Proverbs 22
1 Betere is a good name, than many richessis; for good grace is aboue siluer and gold.
Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
2 A riche man and a pore man metten hem silf; the Lord is worchere of euer eithir.
Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
3 A felle man seeth yuel, and hidith him silf; and an innocent man passid, and he was turmentid bi harm.
Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
4 The ende of temperaunce is the drede of the Lord; richessis, and glorye, and lijf.
Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
5 Armuris and swerdis ben in the weie of a weiward man; but the kepere of his soule goith awey fer fro tho.
Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
6 It is a prouerbe, A yong wexynge man bisidis his weie, and whanne he hath wexe elde, he schal not go awei fro it.
Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
7 A riche man comaundith to pore men; and he that takith borewyng, is the seruaunt of the leenere.
Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
8 He that sowith wickidnes, schal repe yuels; and the yerde of his yre schal be endid.
Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
9 He that is redi to merci, schal be blessid; for of his looues he yaf to a pore man. He that yyueth yiftis, schal gete victorie and onour; forsothe he takith awei the soule of the takeris.
Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
10 Caste thou out a scornere, and strijf schal go out with hym; and causis and dispisyngis schulen ceesse.
Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
11 He that loueth the clennesse of herte, schal haue the kyng a freend, for the grace of hise lippis.
Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
12 The iyen of the Lord kepen kunnyng; and the wordis of a wickid man ben disseyued.
Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
13 A slow man schal seie, A lioun is withoutforth; Y schal be slayn in the myddis of the stretis.
Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
14 The mouth of an alien womman is a deep diche; he to whom the Lord is wrooth, schal falle in to it.
Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
15 Foli is boundun togidere in the herte of a child; and a yerde of chastisyng schal dryue it awey.
Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
16 He that falsli chalengith a pore man, to encreesse hise owne richessis, schal yyue to a richere man, and schal be nedi.
Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
17 My sone, bowe doun thin eere, and here thou the wordis of wise men; but sette thou the herte to my techyng.
Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
18 That schal be fair to thee, whanne thou hast kept it in thin herte, and it schal flowe ayen in thi lippis.
Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
19 That thi trist be in the Lord; wherfor and Y haue schewid it to thee to dai.
Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
20 Lo! Y haue discryued it in thre maneres, in thouytis and kunnyng,
Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
21 that Y schulde schewe to thee the sadnesse and spechis of trewthe; to answere of these thingis to hem, that senten thee.
Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
22 Do thou not violence to a pore man, for he is pore; nethir defoule thou a nedi man in the yate.
Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
23 For the Lord schal deme his cause, and he schal turmente hem, that turmentiden his soule.
Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Nyle thou be freend to a wrathful man, nether go thou with a wood man;
Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
25 lest perauenture thou lerne hise weies, and take sclaundir to thi soule.
Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
26 Nyle thou be with hem that oblischen her hondis, and that proferen hem silf borewis for dettis; for if he hath not wherof he schal restore,
Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
27 what of cause is, that thou take awei hilyng fro thi bed?
Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
28 Go thou not ouer the elde markis, whiche thi faders han set.
Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
29 Thou hast seyn a man smert in his werk; he schal stonde bifore kyngis, and he schal not be bifor vnnoble men.
Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
