Matthew 27
1 But whanne the morowtid was comun, alle the princis of prestis, and the eldre men of the puple token counsel ayens Jhesu, that thei schulden take hym to the deeth.
A gdy było rano, weszli w radę wszyscy przedniejsi kapłani i starsi ludu przeciwko Jezusowi, aby go zabili;
2 And thei ledden him boundun, and bitoken to Pilat of Pounce, iustice.
I związawszy go, wiedli i podali Ponckiemu Piłatowi, staroście.
3 Thanne Judas that bitraiede hym, say that he was dampned, he repentide, and brouyte ayen the thretti pans to the princis of prestis, and to the elder men of the puple,
Tedy Judasz, który go był wydał, widząc, iż był osądzony, żałując tego, wrócił trzydzieści srebrników, przedniejszym kapłanom i starszym ludu.
4 and seide, Y haue synned, bitraiynge riytful blood. And thei seiden, What to vs? bise thee.
Mówiąc: Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną! A oni rzekli: Cóż nam do tego? ty ujrzysz!
5 And whanne he hadde cast forth the siluer in the temple, he passide forth, and yede, and hongide hym silf with a snare.
A porzuciwszy one srebrniki w kościele, odszedł, a odszedłszy powiesił się.
6 And the princis of prestis token the siluer, and seide, It is not leueful to putte it in to the treserie, for it is the prijs of blood.
Ale przedniejsi kapłani wziąwszy one srebrniki, mówili: Nie godzi się ich kłaść do skarbu kościelnego, gdyż zapłata jest krwi.
7 And whanne thei hadden take counsel, thei bouyten with it a feeld of a potter, in to biryyng of pilgrymys.
I naradziwszy się, kupili za nie rolę garncarzową na pogrzeb gościom.
8 Herfor thilke feeld is clepid Acheldemac, that is, a feeld of blood, in to this dai.
Dlatego ona rola nazwana jest rolą krwi, aż do dnia dzisiejszego.
9 Thanne that was fulfillid, that was seid bi the prophete Jeremye, seiynge, And thei han takun thretti pans, the prijs of a man preysid, whom thei preiseden of the children of Israel;
Tedy się wypełniło, co powiedziano przez Jeremijasza proroka, mówiącego: I wzięli trzydzieści srebrników, zapłatę oszacowanego, który był oszacowany od synów Izraelskich;
10 and thei yauen hem in to a feeld of a potter, as the Lord hath ordenyd to me.
I dali je za rolę garncarzową, jako mi postanowił Pan.
11 And Jhesus stood bifor the domesman; and the iustice axide him, and seide, Art thou king of Jewis?
A Jezus stał przed starostą; i pytał go starosta, mówiąc: Tyżeś jest on król żydowski? A Jezus mu rzekł: Ty powiadasz.
12 Jhesus seith to hym, Thou seist. And whanne he was accusid of the princis of prestis, and of the eldere men of the puple, he answeride no thing.
A gdy nań skarżyli przedniejsi kapłani i starsi, nic nie odpowiedział.
13 Thanne Pilat seith to him, Herist thou not, hou many witnessyngis thei seien ayens thee?
Tedy mu rzekł Piłat: Nie słyszyszże jako wiele przeciwko tobie świadczą?
14 And he answeride not `to hym ony word, so that the iustice wondride greetli.
Lecz mu nie odpowiedział i na jedno słowo, tak iż się starosta bardzo dziwował.
15 But for a solempne dai the iustice was wont to delyuere to the puple oon boundun, whom thei wolden.
Ale na święto zwykł był starosta wypuszczać ludowi jednego więźnia, którego by chcieli.
16 And he hadde tho a famous man boundun, that was seid Barrabas.
I mieli natenczas więźnia znacznego, którego zwano Barabbasz.
17 Therfor Pilate seide to hem, whanne thei weren to gidere, Whom wolen ye, that Y delyuere to you? whether Barabas, or Jhesu, that is seid Crist?
A gdy się zebrali, rzekł do nich Piłat: Któregoż chcecie, abym wam wypuścił? Barabbasza, czyli Jezusa, którego zowią Chrystusem?
18 For he wiste, that bi enuye thei bitraieden hym.
Bo wiedział, iż go z nienawiści wydali.
19 And while he sat for domesman, his wijf sente to hym, and seide, No thing to thee and to that iust man; for Y haue suffrid this dai many thingis for hym, bi a visioun.
A gdy on siedział na sądowej stolicy, posłała do niego żona jego, mówiąc: Nie miej żadnej sprawy z tym sprawiedliwym; bom wiele ucierpiała dziś we śnie dla niego.
20 Forsothe the prince of prestis, and the eldere men counseiliden the puple, that thei schulden axe Barabas, but thei schulden distrye Jhesu.
Ale przedniejsi kapłani i starsi namówili lud, aby prosili o Barabbasza, a Jezusa, aby stracili.
21 But the iustice answeride, and seide to hem, Whom of the tweyn wolen ye, that be delyuerit to you? And thei seiden, Barabas.
A odpowiadając starosta, rzekł im: Którego chcecie, abym wam z tych dwóch wypuścił? a oni odpowiedzieli: Barabbasza.
22 Pilat seith to hem, What thanne schal Y do of Jhesu, that is seid Crist?
Rzekł im Piłat: Cóż tedy uczynię z Jezusem, którego zowią Chrystusem? Rzekli mu wszyscy: Niech będzie ukrzyżowany.
23 Alle seien, `Be he crucified. The iustice seith to hem, What yuel hath he doon? And thei crieden more, and seiden, Be he crucified.
A starosta rzekł: Cóż wżdy złego uczynił? Ale oni tem bardziej wołali, mówiąc: Niech będzie ukrzyżowany!
24 And Pilat seynge that he profitide no thing, but that the more noyse was maad, took watir, and waischide hise hondis bifor the puple, and seide, Y am giltles of the blood of this riytful man; bise you.
A widząc Piłat, iż to nic nie pomagało, ale owszem się większy rozruch wszczynał, wziąwszy wodę, umył ręce przed ludem, mówiąc: Nie jestem ja winien krwi tego sprawiedliwego; wy ujrzycie.
25 And al the puple answeride, and seide, His blood be on vs, and on oure children.
A odpowiadając wszystek lud, rzekł: Krew jego na nas i na dziatki nasze.
26 Thanne he deliuerede to hem Barabas, but he took to hem Jhesu scourgid, to be crucified.
Tedy im wypuścił Barabbasza; ale Jezusa ubiczowawszy, wydał go, aby był ukrzyżowany.
27 Thanne knyytis of the iustice token Jhesu in the moot halle, and gadriden to hym al the cumpeny `of knyytis.
Tedy żołnierze starościni przywiódłszy Jezusa na ratusz, zebrali do niego wszystkę rotę;
28 And thei vnclothiden hym, and diden aboute hym a reed mantil;
A zewlekłszy go, przyodziali go płaszczem szarłatowym;
29 and thei foldiden a coroun of thornes, and putten on his heed, and a rehed in his riyt hoond; and thei kneliden bifore hym, and scornyden hym, and seiden, Heil, kyng of Jewis.
I uplótłszy koronę z ciernia, włożyli na głowę jego, i dali trzcinę w prawą rękę jego, a upadając przed nim na kolana, naśmiewali się z niego, mówiąc: Bądź pozdrowiony, królu żydowski!
30 And thei speten on hym, and tooken a rehed, and smoot his heed.
A plując na niego, wzięli onę trzcinę, i bili go w głowę jego.
31 And aftir that thei hadden scorned him, thei vnclothiden hym of the mantil, and thei clothiden hym with hise clothis, and ledden hym to `crucifien hym.
A gdy się z niego naśmiali, zewlekli go z onego płaszcza, i oblekli go w szatę jego, i wiedli go, aby był ukrzyżowany.
32 And as thei yeden out, thei founden a man of Cirenen comynge fro the toun, Symont bi name; thei constreyneden hym to take his cross.
A wychodząc znaleźli człowieka Cyrenejczyka, imieniem Szymon; tego przymusili, aby niósł krzyż jego.
33 And thei camen in to a place that is clepid Golgatha, that is, the place of Caluarie.
A przyszedłszy na miejsce rzeczone Golgota, które zowią miejscem trupich głów,
34 And thei yauen hym to drynke wyne meynd with galle; and whanne he hadde tastid, he wolde not drynke.
Dali mu pić ocet z żółcią zmieszany; a skosztowawszy, nie chciał pić.
35 And aftir that thei hadden crucified hym, thei departiden his clothis, and kesten lotte, to fulfille that is seid bi the prophete, seiynge, Thei partiden to hem my clothis, and on my clooth thei kesten lott.
A ukrzyżowawszy go, rozdzielili szaty jego, i miotali los, aby się wypełniło, co powiedziano przez proroka: Rozdzielili sobie szaty moje, a o odzienie moje los miotali.
36 And thei seten, and kepten him;
A siedząc, strzegli go tam.
37 and setten aboue his heed his cause writun, This is Jhesu of Nazareth, kyng of Jewis.
I przybili nad głową jego winę jego napisaną: Ten jest Jezus, król żydowski.
38 Thanne twey theues weren crucified with hym, oon on the riythalf, and oon on the lefthalf.
Byli też ukrzyżowani z nim dwaj zbójcy, jeden po prawicy, a drugi po lewicy.
39 And men that passiden forth blasfemeden hym,
A ci, którzy mimo chodzili, bluźnili go, chwiejąc głowami swojemi,
40 mouynge her heedis, and seiynge, Vath to thee, that distriest the temple of God, and in the thridde dai bildist it ayen; saue thou thi silf; if thou art the sone of God, come doun of the cross.
I mówiąc: Ty, co rozwalasz kościół, a w trzech dniach budujesz go, ratuj samego siebie; jeźliś jest Syn Boży, zstąp z krzyża.
41 Also and princis of prestis scornynge, with scribis and elder men,
Także i przedniejsi kapłani z nauczonymi w Piśmie, i z starszymi, naśmiewając się, mówili:
42 seiden, He made othere men saaf, he may not make hym silf saaf; if he is kyng of Israel, come he now doun fro the crosse, and we bileuen to hym;
Inszych ratował, a samego siebie ratować nie może; jeźliż jest król Izraelski, niech teraz zstąpi z krzyża, a uwierzymy mu.
43 he tristide in God; delyuer he hym now, if he wole; for he seide, That Y am Goddis sone.
Dufał w Bogu, niechże go teraz wybawi, jeźli się w nim kocha; boć powiedział: Jestem Synem Bożym.
44 And the theues, that weren crucified with hym, vpbreididen hym of the same thing.
Także też i zbójcy, którzy byli z nim ukrzyżowani, urągali mu.
45 But fro the sixte our derknessis weren maad on al the erthe, to the nynthe our.
A od szóstej godziny stała się ciemność po wszystkiej ziemi aż do dziewiątej godziny.
46 And aboute the nynthe our Jhesus criede with a greet vois, and seide, Heli, Heli, lamazabatany, that is, My God, my God, whi hast thou forsake me?
A około dziewiątej godziny zawołał Jezus głosem wielkim, mówiąc: Eli, Eli, Lama Sabachtani! to jest, Boże mój! Boże mój! czemuś mię opuścił?
47 And summen that stoden there, and herynge, seiden, This clepith Helye.
Tedy niektórzy z tych, co tam stali, usłyszawszy to, mówili: Elijasza ten woła.
48 And anoon oon of hem rennynge, took and fillide a spounge with vynegre, and puttide on a rehed, and yaf to hym to drynke.
A zarazem bieżawszy jeden z nich, wziął gąbkę, i napełnił ją octem, a włożywszy na trzcinę, dał mu pić.
49 But othir seiden, Suffre thou; se we whether Helie come to deliuer hym.
A drudzy mówili: Zaniechaj; patrzajmy, jeźli przyjdzie Elijasz, aby go wybawił.
50 Forsothe Jhesus eftsoone criede with a greet voyce, and yaf vp the goost.
Ale Jezus zawoławszy po wtóre głosem wielkim, oddał ducha.
51 And lo! the veil of the temple was to-rent in twey parties, fro the hiest to the lowest. And the erthe schoke, and stoonus weren cloue; and birielis weren openyd,
A oto zasłona kościelna rozerwała się na dwoje od wierzchu aż do dołu, i trzęsła się ziemia, a skały się rozpadały.
52 and many bodies of seyntis that hadden slepte, rysen vp.
I groby się otwierały, a wiele ciał świętych, którzy byli zasnęli, powstało:
53 And thei yeden out of her birielis, and aftir his resurreccioun thei camen in to the holi citee, and apperiden to many.
A wyszedłszy z grobów po zmartwychwstaniu jego, weszli do miasta świętego, i pokazali się wielom.
54 And the centurien and thei that weren with hym kepinge Jhesu, whanne thei saien the erthe schakynge, and tho thingis that weren doon, thei dredden greetli,
Tedy setnik i ci, co z nim Jezusa strzegli, widząc trzęsienie ziemi, i to, co się działo, zlękli się bardzo, mówiąc: Prawdziwieć ten był Synem Bożym.
55 and seiden, Verili this was Goddis sone. And ther weren there many wymmen afer, that sueden Jhesu fro Galilee, and mynystriden to hym.
A było tam wiele niewiast z daleka się przypatrujących, które były przyszły za Jezusem od Galilei, posługując mu;
56 Among whiche was Marie Magdalene, and Marie, the modir of James, and of Joseph, and the modir of Zebedees sones.
Między któremi była Maryja Magdalena, i Maryja, matka Jakóbowa i Jozesowa, i matka synów Zebedeuszowych.
57 But whanne the euenyng was come, ther cam a riche man of Armathi, Joseph bi name, and he was a disciple of Jhesu.
A gdy był wieczór, przyszedł człowiek bogaty z Arymatyi, imieniem Józef, który też był uczniem Jezusowym.
58 He wente to Pilat, and axide the bodi of Jhesu.
Ten przyszedłszy do Piłata, prosił o ciało Jezusowe. Tedy Piłat rozkazał, aby mu było ono ciało oddane;
59 Thanne Pilat comaundide the bodie to be youun. And whanne the bodi was takun, Joseph lappide it in a clene sendel,
A Józef wziąwszy ono ciało, uwinął je w czyste prześcieradło;
60 and leide it in his newe biriel, that he hadde hewun in a stoon; and he walewide a greet stoon to the dore of the biriel, and wente awei.
I położył je w nowym grobie swoim, który był w opoce wykował; a przywaliwszy do drzwi grobowych kamień wielki, odszedł.
61 But Marie Maudelene and anothir Marie weren there, sittynge ayens the sepulcre.
A była tam Maryja Magdalena, i druga Maryja, które siedziały przeciwko grobowi.
62 And on `the tother dai, that is aftir pask euen, the princis of prestis and the Farisees camen togidere to Pilat,
A drugiego dnia, który był pierwszy po przygotowaniu, zgromadzili się przedniejsi kapłani i Faryzeuszowie do Piłata.
63 and seiden, Sir, we han mynde, that thilke giloure seide yit lyuynge, Aftir thre daies Y schal rise ayen to lijf.
Mówiąc: Panie! wspomnieliśmy, iż on zwodziciel powiedział, gdy jeszcze żyw był: Po trzech dniach zmartwychwstanę.
64 Therfor comaunde thou, that the sepulcre be kept in to the thridde dai; lest hise disciplis comen, and stelen hym, and seie to the puple, He hath rise fro deeth; and the laste errour schal be worse than the formere.
Rozkaż tedy obwarować grób aż do dnia trzeciego, by snać przyszedłszy uczniowie jego w nocy, nie ukradli go, i nie powiedzieli ludowi, iż powstał od umarłych; i będzie pośledni błąd gorszy niż pierwszy.
65 Pilat seide to hem, Ye han the kepyng; go ye, kepe ye as ye kunnen.
Rzekł im Piłat: Macie straż, idźcież, obwarujcie, jako umiecie.
66 And thei yeden forth, and kepten the sepulcre, markynge the stoon, with keperis.
A oni poszedłszy, osadzili grób strażą, zapieczętowawszy kamień.
