Proverbs 27
1 Haue thou not glorie on the morewe, `not knowynge what thing the dai to comynge schal bringe forth.
| درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد. |
2 Another man, and not thi mouth preise thee; a straunger, and not thi lippis `preise thee.
| هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند. |
3 A stoon is heuy, and grauel is chariouse; but the ire of a fool is heuyere than euer eithir.
| حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است. |
4 Ire hath no merci, and woodnesse brekynge out `hath no merci; and who mai suffre the fersnesse of a spirit stirid?
| حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است. |
5 Betere is opyn repreuyng, than loue hid.
| سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است. |
6 Betere ben the woundis of hym that loueth, than the gileful cossis of hym that hatith.
| زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است. |
7 A man fillid schal dispise an hony coomb; but an hungri man schal take, yhe, bittir thing for swete.
| شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است. |
8 As a brid passinge ouer fro his nest, so is a man that forsakith his place.
| کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد. |
9 The herte delitith in oynement, and dyuerse odours; and a soule is maad swete bi the good counsels of a frend.
| مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است. |
10 Forsake thou not thi frend, and the frend of thi fadir; and entre thou not in to the hous of thi brothir, in the dai of thi turment. Betere is a neiybore nyy, than a brothir afer.
| دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند. |
11 Mi sone, studie thou a boute wisdom, and make thou glad myn herte; that thou maist answere a word to a dispisere.
| پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم. |
12 A fel man seynge yuel was hid; litle men of wit passinge forth suffriden harmes.
| عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند. |
13 Take thou awei his clooth, that bihiyte for a straunger; and take thou awei a wed fro hym for an alien man.
| از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر. |
14 He that blessith his neiybore with greet vois; and risith bi niyt, schal be lijk hym that cursith.
| اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود. |
15 Roouys droppynge in the dai of coold, and a womman ful of chidyng ben comparisond.
| غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛ |
16 He that withholdith hir, as if he holdith wynd; and auoidith the oile of his riyt hond.
| همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد. |
17 Yrun is whettid bi irun; and a man whettith the face of his frend.
| همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند. |
18 He that kepith a fige tre, schal ete the fruytis therof; and he that is a kepere of his lord, schal be glorified.
| هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت. |
19 As the cheris of men biholdinge schynen in watris; so the hertis of men ben opyn to prudent men.
| همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند. |
20 Helle and perdicioun schulen not be fillid; so and the iyen of men moun not be fillid. (Sheol h7585)
| همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585) |
21 As siluer is preuyd in a wellyng place, and gold `is preued in a furneys; so a man is preued bi the mouth of preyseris. The herte of a wickid man sekith out yuels; but a riytful herte sekith out kunnyng.
| طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت. |
22 Thouy thou beetist a fool in a morter, as with a pestel smytynge aboue dried barli; his foli schal not be don awei fro him.
| اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود. |
23 Knowe thou diligentli the cheere of thi beeste; and biholde thou thi flockis.
| مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن، |
24 For thou schalt not haue power contynueli; but a coroun schal be youun to thee in generacioun and in to generacioun.
25 Medewis ben openyd, and greene eerbis apperiden; and hey is gaderid fro hillis.
| زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود، |
26 Lambren be to thi clothing; and kidis be to the prijs of feeld.
| آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید |
27 The mylke of geete suffice to thee for thi meetis; in to the necessarie thingis of thin hous, and to lijflode to thin handmaidis.
| و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد. |
