Proverbs 22
1 Betere is a good name, than many richessis; for good grace is aboue siluer and gold.
| نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره. |
2 A riche man and a pore man metten hem silf; the Lord is worchere of euer eithir.
| دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است. |
3 A felle man seeth yuel, and hidith him silf; and an innocent man passid, and he was turmentid bi harm.
| شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد. |
4 The ende of temperaunce is the drede of the Lord; richessis, and glorye, and lijf.
| ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است. |
5 Armuris and swerdis ben in the weie of a weiward man; but the kepere of his soule goith awey fer fro tho.
| راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن. |
6 It is a prouerbe, A yong wexynge man bisidis his weie, and whanne he hath wexe elde, he schal not go awei fro it.
| بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد. |
7 A riche man comaundith to pore men; and he that takith borewyng, is the seruaunt of the leenere.
| فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده. |
8 He that sowith wickidnes, schal repe yuels; and the yerde of his yre schal be endid.
| هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست. |
9 He that is redi to merci, schal be blessid; for of his looues he yaf to a pore man. He that yyueth yiftis, schal gete victorie and onour; forsothe he takith awei the soule of the takeris.
| شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت. |
10 Caste thou out a scornere, and strijf schal go out with hym; and causis and dispisyngis schulen ceesse.
| مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد. |
11 He that loueth the clennesse of herte, schal haue the kyng a freend, for the grace of hise lippis.
| اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد. |
12 The iyen of the Lord kepen kunnyng; and the wordis of a wickid man ben disseyued.
| خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند. |
13 A slow man schal seie, A lioun is withoutforth; Y schal be slayn in the myddis of the stretis.
| آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.» |
14 The mouth of an alien womman is a deep diche; he to whom the Lord is wrooth, schal falle in to it.
| سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد. |
15 Foli is boundun togidere in the herte of a child; and a yerde of chastisyng schal dryue it awey.
| حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند. |
16 He that falsli chalengith a pore man, to encreesse hise owne richessis, schal yyue to a richere man, and schal be nedi.
| کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد. |
17 My sone, bowe doun thin eere, and here thou the wordis of wise men; but sette thou the herte to my techyng.
| به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛ |
18 That schal be fair to thee, whanne thou hast kept it in thin herte, and it schal flowe ayen in thi lippis.
| زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است. |
19 That thi trist be in the Lord; wherfor and Y haue schewid it to thee to dai.
| این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد. |
20 Lo! Y haue discryued it in thre maneres, in thouytis and kunnyng,
| این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام |
21 that Y schulde schewe to thee the sadnesse and spechis of trewthe; to answere of these thingis to hem, that senten thee.
| تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی. |
22 Do thou not violence to a pore man, for he is pore; nethir defoule thou a nedi man in the yate.
| اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛ |
23 For the Lord schal deme his cause, and he schal turmente hem, that turmentiden his soule.
| زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید. |
24 Nyle thou be freend to a wrathful man, nether go thou with a wood man;
| با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن، |
25 lest perauenture thou lerne hise weies, and take sclaundir to thi soule.
| مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی. |
26 Nyle thou be with hem that oblischen her hondis, and that proferen hem silf borewis for dettis; for if he hath not wherof he schal restore,
| ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد، |
27 what of cause is, that thou take awei hilyng fro thi bed?
| زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند. |
28 Go thou not ouer the elde markis, whiche thi faders han set.
| حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده. |
29 Thou hast seyn a man smert in his werk; he schal stonde bifore kyngis, and he schal not be bifor vnnoble men.
| اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت. |
