< Luke 8 >

1 And it was don aftirward, and Jhesus made iourney bi citees and castels, prechynge and euangelisynge the rewme of God, and twelue with hym;
Pouco depois disso, Jesus passou com seus doze [discípulos ]por várias cidades e aldeias. Enquanto andaram, ele estava dizendo às pessoas a boa mensagem sobre como Deus quer controlar/governar totalmente [as vidas delas].
2 and sum wymmen that weren heelid of wickid spiritis and sijknessis, Marie, that is clepid Maudeleyn, of whom seuene deuelis wenten out,
Algumas mulheres de quem ele tinha expulsado espíritos maus e quem ele tinha curado de doenças também [foram com ele]. Entre elas eram Maria, da [aldeia de ]Magdala, de quem [ele tinha expulsado ]sete demônios,
3 and Joone, the wijf of Chuse, the procuratoure of Eroude, and Susanne, and many othir, that mynystriden to hym of her ritchesse.
Joana, a mulher de Cuza, que era um dos oficiais do [Rei ]Herodes [Antipas], Susana e muitas outras. Elas estavam providenciando alguns dos seus próprios fundos [para ajudar Jesus e seus discípulos].
4 And whanne myche puple was come togidir, and men hiyeden to hym fro the citees, he seide bi a symylitude,
Uma grande multidão de pessoas chegaram a Jesus de muitas cidades. Então ele contou a eles esta parábola:
5 He that sowith, yede out to sowe his seed. And while he sowith, sum fel bisidis the weie, and was defoulid, and briddis of the eir eten it.
Um homem saíu para semear/plantar semente. Enquanto ele fez isso, uma parte da semente caiu no caminho. Aí [as pessoas ]andavam nela e os pássaros a comeram.
6 And othir fel on a stoon, and it sprunge vp, and driede, for it hadde not moysture.
Outra parte [da semente ]caiu em pedra [sobre a qual havia uma camada fina de solo]. Logo quando a semente cresceu, as plantas secaram porque não tinham água.
7 And othir fel among thornes, and the thornes sprongen vp togider, and strangliden it.
Uma parte da semente caiu em terra onde havia [raízes ]de espinheiros [enterradas na terra]. A semente cresceu, mas os espinhos também cresceram e sufocaram/abafaram as plantas.
8 And othir fel in to good erthe, and it sprungun made an hundrid foold fruyt. He seide these thingis, and criede, He that hath eeris of heryng, here he.
Mas parte da semente caiu em solo bom e cresceu bem. Mais tarde cada semente produziu sem sementes/grãos. Então Jesus gritou para eles, Se quiserem entender, pensem [com cuidado ]em minhas palavras!
9 But hise disciplis axiden him, what this parable was.
[Mais tarde ]os discípulos de Jesus perguntaram a ele o significado da parábola [que ele acabara de contar].
10 And he seide to hem, To you it is grauntid to knowe the pryuete of the kyngdom of God; but to othir men in parablis, that thei seynge se not, and thei herynge vndurstonde not.
Ele disse, “Deus está permitindo que vocês saibam a verdade de como ele quer governar [sobre ]as vidas [das pessoas]. Essas são coisas que ele não revelou antes. Mas estou dizendo [essas coisas ]aos outros somente por meio de parábolas. O resultado vai ser [assim como um profeta predisse muito tempo atrás: ] Eles verão [o que estou fazendo], mas não vão realmente entender [o que significa]. Eles ouvirão [o que digo], mas não vão entender.
11 And this is the parable.
Então é este o significado da parábola: a semente [representa ]a mensagem de Deus.
12 The seed is Goddis word; and thei that ben bisidis the weie, ben these that heren; and aftirward the feend cometh, and takith awei the word fro her herte, lest thei bileuynge be maad saaf.
[Algumas pessoas são como ]o caminho em que essa semente caiu. Elas têm ouvido a mensagem de Deus, mas aí vem o diabo e faz com que deixem de pensar nela. Como resultado elas não creem na mensagem e [Deus ]não vai salvá-las.
13 But thei that fel on a stoon, ben these that whanne thei han herd, resseyuen the word with ioye. And these han not rootis; for at a tyme thei bileuen, and in tyme of temptacioun thei goen awei.
[Certas pessoas são como o solo que tem ]pedra [embaixo]. Essas são pessoas que recebem a mensagem de Deus com alegria quando a ouvem. Mas [a mensagem ]não penetra/entra bem nas mentes delas. Então creem nela por pouco tempo, mas quando coisas difíceis acontecem a elas, não creem mais.
14 But that that fel among thornes, ben these that herden, and of bisynessis, and ritchessis, and lustis of lijf thei gon forth, and ben stranglid, and bryngen forth no fruyt.
[Algumas pessoas são como ]o solo que tem [raízes de ]espinheiros [lá dentro]. São pessoas que aceitam [a mensagem ]de Deus, mas mais tarde elas se preocupam com várias coisas e procuram ficar ricos e gostam [das coisas que lhes dão ]muito prazer. Por isso nunca se tornam pessoas [espiritualmente ]maduras.
15 But that that fel in to good erthe, ben these that, in a good herte, and best heren the word, and holdun, and brengen forth fruyt in pacience.
Mas [algumas pessoas são como ]o solo bom. Ouvem [a mensagem de Deus ]e a guardam. [Tornam-se ]pessoas boas e honestas, e persistem em fazer as coisas que agradam a [Deus].
16 No man lityneth a lanterne, and hilith it with a vessel, or puttith it vndur a bed, but on a candilstike, that men that entren seen liyt.
Depois de alguém acender uma lâmpada, ele não a cobre com um cesto nem a coloca debaixo da cama. Pelo contrário, ele a coloca em um lugar alto, para que os que entram [na casa ]possam ver [as coisas na ]sua luz. [De modo semelhante, vocês devem dizer a verdade de Deus aos outros para que eles saibam o que posso fazer para eles].
17 For ther is no priuei thing, which schal not be openyd, nether hid thing, which schal not be knowun, and come in to open.
[Deus quer ]esclarecer toda a verdade dele que antes não ficou clara. Ele quer que [o povo dele diga aos outros abertamente] toda a verdade dele que ele não tinha revelado antes.
18 Therfor se ye, hou ye heren; for it schal be youun to hym that hath, and who euer hath not, also that that he weneth that he haue, schal be takun awei fro hym.
Então ouçam com cuidado [o que eu digo a vocês], porque [Deus ]vai ajudar aqueles que aceitam [a minha verdade ]a [entenderem ]ainda mais. Mas [Deus ]vai fazer com que os que [não aceitam a minha verdade não entendam até mesmo o pouco ]que pensam ter [entendido].
19 And his modir and britheren camen to hym; and thei myyten not come to hym for the puple.
Certo dia a mãe e os irmãos [mais novos de Jesus ]foram vê-lo, mas não podiam chegar perto dele porque tinha um grupo bem grande de pessoas [ao redor dele naquela casa].
20 And it was teeld to hym, Thi modir and thi britheren stonden with outforth, willynge to se thee.
Alguém disse a ele, “Sua mãe e seus irmãos [mais novos ]estão [em pé ]lá fora, querendo ver o senhor.”
21 And he answeride, and seide to hem, My modir and my britheren ben these, that heren the word of God, and doon it.
Ele disse, “Aqueles que ouvem a mensagem de Deus e a obedecem são [tão caros/preciosos para mim quanto ]minha mãe e meus irmãos [mais novos].”
22 And it was don in oon of daies, he wente vp in to a boot, and hise disciplis. And he seide to hem, Passe we ouer the see. And thei wenten vp.
Certo dia Jesus entrou num barco com seus discípulos. Ele disse a eles, “Vamos [passar para ]o outro lado do lago. Então eles começaram a ir.
23 And while thei rowiden, he slepte. And a tempest of wynde cam doun in to the watir, and thei weren dryuun hidur and thidur with wawis, and weren in perel.
Enquanto iam, ele adormeceu. Uma tempestade com muito vento desceu sobre o lago. Logo o barco estava se enchendo de água e eles estavam em perigo.
24 And thei camen nyy, and reisiden hym, and seiden, Comaundoure, we perischen. And he roos, and blamyde the wynde, and the tempest of the watir; and it ceesside, and pesibilte was maad.
Eles o acordaram e disseram, “Mestre! Mestre! Nós (inc) vamos nos afogar!” Ele se levantou e mandou que o vento e as ondas [se acalmassem]. O vento parou e as ondas acabaram, e a água ficou calma.
25 And he seide to hem, Where is youre feith? Which dredynge wondriden, and seiden togidir, Who, gessist thou, is this? for he comaundith to wyndis and to the see, and thei obeien to hym.
Ele disse a eles, “[Estou triste ]que/por que é que vocês não confiaram [que ]eu [fosse ajudá-los].” Eles estavam com medo. Eles também estavam admirados. Disseram uns aos outros, “Que tipo de homem é este/este homem é maravilhoso! Ele [não só manda nas pessoas, mas ]quando ele manda no vento e na água, eles também o obedecem!”
26 And thei rowiden to the cuntree of Gerasenus, that is ayens Galilee.
Jesus e seus discípulos chegaram [na área perto da cidade de ]Gerasa, no outro lado do lago frente ao [distrito da ]Galileia.
27 And whanne he wente out to the loond, a man ran to hym, that hadde a deuel long tyme, and he was not clothid with cloth, nether dwellide in hous, but in sepulcris.
Naquela área havia um homem daquela cidade em quem os demônios viviam/que os demônios controlavam. Por muito tempo ele não tinha usado roupas. Ele não morava em uma casa. Em vez disso ele morava nas cavernas usadas para enterrar pessoas.
28 This, whanne he saiy Jhesu, fel doun bifor hym, and he criynge with a greet vois seide, What to me and to thee, Jhesu, the sone of the hiyest God? Y biseche thee, that thou turmente `not me.
Muitas vezes [os demônios ]o atacavam. [As pessoas ]tentavam guardá-lo [para que ele não fizesse mal aos outros]. Prenderam suas mãos e seus pés com correntes, mas ele quebrava os correntes. Então os demônios iam mandá-lo para o deserto/lugar vazio. Quando Jesus saíu do barco e pisou na praia, esse homem o viu. Ele [correu para Jesus ]e se prostrou diante dele. Então Jesus mandou, “Você espírito mau, saia desse homem!” Mas [ele não saiu logo. Pelo contrário ele fez ]o homem gritar em voz bem alta, “Jesus, Filho do grande Deus no céu, já que nós não temos nada em comum, saia/por que é que o senhor está me perturbando! Peço ao senhor, não me torture [agora/ainda]!
29 For he comaundide the vncleene spirit, that he schulde go out fro the man. For he took hym ofte tymes, and he was boundun with cheynes, and kept in stockis, and, whanne the boondis weren brokun, he was lad of deuelis in to desert.
30 And Jhesus axide hym, and seide, What name is to thee? And he seide, A legioun; for many deuelis weren entrid in to hym.
[Para expulsar o demônio mais facilmente], Jesus perguntou [ao demônio], “Como é o seu nome? Ele respondeu, “Meu nome é legião/multidão.” [Ele disse isso ]porque muitos demônios tinham entrado naquele homem.
31 And thei preyden hym, that he schulde not comaunde hem, that thei schulden go in to helle. (Abyssos g12)
[Os demônios ]continuaram a pedir a [Jesus ]que ele não os mandasse ir ao lugar onde Deus castiga demônios. (Abyssos g12)
32 And there was a flok of many swyne lesewynge in an hil, and thei preieden hym, that he schulde suffre hem to entre in to hem. And he suffride hem.
Havia uma grande manada de porcos buscando sua comida no lado do monte. Os demônios pediram a Jesus para deixar que eles entrassem nos porcos. Então ele os permitiu [fazer isso].
33 And so the deuelis wenten out fro the man, and entriden in to the swyne; and with a birre the flok wente heedlyng in to the pool, and was drenchid.
Os demônios saíram do homem e entraram nos porcos. Então a manada [de porcos ]correu para baixo para o lago e se afogaram.
34 And whanne the hirdis sayn this thing don, thei flowen, and tolden in to the cite, and in to the townes.
Quando os homens que cuidavam dos porcos viram o que aconteceu, eles correram. Contaram às pessoas dentro e fora da cidade o que tinha acontecido. Aí as pessoas saíram para ver o que tinha acontecido.
35 And thei yeden out to se that thing that was don. And thei camen to Jhesu, and thei founden the man sittynge clothid, fro whom the deuelis wenten out, and in hool mynde at hise feet; and thei dredden.
Quando chegaram aonde Jesus estava, viram que o homem de quem Jesus tinha [expulsado ]os demônios estava sentado aos pés de Jesus [ouvindo-o]. Ele usava roupas, e sua mente estava normal outra vez. Aí essas pessoas[, percebendo quanto poder Jesus tinha, ]ficaram com medo.
36 And thei that sayn tolden to hem, hou he was maad hool of the legioun.
As pessoas [ali ]que tinham visto o que aconteceu disseram [àqueles que acabaram de chegar ]como [Jesus ]tinha curado o homem que [antes ]estava com demônios.
37 And al the multitude of the cuntre of Gerasenus preiede hym, that he schulde go fro hem, for thei werun holdun with greet drede. He wente vp in to a boot, and turnede ayen.
Aí [essas pessoas e ]muitas outras da área da [cidade de ]Gerasa pediram que Jesus saísse da sua área. Eles temiam [o que Jesus faria mais a eles]. Então [Jesus e seus discípulos ]entraram no barco para irem de volta ao outro lado do lago.
38 And the man of whom the deuelis weren gon out, preide hym, that he schulde be with hym. Jhesus lefte hym,
O homem de quem ele tinha [expulsado ]os demônios pediu a ele dizendo, [“Por favor, deixe-me ir com o senhor!” ]Mas [Jesus recusou. Pelo contrário ]ele lhe disse,
39 and seide, Go ayen in to thin hous, and telle hou grete thingis God hath don to thee. And he wente thorow al the cite, and prechide, hou grete thingis Jhesus hadde don to hym.
“Vá para casa e diga às pessoas quanto Deus já fez para você!” Aí ele o mandou embora. Então ele foi e disse às pessoas na cidade quanto Jesus fez para ele.
40 And it was don, whanne Jhesus was gon ayen, the puple resseyuede hym; for alle weren abidynge hym.
Quando [Jesus e os discípulos ]voltaram [a Cafarnaum], um grupo grande de pessoas que estavam esperando por ele o recebeu.
41 And lo! a man, to whom the name was Jayrus, and he was prynce of a synagoge; and he fel doun at the feet of Jhesu, and preiede hym, that he schulde entre in to his hous,
Um homem chamado Jairo, que era um dos líderes da sinagoga [ali], aproximou-se e prostrou-se aos pés de Jesus. Ele pediu a Jesus, “Por favor, venha à minha casa!”
42 for he hadde but o douyter `almost of twelue yeer eelde, and sche was deed. And it bifel, the while he wente, he was thrungun of the puple.
Porque sua única filha, que tinha doze anos, estava morrendo. Enquanto Jesus ia com ele, muitas pessoas o apertavam/ficavam bem perto de Jesus.
43 And a womman that hadde a flux of blood twelue yeer, and hadde spendid al hir catel in leechis, and sche miyte not be curid of ony,
Aí uma mulher se aproximou. Fazia doze anos que ela estava sangrando [na vagina], mas ninguém podia curá-la.
44 and sche cam nyy bihynde, and touchide the hem of his cloth, and anoon the fluxe of hir blood ceesside.
Ela chegou por trás de [Jesus ]e tocou nas suas roupas [para ser curada]. Logo ela deixou de sangrar.
45 And Jhesus seide, Who is that touchide me? And whanne alle men denyeden, Petre seide, and thei that weren with hym, Comaundour, the puple thristen, and disesen thee, and thou seist, Who touchide me?
Jesus disse, “Quem tocou em mim?” Quando todos disseram que não tinham tocado nele, Pedro disse, “Senhor, tem um grupo grande de pessoas perto do senhor e apertando-o, [então qualquer um deles podia ter tocado no senhor]!”
46 And Jhesus seide, Summan hath touchid me, for that vertu yede out of me.
Mas Jesus disse, “[Não], alguém me tocou [de propósito]. Sei que meu poder tem curado alguém [que tocou em mim].”
47 And the womman seynge, that it was not hid fro hym, cam tremblynge, and fel doun at hise feet, and for what cause sche hadde touchid hym sche schewide bifor al the puple, and hou anoon sche was helid.
Quando a mulher percebeu que não podia impedir que Jesus/as pessoas soubessem que [ela estava curada], seu corpo começou a tremer. [Ela tinha medo de que, por quebrar/violar a lei que uma mulher com uma doença desse tipo não devia tocar em outros, Jesus talvez a repreendesse por fazer isso. ]Ela prostrou-se diante dele. Enquanto os outros ouviam, ela disse porque tinha tocado nele e como ela ficou curada imediatamente.
48 And he seide to hir, Douytir, thi feith hath maad thee saaf; go thou in pees.
[Jesus ]disse a ela, “Senhora, a senhora está curada porque creu [que eu podia fazer isso. ]Saia [daqui e que a ]paz [de Deus ]esteja dentro da senhora.”
49 And yit while he spak, a man cam fro the prince of the synagoge, and seide to hym, Thi douytir is deed, nyle thou trauel the maister.
Enquanto ele ainda estava falando, um homem da casa de Jairo chegou e disse a ele, “Sua filha já morreu. Então não perturbe mais o mestre!”
50 And whanne this word was herd, Jhesus answeride to the fadir of the damysel, Nyle thou drede, but bileue thou oonli, and sche schal be saaf.
Mas quando Jesus ouviu isso, ele disse a Jairo, “Não pense que a situação seja desesperada. Somente creia [que eu possa ajudá-la. Se fizer isso], ela vai viver de novo.
51 And whanne he cam to the hous, he suffride no man to entre with hym, but Petir and Joon and James, and the fadir and the modir of the damysel.
Quando chegaram perto da casa, ele só permitiu que Tiago, João, Pedro, e a mãe e o pai da menina entrassem na casa com ele.
52 And alle wepten, and biweileden hir. And he seide, Nyle ye wepe, for the damysel is not deed, but slepith.
Todas as pessoas [na casa ]estavam chorando e batendo no peito [para mostrar que estavam tristes]. Mas [sabendo que ele ia fazer a moça viver de novo, assim como se acorda alguém que dorme], ele disse, “Deixem de chorar! Ela não está morta! Ela está apenas dormindo!”
53 And thei scorneden hym, and wisten that sche was deed.
As pessoas [ali ]riram dele, porque sabiam que [a menina ]estava morta.
54 But he helde hir hoond, and criede, and seide, Damysel, rise vp.
Mas [Jesus ]pegou na mão dela e chamou para ela dizendo, “Menina, levante-se!”
55 And hir spirit turnede ayen, and sche roos anoon. And he comaundide to yyue to hir to ete.
Logo o Espírito dela voltou ao seu corpo de novo e ela se levantou. Jesus mandou que eles dessem a ela algo para comer.
56 And hir fadir and modir wondriden greetli; and he comaundide hem, that thei schulden not seie to ony that thing that was don.
Os pais dela estavam maravilhados, mas Jesus lhes disse para não dizerem nada a ninguém [ainda ]sobre o que tinha acontecido. Aí ele os levou e eles foram sós de barco a uma cidade chamada Betsaida.

< Luke 8 >