Proverbs 6
1 Mi sone, if thou hast bihiyt for thi freend; thou hast fastned thin hoond at a straunger.
| ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد، |
2 Thou art boundun bi the wordis of thi mouth; and thou art takun with thin owne wordis.
| و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای، |
3 Therfor, my sone, do thou that that Y seie, and delyuere thi silf; for thou hast fallun in to the hond of thi neiybore. Renne thou aboute, haste thou, reise thi freend;
| تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد. |
4 yyue thou not sleep to thin iyen, nether thin iyeliddis nappe.
| خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین، |
5 Be thou rauyschid as a doo fro the hond; and as a bridde fro aspiyngis of the foulere.
| بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده. |
6 O! thou slowe man, go to the `amte, ether pissemyre; and biholde thou hise weies, and lerne thou wisdom.
| ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید. |
7 Which whanne he hath no duyk, nethir comaundour, nether prince;
| آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند، |
8 makith redi in somer mete to hym silf, and gaderith togidere in heruest that, that he schal ete.
| ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند. |
9 Hou long schalt thou, slow man, slepe? whanne schalt thou rise fro thi sleep?
| اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟ |
10 A litil thou schalt slepe, a litil thou schalt nappe; a litil thou schalt ioyne togidere thin hondis, that thou slepe.
| کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر، |
11 And nedynesse, as a weigoere, schal come to thee; and pouert, as an armed man. Forsothe if thou art not slow, thi ripe corn schal come as a welle; and nedynesse schal fle fer fro thee.
| و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد. |
12 A man apostata, a man vnprofitable, he goith with a weiward mouth;
| آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید، |
13 he bekeneth with iyen, he trampith with the foot, he spekith with the fyngur,
| و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند، |
14 bi schrewid herte he ymagyneth yuel, and in al tyme he sowith dissenciouns.
| و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند. |
15 His perdicioun schal come to hym anoon, and he schal be brokun sodeynli; and he schal no more haue medecyn.
| بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود. |
16 Sixe thingis ben, whyche the Lord hatith; and hise soule cursith the seuenthe thing.
| هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد. |
17 Hiye iyen, a tunge liere, hondis schedinge out innocent blood,
18 an herte ymagynynge worste thouytis, feet swifte to renne in to yuel,
19 a man bringynge forth lesingis, a fals witnesse; and him that sowith discordis among britheren.
20 Mi sone, kepe the comaundementis of thi fadir; and forsake not the lawe of thi modir.
| ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن. |
21 Bynde thou tho continueli in thin herte; and cumpasse `to thi throte.
| سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده. |
22 Whanne thou goist, go tho with thee; whanne thou slepist, kepe tho thee; and thou wakynge speke with tho.
| اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛ |
23 For the comaundement of God is a lanterne, and the lawe is liyt, and the blamyng of techyng is the weie of lijf;
| زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند. |
24 `that the comaundementis kepe thee fro an yuel womman, and fro a flaterynge tunge of a straunge womman.
| نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد. |
25 Thin herte coueite not the fairnesse of hir; nether be thou takun bi the signes of hir.
| دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛ |
26 For the prijs of an hoore is vnnethe of o loof; but a womman takith the preciouse soule of a man.
| زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد. |
27 Whether a man mai hide fier in his bosum, that hise clothis brenne not;
| آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟ |
28 ethir go on colis, and hise feet be not brent?
| آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟ |
29 So he that entrith to the wijf of his neiybore; schal not be cleene, whanne he hath touchid hir.
| همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند. |
30 It is not greet synne, whanne a man stelith; for he stelith to fille an hungri soule.
| اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند، |
31 And he takun schal yelde the seuenthe fold; and he schal yyue al the catel of his hous, and schal delyuere hym silf.
| با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود. |
32 But he that is avouter; schal leese his soule, for the pouert of herte.
| اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند. |
33 He gaderith filthe, and sclaundrith to hym silf; and his schenschip schal not be don awei.
| او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛ |
34 For the feruent loue and strong veniaunce of the man schal not spare in the dai of veniaunce,
| زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد. |
35 nether schal assente to the preieris of ony; nether schal take ful many yiftis for raunsum.
| او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند. |
