Proverbs 1
1 The parablis of Salomon, the sone of Dauid, king of Israel;
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 to kunne wisdom and kunnyng;
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 to vndurstonde the wordis of prudence; and to take the lernyng of teching; to take riytfulnesse, and dom, and equyte;
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 that felnesse be youun to litle children, and kunnyng, and vndurstonding to a yong wexynge man.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 A wise man heringe schal be wisere; and a man vndurstondinge schal holde gouernails.
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 He schal perseyue a parable, and expownyng; the wordis of wise men, and the derk figuratif spechis of hem.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The drede of the Lord is the bigynning of wisdom; foolis dispisen wisdom and teching.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 My sone, here thou the teching of thi fadir, and forsake thou not the lawe of thi modir;
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 that grace be addid, ethir encreessid, to thin heed, and a bie to thi necke.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 Mi sone, if synneris flateren thee, assente thou not to hem.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If thei seien, Come thou with vs, sette we aspies to blood, hide we snaris of disseitis ayens an innocent without cause;
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 swolowe we him, as helle swolowith a man lyuynge; and al hool, as goynge doun in to a lake; we schulen fynde al preciouse catel, (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 we schulen fille oure housis with spuylis; sende thou lot with vs,
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 o purs be of vs alle;
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 my sone, go thou not with hem; forbede thi foot fro the pathis of hem.
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For the feet of hem rennen to yuel; and thei hasten to schede out blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 But a net is leid in veyn bifore the iyen of briddis, that han wengis.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 Also `thilke wickid disseyueris setten aspies ayens her owne blood; and maken redi fraudis ayens her soulis.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So the pathis of ech auerouse man rauyschen the soulis of hem that welden.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom prechith with outforth; in stretis it yyueth his vois.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 It crieth ofte in the heed of cumpenyes; in the leeues of yatis of the citee it bringith forth hise wordis,
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 and seith, Hou long, ye litle men in wit, louen yong childhod, and foolis schulen coueyte tho thingis, that ben harmful to hem silf, and vnprudent men schulen hate kunnyng?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Be ye conuertid at my repreuyng; lo, Y schal profre forth to you my spirit, and Y schal schewe my wordis.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 For Y clepide, and ye forsoken; Y helde forth myn hond, and noon was that bihelde.
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 Ye dispisiden al my councel; and chargiden not my blamyngis.
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 And Y schal leiye in youre perisching; and Y schal scorne you, whanne that, that ye dreden, cometh to you.
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 Whanne sodeyne wretchidnesse fallith in, and perisching bifallith as tempest; whanne tribulacioun and angwisch cometh on you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Thanne thei schulen clepe me, and Y schal not here; thei schulen rise eerli, and thei schulen not fynde me.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 For thei hatiden teching, and thei token not the drede of the Lord,
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 nether assentiden to my councel, and depraueden al myn amendyng.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Therfor thei schulen ete the fruytis of her weie; and thei schulen be fillid with her counseils.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 The turnyng awei of litle men in wit schal sle hem; and the prosperite of foolis schal leese hem.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But he that herith me, schal reste with outen drede; and he schal vse abundaunce, whanne the drede of yuels is takun awei.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
