Proverbs 11
1 Balances of deceit [are] an abomination to Jehovah, And a perfect weight [is] His delight.
Gikasilagan ni Yahweh ang sukdanan nga dili husto, apan gikahimut-an niya ang husto nga pagsukod.
2 Pride hath come, and shame cometh, And with the lowly [is] wisdom.
Kung ang garbo moabot, ang kaulaw unya modangat, apan diha sa pagpaubos moabot ang kaalam.
3 The integrity of the upright leadeth them, And the perverseness of the treacherous destroyeth them.
Ang dungog sa matarong mogiya kanila, apan ang baliko nga mga dalan sa mga malimbongon moguba kanila.
4 Wealth profiteth not in a day of wrath, And righteousness delivereth from death.
Walay pulos ang bahandi sa adlaw sa kapungot, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo gikan sa kamatayon.
5 The righteousness of the perfect maketh right his way, And by his wickedness doth the wicked fall.
Ang matarong nga binuhatan sa tawong walay sala magtul-id sa iyang dalan, apan ang daotan mapukan tungod sa ilang pagkadaotan.
6 The righteousness of the upright delivereth them, And in mischief the treacherous are captured.
Ang matarong nga binuhatan niadtong makapahimuot sa Dios magluwas kanila, apan ang malimbongon malit-ag pinaagi sa ilang mga tinguha.
7 In the death of a wicked man, hope perisheth, And the expectation of the iniquitous hath been lost.
Sa dihang ang tawong daotan mamatay, ang iyang paglaom mahanaw ug ang paglaom nga anaa sa iyang kusog mawagtang.
8 The righteous from distress is drawn out, And the wicked goeth in instead of him.
Ang tawo nga magbuhat kung unsa ang matarong malikay gikan sa kagubot ug modangat hinuon kini ngadto sa daotan.
9 With the mouth a hypocrite corrupteth his friend, And by knowledge the righteous are drawn out.
Ang baba sa dili diosnon makadaot sa iyang silingan, apan pinaagi sa kahibalo kadtong mobuhat kung unsa ang matarong maluwas.
10 In the good of the righteous a city exulteth, And in the destruction of the wicked [is] singing.
Kung magmauswagon kadtong magbuhat ug matarong, ang siyudad magmalipayon; kung ang daotan malaglag, adunay panagsinggit sa kalipay.
11 By the blessing of the upright is a city exalted, And by the mouth of the wicked thrown down.
Pinaagi sa maayong mga gasa niadtong makapahimuot sa Dios, mouswag ang siyudad; pinaagi sa baba sa daotan, magun-ob ang siyudad.
12 Whoso is despising his neighbour lacketh heart, And a man of understanding keepeth silence.
Ang tawo nga magtamay sa iyang higala walay alamag, apan ang tawo nga adunay panabot maghilom.
13 A busybody is revealing secret counsel, And the faithful of spirit is covering the matter.
Si bisan kinsa nga nagapanglibak mopadayag sa mga tinago, apan ang tawong matinud-anon motipig sa mga butang nga gitago.
14 Without counsels do a people fall, And deliverance [is] in a multitude of counsellors.
Kung walay maalamong padulngan, ang nasod mapukan, apan moabot ang kadaogan pinaagi sa pagpakisayod sa daghang magtatambag.
15 Evil [one] suffereth when he hath been surety [for] a stranger, And whoso is hating suretyship is confident.
Si bisan kinsa nga magpasalig sa utang sa usa ka langyaw mag-antos gayod sa kasakit, apan ang tawo nga dili buot mohimo ug kasabotan sa ingon ana nga matang sa saad maluwas.
16 A gracious woman retaineth honour, And terrible [men] retain riches.
Ang maluluy-on nga babaye makadawat ug pagpasidungog, apan ang mga tawong mangtas mga hakog sa bahandi.
17 A kind man is rewarding his own soul, And the fierce is troubling his own flesh.
Ang tawong maluluy-on makapahimulos sa iyang kaugalingon, apan ang tawong bangis magpasakit sa iyang kaugalingon.
18 The wicked is getting a lying wage, And whoso is sowing righteousness — a true reward.
Ang tawong daotan manglimbong aron lang makuha ang iyang suhol, apan ang tawong magpugas kung unsa ang matarong moani sa bayad sa kamatuoran.
19 Rightly [is] righteousness for life, And whoso is pursuing evil — for his own death.
Ang tawong matinud-anon nga mobuhat kung unsa ang matarong mabuhi, apan mamatay ang tawo nga mosunod sa daotan.
20 An abomination to Jehovah [are] the perverse of heart, And the perfect of the way [are] His delight.
Gikasilagan ni Yahweh kadtong mga kasingkasing nga dili matarong, apan gikahimut-an niya kadtong mga dalan sa mga walay sala.
21 Hand to hand, the wicked is not acquitted, And the seed of the righteous hath escaped.
Siguradoha kini—ang mga tawong daotan dili pasagdan nga dili masilotan, apan ang mga kaliwat niadtong mobuhat kung unsa ang matarong maluwas.
22 A ring of gold in the nose of a sow — A fair woman and stubborn of behaviour.
Sama sa singsing nga bulawan nga anaa sa ilong sa baboy mao man ang maanyag nga babaye nga walay maayong paghukom.
23 The desire of the righteous [is] only good, The hope of the wicked [is] transgression.
Ang mga tinguha niadtong mobuhat kung unsa ang matarong mosangpot sa kaayohan, apan ang mga tawong daotan molaom lang sa kapungot.
24 There is who is scattering, and yet is increased, And who is keeping back from uprightness, only to want.
Adunay tawo nga magpugas ug binhi—makatigom siya ug mas daghan pa; ang uban nga wala magpugas—modangat kaniya ang kakabos.
25 A liberal soul is made fat, And whoso is watering, he also is watered.
Ang tawong manggihatagon mouswag ug ang tawong mohatag ug tubig ngadto sa uban makabaton ug tubig sa iyang kaugalingon.
26 Whoso is withholding corn, the people execrate him, And a blessing [is] for the head of him who is selling.
Tunglohon sa mga tawo ang tawong mobalibad sa pagbaligya ug trigo, apan ang maayong mga gasa magpurongpurong sa ulo niadtong magbaligya niini.
27 Whoso is earnestly seeking good Seeketh a pleasing thing, And whoso is seeking evil — it meeteth him.
Ang tawo nga kugihan mangita sa maayo nagapangita usab ug pabor, apan ang tawo nga mangita sa daotan makakaplag niini.
28 Whoso is confident in his wealth he falleth, And as a leaf, the righteous flourish.
Kadtong misalig sa ilang kaadunahan mapukan, apan sama sa dahon, molabong kadtong mobuhat kung unsa ang matarong.
29 Whoso is troubling his own house inheriteth wind, And a servant [is] the fool to the wise of heart.
Ang tawo nga magdala ug kagubot sa iyang kaugalingong panimalay makapanunod ug hangin ug ang buangbuang mahimong ulipon sa maalamon ug kasingkasing.
30 The fruit of the righteous [is] a tree of life, And whoso is taking souls [is] wise.
Kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mahimong sama sa kahoy sa kinabuhi, apan ang kasamok molaglag ug mga kinabuhi.
31 Lo, the righteous in the earth is recompensed, Surely also the wicked and the sinner!
Kung kadtong mga mobuhat ug matarong makadawat kung unsa ang angay kanila, unsa pa kaha ang daotan ug ang makasasala!
