Proverbs 23
1 Whanne thou sittist, to ete with the prince, perseyue thou diligentli what thingis ben set bifore thi face,
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 and sette thou a withholding in thi throte. If netheles thou hast power on thi soule,
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 desire thou not of his metis, in whom is the breed of `a leesing.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Nyle thou trauele to be maad riche, but sette thou mesure to thi prudence.
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 Reise not thin iyen to richessis, whiche thou maist not haue; for tho schulen make to hem silf pennes, as of an egle, and tho schulen flee in to heuene.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Ete thou not with an enuyouse man, and desire thou not hise metis;
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 for at the licnesse of a fals dyuynour and of a coniectere, he gessith that, that he knowith not. He schal seie to thee, Ete thou and drinke; and his soule is not with thee.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 Thou schalt brake out the metis, whiche thou hast ete; and thou schalt leese thi faire wordis.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 Speke thou not in the eeris of vnwise men; for thei schulen dispise the teching of thi speche.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Touche thou not the termes of litle children; and entre thou not in to the feeld of fadirles and modirles children.
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 For the neiybore of hem is strong, and he schal deme her cause ayens thee.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Thin herte entre to techyng, and thin eeris `be redi to the wordis of kunnyng.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Nile thou withdrawe chastisyng fro a child; for thouy thou smyte hym with a yerde, he schal not die.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 Mi sone, if thi soule is wijs, myn herte schal haue ioye with thee;
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 and my reynes schulen make ful out ioye, whanne thi lippis speken riytful thing.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Thin herte sue not synneris; but be thou in the drede of the Lord al dai.
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 For thou schalt haue hope at the laste, and thin abidyng schal not be don awei.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Mi sone, here thou, and be thou wijs, and dresse thi soule in the weie.
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Nyle thou be in the feestis of drinkeris, nether in the ofte etyngis of hem, that bryngen togidere fleischis to ete.
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 For men yyuynge tent to drinkis, and yyuyng mussels togidere, schulen be waastid, and napping schal be clothid with clothis.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Here thi fadir, that gendride thee; and dispise not thi modir, whanne sche is eld.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Bie thou treuthe, and nyle thou sille wisdom, and doctryn, and vndurstonding.
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 The fadir of a iust man ioieth ful out with ioie; he that gendride a wijs man, schal be glad in hym.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 Thi fadir and thi modir haue ioye, and he that gendride thee, make ful out ioye.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 My sone, yyue thin herte to me, and thin iyen kepe my weyes.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 For an hoore is a deep diche, and an alien womman is a streit pit.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 Sche settith aspie in the weie, as a theef; and sche schal sle hem, whiche sche schal se vnwar.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 To whom is wo? to whos fadir is wo? to whom ben chidingis? to whom ben dichis? to whom ben woundis with out cause? to whom is puttyng out of iyen?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 Whether not to hem, that dwellen in wyn, and studien to drynke al of cuppis?
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 Biholde thou not wyn, whanne it sparclith, whanne the colour therof schyneth in a ver.
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 It entrith swetli, but at the laste it schal bite as an eddre doith, and as a cocatrice it schal schede abrood venyms.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Thin iyen schulen se straunge wymmen, and thi herte schal speke weiwerd thingis.
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 And thou schalt be as a man slepinge in the myddis of the see, and as a gouernour aslepid, whanne the steere is lost.
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 And thou schalt seie, Thei beeten me, but Y hadde not sorewe; thei drowen me, and Y feelide not; whanne schal Y wake out, and Y schal fynde wynes eft?
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
