Proverbs 14
1 Every wise woman hath builded her house, And the foolish with her hands breaketh it down.
Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
2 Whoso is walking in his uprightness is fearing Jehovah, And the perverted [in] his ways is despising Him.
Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
3 In the mouth of a fool [is] a rod of pride, And the lips of the wise preserve them.
W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
4 Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness lieth not, And a false witness breatheth out lies.
Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
6 A scorner hath sought wisdom, and it is not, And knowledge to the intelligent [is] easy.
Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
7 Go from before a foolish man, Or thou hast not known the lips of knowledge.
Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
8 The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
9 Fools mock at a guilt-offering, And among the upright — a pleasing thing.
Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
10 The heart knoweth its own bitterness, And with its joy a stranger doth not intermeddle.
Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
11 The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourisheth.
Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
12 There is a way — right before a man, And its latter end [are] ways of death.
Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
13 Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
14 From his ways is the backslider in heart filled, And a good man — from his fruits.
Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
15 The simple giveth credence to everything, And the prudent attendeth to his step.
Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
16 The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
17 Whoso is short of temper doth folly, And a man of wicked devices is hated.
Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
18 The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
19 The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
20 Even of his neighbour is the poor hated, And those loving the rich [are] many.
Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
21 Whoso is despising his neighbour sinneth, Whoso is favouring the humble, O his happiness.
Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
22 Do not they err who are devising evil? And kindness and truth [are] to those devising good,
Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
23 In all labour there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
24 The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
25 A true witness is delivering souls, And a deceitful one breatheth out lies.
Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
26 In the fear of Jehovah [is] strong confidence, And to His sons there is a refuge.
Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
27 The fear of Jehovah [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
28 In the multitude of a people [is] the honour of a king, And in lack of people the ruin of a prince.
W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
29 Whoso is slow to anger [is] of great understanding, And whoso is short in temper is exalting folly.
Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
30 A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
31 An oppressor of the poor reproacheth his Maker, And whoso is honouring Him Is favouring the needy.
Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
32 In his wickedness is the wicked driven away, And trustful in his death [is] the righteous.
Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
33 In the heart of the intelligent wisdom doth rest. And in the midst of fools it is known.
W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
34 Righteousness exalteth a nation, And the goodliness of peoples [is] a sin-offering.
Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
35 The favour of a king [is] to a wise servant, And an object of his wrath is one causing shame!
Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
