Proverbs 8
1 Whether wisdom crieth not ofte; and prudence yyueth his vois?
Czy mądrość nie woła i rozum nie wydaje swego głosu?
2 In souereyneste and hiy coppis, aboue the weie, in the myddis of pathis,
Stoi na szczycie wysokich miejsc, przy drodze, na rozstajach dróg.
3 and it stondith bisidis the yate of the citee, in thilke closyngis, and spekith, and seith, A!
Przy bramach, przy wjeździe do miasta, przy wejściu, u drzwi woła:
4 ye men, Y crie ofte to you; and my vois is to the sones of men.
Do was wołam, o mężowie, mój głos [kieruję] do synów ludzkich.
5 Litle children, vndirstonde ye wisdom; and ye vnwise men, `perseyue wisdom.
Prości, uczcie się rozwagi, a wy, głupi, bądźcie rozumnego serca.
6 Here ye, for Y schal speke of grete thingis; and my lippis schulen be openyd, to preche riytful thingis.
Słuchajcie, bo będę mówił o rzeczach wzniosłych, a wargi moje otworzą się, aby [głosić] prawość.
7 My throte schal bithenke treuthe; and my lippis schulen curse a wickid man.
Moje usta bowiem mówią prawdę, a niegodziwością brzydzą się moje wargi.
8 My wordis ben iust; no schrewid thing, nether weiward is in tho.
Sprawiedliwe są wszystkie słowa moich ust; nie ma w nich nic fałszywego ani przewrotnego.
9 `My wordis ben riytful to hem that vndurstonden; and ben euene to hem that fynden kunnyng.
Wszystkie są jasne dla rozumnego i prawe dla tych, którzy znajdują wiedzę.
10 Take ye my chastisyng, and not money; chese ye teching more than tresour.
Przyjmijcie moje pouczenie zamiast srebra i wiedzę [raczej] niż wyborne złoto.
11 For wisdom is betere than alle richessis moost preciouse; and al desirable thing mai not be comparisound therto.
Lepsza bowiem jest mądrość niż perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
12 Y, wisdom, dwelle in counsel; and Y am among lernyd thouytis.
Ja, mądrość, mieszkam z rozwagą i odkrywam wiedzę roztropności.
13 The drede of the Lord hatith yuel; Y curse boost, and pride, and a schrewid weie, and a double tungid mouth.
Bojaźń PANA to nienawidzić zła. Ja nienawidzę pychy, wyniosłości, złej drogi i ust przewrotnych.
14 Counseil is myn, and equyte `is myn; prudence is myn, and strengthe `is myn.
Moja [jest] rada i prawdziwa mądrość, ja [jestem] roztropnością i moja jest moc.
15 Kyngis regnen bi me; and the makeris of lawis demen iust thingis bi me.
Dzięki mnie królowie rządzą i władcy stanowią sprawiedliwość.
16 Princis comaunden bi me; and myyti men demen riytfulnesse bi me.
Dzięki mnie panują władcy i dostojnicy, wszyscy sędziowie ziemi.
17 I loue hem that louen me; and thei that waken eerli to me, schulen fynde me.
Miłuję tych, którzy mnie miłują, a ci, którzy szukają mnie pilnie, znajdą mnie.
18 With me ben rychessis, and glorie; souereyn richessis, and riytfulnesse.
Przy mnie [jest] bogactwo i chwała, trwałe bogactwo i sprawiedliwość.
19 My fruyt is betere than gold, and precyouse stoon; and my seedis ben betere than chosun siluer.
Mój owoc [jest] lepszy niż złoto, nawet najczystsze złoto, a moje plony [lepsze] niż wyborne srebro.
20 Y go in the weies of riytfulnesse, in the myddis of pathis of doom;
Prowadzę ścieżką sprawiedliwości, pośród ścieżek sądu;
21 that Y make riche hem that louen me, and that Y fille her tresouris.
Aby tym, którzy mnie miłują, dać w dziedzictwo majątek wieczny i napełnić ich skarbce.
22 The Lord weldide me in the bigynnyng of hise weies; bifore that he made ony thing, at the bigynnyng.
PAN posiadł mnie na początku swej drogi, przed swymi dziełami, przed wszystkimi czasy.
23 Fro with out bigynnyng Y was ordeined; and fro elde tymes, bifor that the erthe was maad.
Przed wiekami zostałam ustanowiona, od początku; zanim powstała ziemia;
24 Depthis of watris weren not yit; and Y was conseyued thanne. The wellis of watris hadden not brokun out yit,
Gdy jeszcze nie było głębin, zostałam zrodzona, kiedy jeszcze nie było źródeł obfitujących w wody.
25 and hillis stoden not togidere yit bi sad heuynesse; bifor litil hillis Y was born.
Zanim góry zostały założone, nim były pagórki, zostałam zrodzona.
26 Yit he hadde not maad erthe; and floodis, and the herris of the world.
Gdy jeszcze nie stworzył ziemi ani pól, ani początku prochu okręgu ziemskiego;
27 Whanne he made redi heuenes, Y was present; whanne he cumpasside the depthis of watris bi certeyn lawe and cumpas.
Kiedy przygotowywał niebiosa, byłam tam; gdy odmierzał okrąg nad powierzchnią głębi;
28 Whanne he made stidfast the eir aboue; and weiede the wellis of watris.
Gdy w górze utwierdzał obłoki i umacniał źródła głębin;
29 Whanne he cumpasside to the see his marke; and settide lawe to watris, that tho schulden not passe her coostis. Whanne he peiside the foundementis of erthe;
Gdy wyznaczał morzu jego granice, by wody nie przekraczały jego rozkazu, kiedy ustalał fundamenty ziemi;
30 Y was making alle thingis with him. And Y delitide bi alle daies, and pleiede bifore hym in al tyme,
Byłam wtedy przy nim [jak] wychowanka i byłam [jego] radością każdego dnia, ciesząc się zawsze przed nim;
31 and Y pleiede in the world; and my delices ben to be with the sones of men.
Radując się na okręgu jego ziemi, rozkoszując się synami ludzkimi.
32 Now therfor, sones, here ye me; blessid ben thei that kepen my weies.
Teraz więc, synowie, słuchajcie mnie, bo błogosławieni są ci, którzy strzegą moich dróg.
33 Here ye teching, and be ye wise men; and nile ye caste it awei.
Słuchajcie pouczeń, nabądźcie mądrości i nie odrzucajcie jej.
34 Blessid is the man that herith me, and that wakith at my yatis al dai; and kepith at the postis of my dore.
Błogosławiony człowiek, który mnie słucha, czuwając u moich wrót każdego dnia i strzegąc odrzwi moich bram.
35 He that fyndith me, schal fynde lijf; and schal drawe helthe of the Lord.
Bo kto mnie znajduje, znajduje życie i otrzyma łaskę od PANA.
36 But he that synneth ayens me, schal hurte his soule; alle that haten me, louen deeth.
Ale kto grzeszy przeciwko mnie, wyrządza krzywdę swojej duszy; wszyscy, którzy mnie nienawidzą, miłują śmierć.
