Proverbs 15
1 A soft answer turneth back fury, And a grievous word raiseth up anger.
Ang malumo nga tubag makapahupay sa kapungot, apan ang sakit nga pulong makapasamot sa kasuko.
2 The tongue of the wise maketh knowledge good, And the mouth of fools uttereth folly.
Ang dila sa mga tawong maalamon magasulti ug kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang magasulti ug mga binuang.
3 In every place are the eyes of Jehovah, Watching the evil and the good.
Ang mata ni Yahweh anaa sa bisan asa, nagabantay sa mga daotan ug sa mga maayo.
4 A healed tongue [is] a tree of life, And perverseness in it — a breach in the spirit.
Ang makapaayo nga dila mao ang kahoy sa kinabuhi, apan ang dila nga malimbongon makapasubo sa espiritu.
5 A fool despiseth the instruction of his father, And whoso is regarding reproof is prudent.
Ang buangbuang adunay pagtamay sa pagpanton sa iyang amahan, apan siya nga nakakat-on sa mga pagbadlong usa ka maampingon.
6 [In] the house of the righteous [is] abundant strength, And in the increase of the wicked — trouble.
Adunay dakong bahandi sa balay niadtong nagbuhat ug matarong, apan ang kinitaan sa mga tawong daotan naghatag kanila ug kasamok.
7 The lips of the wise scatter knowledge, And the heart of fools [is] not right.
Ang mga ngabil sa mga tawong maalamon nagasabwag ug kahibalo, apan dili sama niini ang mga kasingkasing sa mga buangbuang.
8 The sacrifice of the wicked [is] an abomination to Jehovah, And the prayer of the upright [is] His delight.
Gidumtan ni Yahweh ang mga sakripisyo sa mga tawong daotan, apan ang pag-ampo sa mga tawong matarong maoy iyang kalipay.
9 An abomination to Jehovah [is] the way of the wicked, And whoso is pursuing righteousness He loveth.
Gidumtan ni Yahweh ang dalan sa mga tawong daotan, apan gihiguma niya kadtong nagtinguha sa matarong.
10 Chastisement [is] grievous to him who is forsaking the path, Whoso is hating reproof dieth.
Mapintas nga pagpanton ang naghulat kang bisan kinsa nga mibiya sa ilang dalan, ug mamatay kadtong mga nagdumot sa pagbadlong.
11 Sheol and destruction [are] before Jehovah, Surely also the hearts of the sons of men. (Sheol h7585)
Ang Sheol ug ang kalaglagan dayag sa atubangan ni Yahweh; unsa pa kaha ang mga kasingkasing sa mga anak sa katawhan? (Sheol h7585)
12 A scorner loveth not his reprover, Unto the wise he goeth not.
Ang mga bugalbugalon nagsalikway sa pagbadlong; dili siya moadto sa mga manggialamon.
13 A joyful heart maketh glad the face, And by grief of heart is the spirit smitten.
Ang malipayon nga kasingkasing makapasadya sa nawong, apan ang kaguol makapasubo sa espiritu.
14 The heart of the intelligent seeketh knowledge, And the mouth of fools enjoyeth folly.
Ang kasingkasing nga adunay panabot nagapangita sa kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang nagtagbaw sa kabuang.
15 All the days of the afflicted [are] evil, And gladness of heart [is] a perpetual banquet.
Alaot ang tanang adlaw sa mga dinaogdaog, apan ang kasingkasing nga malipayon adunay kombira nga walay kataposan.
16 Better [is] a little with the fear of Jehovah, Than much treasure, and tumult with it.
Mas maayo pa ang diyutay nga adunay kahadlok kang Yahweh kaysa dako nga bahandi nga puno sa kalibog.
17 Better [is] an allowance of green herbs and love there, Than a fatted ox, and hatred with it.
Mas maayo pa ang pagkaon nga adunay mga gulay diin anaay gugma kaysa tambok nga nating baka nga gidalit uban sa pagdumot.
18 A man of fury stirreth up contention, And the slow to anger appeaseth strife.
Ang masuk-anon nga tawo makapakutaw sa mga panaglantugi, apan ang tawo nga dili daling masuko makahupay sa panaglalis.
19 The way of the slothful [is] as a hedge of briers, And the path of the upright is raised up.
Ang dalan sa mga tapolan sama sa dapit nga adunay daghang mga tunok, apan ang dalan sa mga matarong halapad ug patag.
20 A wise son rejoiceth a father. And a foolish man is despising his mother.
Ang maalamon nga anak nagdala ug kalipay sa iyang amahan, apan ang buangbuang nga tawo nagtamay sa iyang inahan.
21 Folly is joy to one lacking heart, And a man of intelligence directeth [his] going.
Ang kabuang makalipay sa tawong walay alamag, apan kadtong adunay panabot magalakaw sa tul-id nga dalan.
22 Without counsel [is] the making void of purposes, And in a multitude of counsellors it is established.
Ang plano mapakyas kung walay mga panambagon, apan magmalamposon sila kung daghan ang mga magtatambag.
23 Joy [is] to a man in the answer of his mouth, And a word in its season — how good!
Ang tawo makakaplag ug kalipay kung siya mohatag ug hustong tubag; pagkamaayo nalang sa tukma nga pulong!
Ang dalan sa kinabuhi mogiya pataas alang niadtong mga maampingon nga mga tawo, aron mobiya sila gikan sa kinahiladman sa Sheol (Sheol h7585)
25 The house of the proud Jehovah pulleth down, And He setteth up the border of the widow.
Gun-obon ni Yahweh ang kabilin sa mga mapagarbohon, apan panalipdan niya ang kabtangan sa mga balo.
26 An abomination to Jehovah [are] thoughts of wickedness, And pure [are] sayings of pleasantness.
Gidumtan ni Yahweh ang mga panghunahuna sa mga tawong daotan, apan putli ang mga pulong sa mga matarong.
27 A dishonest gainer is troubling his house, And whoso is hating gifts liveth.
Ang kawatan nagdala ug kasamok sa iyang pamilya, apan ang usa nga nagdumili sa suhol mabuhi.
28 The heart of the righteous meditateth to answer, And the mouth of the wicked uttereth evil things.
Ang kasingkasing niadtong nagabuhat ug matarong nagahunahuna sa dili pa motubag, apan ang baba sa mga tawong daotan mosulti sa tanang kadaotan.
29 Far [is] Jehovah from the wicked, And the prayer of the righteous He heareth.
Halayo si Yahweh niadtong mga tawong daotan, apan paminawon niya ang pag-ampo niadtong nagbuhat ug matarong.
30 The light of the eyes rejoiceth the heart, A good report maketh fat the bone.
Ang kahayag sa mga mata nagdala ug kalipay sa kasingkasing ug ang maayong balita kaayohan alang sa lawas.
31 An ear that is hearing the reproof of life Doth lodge among the wise.
Kung patalinghogan mo ang tawo nga magbadlong kanimo kung giunsa nimo pagkinabuhi, magpabilin ka uban sa mga tawong maalamon.
32 Whoso is refusing instruction is despising his soul, And whoso is hearing reproof Is getting understanding.
Kadtong nagdumili sa pagpanton nagtamay sa iyang kaugalingon, apan siya nga nagapaminaw ug pagbadlong makaangkon ug panabot.
33 The fear of Jehovah [is] the instruction of wisdom, And before honour [is] humility!
Ang pagkahadlok kang Yahweh nagatudlo ug kaalam, ug diha sa pagpaubos moabot ang kadungganan.
