Proverbs 15
1 A soft answere brekith ire; an hard word reisith woodnesse.
Łagodna odpowiedź uśmierza zapalczywość, a przykre słowa wzniecają gniew.
2 The tunge of wise men ourneth kunnyng; the mouth of foolis buylith out foli.
Język mądrych zdobi wiedzę, ale usta głupich tryskają głupotą.
3 In ech place the iyen of the Lord biholden good men, and yuel men.
Oczy PANA są na każdym miejscu, upatrują złych i dobrych.
4 A plesaunt tunge is the tre of lijf; but the tunge which is vnmesurable, schal defoule the spirit.
Zdrowy język [jest] drzewem życia, a jego przewrotność [jest] zniszczeniem dla ducha.
5 A fool scorneth the techyng of his fadir; but he that kepith blamyngis, schal be maad wisere. Moost vertu schal be in plenteuouse riytfulnesse; but the thouytis of wickid men schulen be drawun vp bi the roote.
Głupi gardzi pouczeniem swego ojca, a kto przyjmuje upomnienia, jest roztropny.
6 The hous of a iust man is moost strengthe; and disturbling is in the fruitis of a wickid man.
W domu sprawiedliwego [jest] wielki dostatek, a w dochodach niegodziwego jest zamieszanie.
7 The lippis of wise men schulen sowe abrood kunnyng; the herte of foolis schal be vnlijc.
Wargi mądrych szerzą wiedzę, a serce głupich nie.
8 The sacrifices of wickyd men ben abhomynable to the Lord; avowis of iust men ben plesaunt.
Ofiara niegodziwych budzi odrazę w PANU, [a] modlitwa prawych mu się podoba.
9 The lijf of the vnpitouse man is abhomynacioun to the Lord; he that sueth riytfulnesse, schal be loued of the Lord.
Droga niegodziwego wzbudza odrazę w PANU, a miłuje on tego, kto podąża za sprawiedliwością.
10 Yuel teching is of men forsakinge the weie of lijf; he that hatith blamyngis, schal die.
Sroga kara [należy się] temu, kto zbacza z drogi, a kto nienawidzi upomnień, umrze.
11 Helle and perdicioun ben open bifor the Lord; hou myche more the hertis of sones of men. (Sheol h7585)
Piekło i zatracenie [są] przed PANEM; o ileż bardziej serca synów ludzkich. (Sheol h7585)
12 A man ful of pestilence loueth not hym that repreueth him; and he goith not to wyse men.
Szyderca nie miłuje tego, który go strofuje, ani nie pójdzie do mądrych.
13 A ioiful herte makith glad the face; the spirit is cast doun in the morenyng of soule.
Radosne serce rozwesela twarz, [ale] gdy smutek w sercu, duch jest przygnębiony.
14 The herte of a wijs man sekith techyng; and the mouth of foolis is fed with vnkunnyng.
Serce rozumne szuka wiedzy, a usta głupich karmią się głupotą.
15 Alle the daies of a pore man ben yuele; a sikir soule is a contynuel feeste.
Wszystkie dni strapionego [są] złe, ale kto jest wesołego serca, ma nieustanną ucztę.
16 Betere is a litil with the drede of the Lord, than many tresouris and vnfillable.
Lepiej [mieć] mało z bojaźnią PANA niż wielki skarb z kłopotem.
17 It is betere to be clepid to wortis with charite, than with hatrede to a calf maad fat.
Lepsza jest potrawa z jarzyn, gdzie miłość, niż tuczny wół, gdzie panuje nienawiść.
18 A wrathful man reisith chidyngis; he that is pacient, swagith chidyngis reisid.
Człowiek gniewny wszczyna kłótnie, a nieskory do gniewu łagodzi spory.
19 The weie of slow men is an hegge of thornes; the weie of iust men is with out hirtyng.
Droga leniwego jest jak płot cierniowy, a ścieżka prawych jest wyrównana.
20 A wise sone makith glad the fadir; and a fonned man dispisith his modir.
Mądry syn jest radością ojca, a człowiek głupi gardzi własną matką.
21 Foli is ioye to a fool; and a prudent man schal dresse hise steppis.
Głupota [jest] radością dla nierozumnego, a człowiek roztropny postępuje uczciwie.
22 Thouytis ben distried, where no counsel is; but where many counseleris ben, tho ben confermyd.
Gdzie nie ma rady, nie udają się zamysły; powiodą się zaś przy mnóstwie doradców.
23 A man is glad in the sentence of his mouth; and a couenable word is best.
Człowiek cieszy się z odpowiedzi swoich ust, a słowo powiedziane we właściwym czasie jakże jest dobre!
Droga życia dla mądrego [jest] w górze, aby uniknął głębokiego piekła. (Sheol h7585)
25 The Lord schal distrie the hows of proude men; and he schal make stidefast the coostis of a widewe.
PAN zniszczy dom pysznych, a utwierdzi granicę wdowy.
26 Iuele thouytis is abhomynacioun of the Lord; and a cleene word moost fair schal be maad stidfast of hym.
Myśli złego budzą odrazę w PANU, a słowa czystych [są] przyjemne.
27 He that sueth aueryce, disturblith his hous; but he that hatith yiftis schal lyue. Synnes ben purgid bi merci and feith; ech man bowith awei fro yuel bi the drede of the Lord.
Kto jest chciwy zysku, ściąga kłopoty na własny dom, a kto nienawidzi darów, będzie żył.
28 The soule of a iust man bithenkith obedience; the mouth of wickid men is ful of yuelis.
Serce sprawiedliwego rozmyśla nad odpowiedzią, a usta niegodziwych tryskają złymi rzeczami.
29 The Lord is fer fro wickid men; and he schal here the preyers of iust men.
PAN jest daleko od niegodziwych, ale wysłuchuje modlitwy sprawiedliwych.
30 The liyt of iyen makith glad the soule; good fame makith fat the boonys.
Światło oczu rozwesela serce, a dobra wieść tuczy kości.
31 The eere that herith the blamyngis of lijf, schal dwelle in the myddis of wise men.
Ucho, które słucha upomnienia życia, będzie mieszkać pośród mądrych.
32 He that castith awei chastisyng, dispisith his soule; but he that assentith to blamyngis, is pesible holdere of the herte.
Kto odrzuca karność, gardzi własną duszą, a kto przyjmuje upomnienie, nabiera rozumu.
33 The drede of the Lord is teching of wisdom; and mekenesse goith bifore glorie.
Bojaźń PANA [jest] pouczeniem w mądrości, a pokora poprzedza chwałę.
