Proverbs 10
1 Proverbs of Solomon. A wise son causeth a father to rejoice, And a foolish son [is] an affliction to his mother.
Ang mga proverbio ni Salomon. Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka anak nga buang-buang maoy kaguol sa iyang inahan.
2 Treasures of wickedness profit not, And righteousness delivereth from death.
Ang mga bahandi sa kadautan walay kapuslanan; Apan ang pagkamatarung magaluwas gikan sa kamatayon.
3 Jehovah causeth not the soul of the righteous to hunger, And the desire of the wicked He thrusteth away.
Si Jehova dili motugot sa kalag sa tawong matarung nga magutom; Apan ipahilayo niya ang tinguha sa dautan.
4 Poor [is] he who is working — a slothful hand, And the hand of the diligent maketh rich.
Mahimong kabus ang magabuhat uban ang usa ka kamot nga tapulan; Apan ang kamot sa makugihon makapahimong adunahan.
5 Whoso is gathering in summer [is] a wise son, Whoso is sleeping in harvest [is] a son causing shame.
Kadtong nagaani panahon sa tinginit maoy usa ka manggialamon nga anak; Apan kadtong nagakatulog sa tingani maoy usa ka anak nga nagapakaulaw.
6 Blessings [are] for the head of the righteous, And the mouth of the wicked cover doth violence.
Ang mga panalangin maoy anaa sa ibabaw sa ulo sa matarung; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
7 The remembrance of the righteous [is] for a blessing, And the name of the wicked doth rot.
Ang handumanan sa matarung maoy bulahan; Apan ang ngalan sa dautan madunot.
8 The wise in heart accepteth commands, And a talkative fool kicketh.
Ang manggialamon sa kasingkasing magadawat ug mga sugo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.
9 Whoso is walking in integrity walketh confidently, And whoso is perverting his ways is known.
Kadtong nagalakat sa pagkamatul-id nagalakat sa kasigurohan; Apan kadtong nagamasukihon sa iyang mga dalan mahibaloan.
10 Whoso is winking the eye giveth grief, And a talkative fool kicketh.
Kadtong nagapangilo sa mata nagahatag ug kasubo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.
11 A fountain of life [is] the mouth of the righteous, And the mouth of the wicked cover doth violence.
Ang baba sa matarung maoy usa ka tuburan sa kinabuhi; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
12 Hatred awaketh contentions, And over all transgressions love covereth.
Ang pagdumot nagapapukaw sa mga kasamok; Apan ang gugma nagatabon sa tanang mga kalapasan.
13 In the lips of the intelligent is wisdom found, And a rod [is] for the back of him who is lacking understanding.
Diha sa mga ngabil niadtong adunay panimuot hikaplagan ang kaalam: Apan ang usa ka bunal alang sa likod niadtong walay pagsabut.
14 The wise lay up knowledge, and the mouth of a fool [is] near ruin.
Ang mga tawong manggialamon nagatigum ug kahibalo; Apan ang baba sa buang-buang mao ang usa ka pagkalaglag karon.
15 The wealth of the rich [is] his strong city, The ruin of the poor [is] their poverty.
Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang malig-on nga ciudad; Ang pagkalaglag sa mga kabus mao ang ilang pagkakabus.
16 The wage of the righteous [is] for life, The increase of the wicked for sin.
Ang pagpamoo sa tawong matarung nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ang abut sa tawong dautan, ngadto sa pagpakasala.
17 A traveller to life [is] he who is keeping instruction, And whoso is forsaking rebuke is erring.
Anaa sa dalan sa kinabuhi kadtong mamati sa pagbadlong; Apan kadtong nagasalikway sa pagbadlong anaa sa kasaypanan.
18 Whoso is covering hatred with lying lips, And whoso is bringing out an evil report is a fool.
Kadtong nagatago sa pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil; Ug kadtong nagapamulong us usa ka butang-butang maoy usa ka buang.
19 In the abundance of words transgression ceaseth not, And whoso is restraining his lips [is] wise.
Diha sa daghang mga pulong dili mawad-an sa kalapasan; Apan kadtong nagapugong sa iyang mga ngabil nagabuhat sa manggialamon gayud.
20 The tongue of the righteous [is] chosen silver, The heart of the wicked — as a little thing.
Ang dila sa tawong matarung ingon sa piniling salapi: Ang kasingkasing sa tawong dautan diyutay ra ug bili.
21 The lips of the righteous delight many, And fools for lack of heart die.
Ang mga ngabil sa matarung magapakaon ug daghan; Apan ang buang-buang mamatay tungod sa pagkakulang ug salabutan,
22 The blessing of Jehovah — it maketh rich, And He addeth no grief with it.
Ang panalangin ni Jehova, nagapadato kini; Ug siya wala magadugang ug kasubo niana.
23 To execute inventions [is] as play to a fool, And wisdom to a man of understanding.
Maoy usa ka lingaw-lingaw sa usa ka buang ang pagbuhat ug kadautan; Ug maingon niini ang kaalam alang sa usa ka tawo nga masinabuton,
24 The feared thing of the wicked it meeteth him, And the desire of the righteous is given.
Ang kahadlok sa tawong dautan, kini modangat sa ibabaw niya; Ug ang tinguha sa tawong matarung igatugot man.
25 As the passing by of a hurricane, So the wicked is not, And the righteous is a foundation age-during.
Sa paglabay sa alimpulos ang dautan mahanaw; Apan ang matarung maoy usa ka patukoranan nga walay katapusan.
26 As vinegar to the teeth, And as smoke to the eyes, So [is] the slothful to those sending him.
Maingon sa suka nga alang sa mga ngipon, ug sa aso nga alang sa mga mata, Mao man usab ang tapulan alang niadtong nagasugo kaniya.
27 The fear of Jehovah addeth days, And the years of the wicked are shortened.
Ang pagkahadlok kang Jehova nagapalugway sa mga adlaw; Apan ang mga tuig sa dautan pagahamub-on.
28 The hope of the righteous [is] joyful, And the expectation of the wicked perisheth.
Ang paglaum sa matarung mao ang kalipay; Apan ang gipaabut niadtong dautan mawagtang.
29 The way of Jehovah [is] strength to the perfect, And ruin to workers of iniquity.
Ang dalan ni Jehova maoy usa ka malig-ong salipdanan sa tawong matul-id; Apan kini maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
30 The righteous to the age is not moved, And the wicked inhabit not the earth.
Ang matarung dili gayud matarug; Apan ang dautan dili magadayon sa yuta.
31 The mouth of the righteous uttereth wisdom, And the tongue of frowardness is cut out.
Ang baba sa matarung magabunga ug kaalam; Apan ang dila nga masukihon pagaputlon.
32 The lips of the righteous know a pleasing thing, And the mouth of the wicked perverseness!
Ang mga ngabil sa matarung mahibalo sa angay nga pagadawaton; Apan ang baba sa dautan nagapamulong sa pagkamasukihon.
