Proverbs 10
1 Proverbs of Solomon. A wise son causeth a father to rejoice, And a foolish son [is] an affliction to his mother.
Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
2 Treasures of wickedness profit not, And righteousness delivereth from death.
Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
3 Jehovah causeth not the soul of the righteous to hunger, And the desire of the wicked He thrusteth away.
Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
4 Poor [is] he who is working — a slothful hand, And the hand of the diligent maketh rich.
Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
5 Whoso is gathering in summer [is] a wise son, Whoso is sleeping in harvest [is] a son causing shame.
Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
6 Blessings [are] for the head of the righteous, And the mouth of the wicked cover doth violence.
Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
7 The remembrance of the righteous [is] for a blessing, And the name of the wicked doth rot.
Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
8 The wise in heart accepteth commands, And a talkative fool kicketh.
Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
9 Whoso is walking in integrity walketh confidently, And whoso is perverting his ways is known.
Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
10 Whoso is winking the eye giveth grief, And a talkative fool kicketh.
Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
11 A fountain of life [is] the mouth of the righteous, And the mouth of the wicked cover doth violence.
Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
12 Hatred awaketh contentions, And over all transgressions love covereth.
Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
13 In the lips of the intelligent is wisdom found, And a rod [is] for the back of him who is lacking understanding.
Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
14 The wise lay up knowledge, and the mouth of a fool [is] near ruin.
Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
15 The wealth of the rich [is] his strong city, The ruin of the poor [is] their poverty.
Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
16 The wage of the righteous [is] for life, The increase of the wicked for sin.
Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
17 A traveller to life [is] he who is keeping instruction, And whoso is forsaking rebuke is erring.
Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
18 Whoso is covering hatred with lying lips, And whoso is bringing out an evil report is a fool.
Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
19 In the abundance of words transgression ceaseth not, And whoso is restraining his lips [is] wise.
Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
20 The tongue of the righteous [is] chosen silver, The heart of the wicked — as a little thing.
Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
21 The lips of the righteous delight many, And fools for lack of heart die.
Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
22 The blessing of Jehovah — it maketh rich, And He addeth no grief with it.
Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
23 To execute inventions [is] as play to a fool, And wisdom to a man of understanding.
Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
24 The feared thing of the wicked it meeteth him, And the desire of the righteous is given.
Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
25 As the passing by of a hurricane, So the wicked is not, And the righteous is a foundation age-during.
Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
26 As vinegar to the teeth, And as smoke to the eyes, So [is] the slothful to those sending him.
Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
27 The fear of Jehovah addeth days, And the years of the wicked are shortened.
Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
28 The hope of the righteous [is] joyful, And the expectation of the wicked perisheth.
Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
29 The way of Jehovah [is] strength to the perfect, And ruin to workers of iniquity.
Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
30 The righteous to the age is not moved, And the wicked inhabit not the earth.
Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
31 The mouth of the righteous uttereth wisdom, And the tongue of frowardness is cut out.
Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
32 The lips of the righteous know a pleasing thing, And the mouth of the wicked perverseness!
Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
