Proverbs 19
1 Betere is a pore man, that goith in his simplenesse, than a riche man bitynge hise lippis, and vnwijs.
Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek o przewrotnych wargach, który jest głupcem.
2 Where is not kunnyng of the soule, is not good; and he that is hasti, in feet hirtith.
Nie jest też dobrze, by dusza nie miała wiedzy, a kto jest prędkich nóg, grzeszy.
3 The foli of a man disseyueth hise steppis; and he brenneth in his soule ayens God.
Głupota człowieka wypacza jego drogę, a jego serce zapala się gniewem przeciwko PANU.
4 Richessis encreessen ful many freendis; forsothe also thei ben departid fro a pore man, whiche he hadde.
Bogactwo przyciąga wielu przyjaciół, ale ubogi zostaje odłączony od przyjaciela.
5 A fals witnesse schal not be vnpunyschid; and he that spekith leesingis, schal not ascape.
Fałszywy świadek nie uniknie kary, a [kto] mówi kłamstwa, nie ujdzie.
6 Many men onouren the persoone of a myyti man; and ben frendis of hym that deelith yiftis.
Wielu uprasza o przychylność dostojnika i każdy jest przyjacielem człowieka hojnego.
7 The britheren of a pore man haten hym; ferthermore and the freendis yeden awei fer fro hym. He that sueth wordis oonli, schal haue no thing;
Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go, tym bardziej oddalają się od niego [jego] przyjaciele; ściga ich słowami, ale ich nie ma.
8 but he that holdith stabli the mynde, loueth his soule, and the kepere of prudence schal fynde goodis.
Kto zdobywa rozum, miłuje swoją duszę, a [kto] strzeże roztropności, znajdzie dobro.
9 A fals witnesse schal not be vnpunyschid; and he that spekith leesyngis, schal perische.
Fałszywy świadek nie uniknie kary, a kto mówi kłamstwa, zginie.
10 Delices bicomen not a fool; nether `it bicometh a seruaunt to be lord of princes.
Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach, tym mniej słudze panować nad książętami.
11 The teching of a man is knowun bi pacience; and his glorie is to passe ouere wickid thingis.
Roztropność człowieka powściąga jego gniew, a jego chwałą [jest] darować wykroczenie.
12 As the gnasting of a lioun, so and the ire of the king; and as deewe on eerbe, so and the gladnesse of the kyng.
Gniew króla jest jak ryk lwa, a jego przychylność jak rosa na trawie.
13 The sorewe of the fadir is a fonned sone; and roofes droppynge contynueli is a womman ful of chiding.
Głupi syn jest utrapieniem dla swego ojca, a kłótliwa żona jest jak nieustanne kapanie z dachu.
14 Housis and richessis ben youun of fadir and modir; but a prudent wijf is youun propirli of the Lord.
Dom i bogactwo [są] dziedzictwem po ojcach, ale roztropna żona jest od PANA.
15 Slouth bringith in sleep; and a negligent soule schal haue hungur.
Lenistwo pogrąża w twardym śnie, a leniwa dusza będzie cierpieć głód.
16 He that kepith the comaundement of God, kepith his soule; but he that chargith not his weie, schal be slayn.
Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoją duszę, [ale] kto gardzi swymi drogami, zginie.
17 He that hath mercy on a pore man, leeneth to the Lord; and he schal yelde his while to hym.
Kto lituje się nad ubogim, pożycza PANU, a on mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.
18 Teche thi sone, and dispeire thou not; but sette thou not thi soule to the sleyng of hym.
Karz swego syna, dopóki jest nadzieja, i niech twoja dusza mu nie pobłaża z powodu jego płaczu.
19 Forsothe he that is vnpacient, schal suffre harm; and whanne he hath rauyschid, he schal leie to anothir thing.
[Człowiek] wielkiego gniewu poniesie karę, a jeśli [go] uwolnisz, znowu będziesz musiał [to zrobić].
20 Here thou counsel, and take thou doctryn; that thou be wijs in thi laste thingis.
Posłuchaj rady i przyjmij pouczenie, abyś był mądry u kresu swych dni.
21 Many thouytis ben in the herte of a man; but the wille of the Lord schal dwelle.
Wiele jest zamysłów w sercu człowieka, ale rada PANA się ostoi.
22 A nedi man is merciful; and betere is a pore iust man, than a man liere.
Pragnienie człowieka to jego dobroczynność i lepszy jest ubogi niż kłamca.
23 The drede of the Lord ledith to lijf `of blis; and he `that dredith God schal dwelle in plentee, with outen visityng `of the worste.
Bojaźń PANA [prowadzi] do życia, a kto ją ma, spocznie syty i nie nawiedzi go zło.
24 A slow man hidith his hond vndur the armpit; and putteth it not to his mouth.
Leniwy kryje swą rękę pod pachę i do ust jej nie podnosi.
25 Whanne a man ful of pestilence is betun, a fool schal be wisere. If thou blamist a wijs man, he schal vndurstonde techyng.
Uderz szydercę, a prosty będzie roztropniejszy; strofuj rozumnego, a pojmie wiedzę.
26 He that turmentith the fadir, and fleeth fro the modir, schal be ful of yuel fame, and schal be cursid.
Kto trwoni [dobra] ojca i wypędza matkę, ten jest synem, który przynosi wstyd i hańbę.
27 Sone, ceesse thou not to here techyng; and knowe thou the wordis of kunnyng.
Synu mój, przestań słuchać pouczeń, które cię odwodzą od słów rozumnych.
28 A wickid witnesse scorneth doom; and the mouth of vnpitouse men deuourith wickidnesse.
Nikczemny świadek naśmiewa się z sądu, a usta niegodziwych pożerają nieprawość.
29 Domes ben maad redi to scorneris; and hameris smytynge ben maad redi to the bodies of foolis.
Sądy są przygotowane dla szyderców, a razy na grzbiet głupców.
