad ng tao ay malinis sa harap ng kaniyang sariling mga mata: nguni't tinitimbang ng Panginoon ang mga diwa.
3 Roll unto Jehovah thy works, And established are thy purposes,
Iukol mo sa Panginoon ang iyong mga gawa, at ang iyong mga panukala ay matatatag.
4 All things hath Jehovah wrought for Himself, And also the wicked [worketh] for a day of evil.
Ginawa ng Panginoon ang bawa't bagay na ukol sa kaniyang sariling wakas: Oo, pati ng masama na ukol sa kaarawan ng kasamaan.
5 An abomination to Jehovah [is] every proud one of heart, Hand to hand he is not acquitted.
Bawa't palalo sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon: bagaman maghawakan sa kamay ay walang pagsalang parurusahan.
6 In kindness and truth pardoned is iniquity, And in the fear of Jehovah Turn thou aside from evil.
Sa pamamagitan ng kaawaan at katotohanan ay nalilinis ang kasamaan: at sa pamamagitan ng pagkatakot sa Panginoon ay humihiwalay ang mga tao sa kasamaan.
7 When a man's ways please Jehovah, even his enemies, He causeth to be at peace with him.
Pagka ang mga lakad ng tao ay nakapagpapalugod sa Panginoon, kaniyang tinitiwasay sa kaniya pati ng kaniyang mga kaaway.
8 Better [is] a little with righteousness, Than abundance of increase without justice.
Maigi ang kaunti na may katuwiran kay sa malalaking pakinabang na walang kaganapan.
9 The heart of man deviseth his way, And Jehovah establisheth his step.
Ang puso ng tao ay kumakatha ng kaniyang lakad: nguni't ang Panginoon ang nagtutuwid ng kaniyang mga hakbang.
10 An oath [is] on the lips of a king, In judgment his mouth trespasseth not.
Banal na hatol ay nasa mga labi ng hari: at kaniyang bibig ay hindi sasalangsang sa kahatulan.
11 A just beam and balances [are] Jehovah's, His work [are] all the stones of the bag.
Ang ganap na timbangan at panimbang ay sa Panginoon: lahat ng timbang na supot ay kaniyang gawa.
12 An abomination to kings [is] doing wickedness, For by righteousness is a throne established.
Kasuklamsuklam sa mga hari na gumawa ng kasamaan: sapagka't ang luklukan ay natatatag sa pamamagitan ng katuwiran.
13 The delight of kings [are] righteous lips, And whoso is speaking uprightly he loveth,
Mga matuwid na labi ay kaluguran ng mga hari; at kanilang iniibig ang nagsasalita ng matuwid.
14 The fury of a king [is] messengers of death, And a wise man pacifieth it.
Ang poot ng hari ay gaya ng mga sugo ng kamatayan: nguni't papayapain ng pantas.
15 In the light of a king's face [is] life, And his good-will [is] as a cloud of the latter rain.
Nasa liwanag ng mukha ng hari ang buhay; at ang kaniyang lingap ay parang alapaap ng huling ulan.
16 To get wisdom — how much better than gold, And to get understanding to be chosen than silver!
Pagkaigi nga na magtamo ng karunungan kay sa ginto! Oo, magtamo ng kaunawaan ay maigi kay sa pumili ng pilak.
17 A highway of the upright [is], 'Turn from evil,' Whoso is preserving his soul is watching his way.
Ang maluwang na lansangan ng matuwid ay humiwalay sa kasamaan: siyang nagiingat ng kaniyang lakad ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa.
18 Before destruction [is] pride, And before stumbling — a haughty spirit.'
Ang kapalaluan ay nagpapauna sa kapahamakan, at ang mapagmataas na diwa ay sa pagkabuwal.
19 Better is humility of spirit with the poor, Than to apportion spoil with the proud.
Maigi ang magkaroon ng mapagpakumbabang loob na kasama ng dukha, kay sa bumahagi ng samsam na kasama ng palalo.
20 The wise in any matter findeth good, And whoso is trusting in Jehovah, O his happiness.
Siyang nagiingat sa salita ay makakasumpong ng mabuti: at ang nananalig sa Panginoon ay mapalad.
21 To the wise in heart is called, 'Intelligent,' And sweetness of lips increaseth learning.
Ang pantas sa puso ay tatawaging mabait: at ang katamisan sa mga labi ay nagdaragdag ng katututuhan.
22 A fountain of life [is] understanding to its possessors, The instruction of fools is folly.
Ang kaunawaan ay bukal ng buhay sa nagtatamo: nguni't ang saway ng mga mangmang ay siyang kanilang kamangmangan.
23 The heart of the wise causeth his mouth to act wisely, And by his lips he increaseth learning,
Ang puso ng pantas ay nagtuturo sa kaniyang bibig, at nagdaragdag ng katututuhan sa kaniyang mga labi.
24 Sayings of pleasantness [are] a honeycomb, Sweet to the soul, and healing to the bone.
Mga maligayang salita ay parang pulot-pukyutan, matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
25 There is a way right before a man, And its latter end — ways of death.
May daan na tila matuwid sa tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
26 A labouring man hath laboured for himself, For his mouth hath caused [him] to bend over it.
Ang gana ng pagkain ng manggagawang tao ay nakagagaling sa kaniya; sapagka't kinasasabikan ng kaniyang bibig.
27 A worthless man is preparing evil, And on his lips — as a burning fire.
Ang walang kabuluhang tao ay kumakatha ng kahirapan: at sa kaniyang mga labi ay may masilakbong apoy.
28 A froward man sendeth forth contention, A tale-bearer is separating a familiar friend.
Ang magdarayang tao ay nagkakalat ng pagtatalo: at ang mapaghatid-dumapit ay naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
29 A violent man enticeth his neighbour, And hath causeth him to go in a way not good.
Ang taong marahas ay dumadaya sa kaniyang kapuwa, at pinapatnubayan niya siya sa daang hindi mabuti.
30 Consulting his eyes to devise froward things, Moving his lips he hath accomplished evil.
Ikinikindat ang kaniyang mga mata, upang kumatha ng mga magdarayang bagay: siyang nangangagat labi ay nagpapangyari sa kasamaan.
31 A crown of beauty [are] grey hairs, In the way of righteousness it is found.
Ang ulong may uban ay putong ng kaluwalhatian, masusumpungan sa daan ng katuwiran.
32 Better [is] the slow to anger than the mighty, And the ruler over his spirit than he who is taking a city.
Siyang makupad sa pagkagalit ay maigi kay sa makapangyarihan; at siyang nagpupuno sa kaniyang diwa ay maigi kay sa sumasakop ng isang bayan.
33 Into the centre is the lot cast, And from Jehovah [is] all its judgment!
Ginagawa ang pagsasapalaran sa kandungan; nguni't ang buong pasiya niyaon ay sa Panginoon.
