1 Corinthians 15
1 `Sotheli, britheren, Y make the gospel knowun to you, which Y haue prechid to you, the which also ye han takun, in which ye stonden,
γνωριζω δε υμιν αδελφοι το ευαγγελιον ο ευηγγελισαμην υμιν ο και παρελαβετε εν ω και εστηκατε
2 also bi which ye schulen be sauyd; `bi which resoun Y haue prechid to you, if ye holden, `if ye han not bileuyd ideli.
δι ου και σωζεσθε τινι λογω ευηγγελισαμην υμιν ει κατεχετε εκτος ει μη εικη επιστευσατε
3 For Y bitook to you at the bigynnyng that thing which also Y haue resseyued; that Crist was deed for oure synnes, bi the scripturis;
παρεδωκα γαρ υμιν εν πρωτοις ο και παρελαβον οτι χριστος απεθανεν υπερ των αμαρτιων ημων κατα τας γραφας
4 and that he was biried, and that he roos ayen in the thridde dai, after scripturis;
και οτι εταφη και οτι εγηγερται τη τριτη ημερα κατα τας γραφας
5 and that he was seyn to Cephas, and aftir these thingis to enleuene;
και οτι ωφθη κηφα ειτα τοις δωδεκα
6 aftirward he was seyn to mo than fyue hundrid britheren togidere, of whiche manye lyuen yit, but summe ben deed; aftirward he was seyn to James,
επειτα ωφθη επανω πεντακοσιοις αδελφοις εφαπαξ εξ ων οι πλειους μενουσιν εως αρτι τινες δε και εκοιμηθησαν
7 and aftirward to alle the apostlis.
επειτα ωφθη ιακωβω ειτα τοις αποστολοις πασιν
8 And last of alle he was seyn also to me, as to a deed borun child.
εσχατον δε παντων ωσπερει τω εκτρωματι ωφθη καμοι
9 For Y am the leste of apostlis, that am not worthi to be clepid apostle, for Y pursuede the chirche of God.
εγω γαρ ειμι ο ελαχιστος των αποστολων ος ουκ ειμι ικανος καλεισθαι αποστολος διοτι εδιωξα την εκκλησιαν του θεου
10 But bi the grace of God Y am that thing that Y am; and his grace was not voide in me. For Y trauelide more plenteuously than alle thei; but not Y, but the grace of God with me.
χαριτι δε θεου ειμι ο ειμι και η χαρις αυτου η εις εμε ου κενη εγενηθη αλλα περισσοτερον αυτων παντων εκοπιασα ουκ εγω δε αλλ η χαρις του θεου η συν εμοι
11 But whether Y, or thei, so we han prechid, and so ye han bileuyd.
ειτε ουν εγω ειτε εκεινοι ουτως κηρυσσομεν και ουτως επιστευσατε
12 And if Crist is prechid, that he roos ayen fro deeth, hou seien summen among you, that the ayenrisyng of deed men is not?
ει δε χριστος κηρυσσεται οτι εκ νεκρων εγηγερται πως λεγουσιν τινες εν υμιν οτι αναστασις νεκρων ουκ εστιν
13 And if the ayenrisyng of deed men is not, nethir Crist roos ayen fro deeth.
ει δε αναστασις νεκρων ουκ εστιν ουδε χριστος εγηγερται
14 And if Crist roos not, oure preching is veyn, oure feith is veyn.
ει δε χριστος ουκ εγηγερται κενον αρα το κηρυγμα ημων κενη δε και η πιστις υμων
15 And we ben foundun false witnessis of God, for we han seid witnessyng ayens God, that he reiside Crist, whom he reiside not, if deed men risen not ayen.
ευρισκομεθα δε και ψευδομαρτυρες του θεου οτι εμαρτυρησαμεν κατα του θεου οτι ηγειρεν τον χριστον ον ουκ ηγειρεν ειπερ αρα νεκροι ουκ εγειρονται
16 Forwhi if deed men risen not ayen, nether Crist roos ayen;
ει γαρ νεκροι ουκ εγειρονται ουδε χριστος εγηγερται
17 and if Crist roos not ayen, oure feith is veyn; and yit ye ben in youre synnes.
ει δε χριστος ουκ εγηγερται ματαια η πιστις υμων ετι εστε εν ταις αμαρτιαις υμων
18 And thanne thei that han diede in Crist, han perischid.
αρα και οι κοιμηθεντες εν χριστω απωλοντο
19 If in this life oneli we ben hoping in Crist, we ben more wretchis than alle men.
ει εν τη ζωη ταυτη ηλπικοτες εσμεν εν χριστω μονον ελεεινοτεροι παντων ανθρωπων εσμεν
20 But now Crist roos ayen fro deth, the firste fruit of deed men;
νυνι δε χριστος εγηγερται εκ νεκρων απαρχη των κεκοιμημενων εγενετο
21 for deeth was bi a man, and bi a man is ayenrisyng fro deth.
επειδη γαρ δι ανθρωπου ο θανατος και δι ανθρωπου αναστασις νεκρων
22 And as in Adam alle men dien, so in Crist alle men schulen be quykenyd.
ωσπερ γαρ εν τω αδαμ παντες αποθνησκουσιν ουτως και εν τω χριστω παντες ζωοποιηθησονται
23 But ech man in his ordre; the firste fruit, Crist, afterward thei that ben of Crist, that bileueden in the comyng of Crist;
εκαστος δε εν τω ιδιω ταγματι απαρχη χριστος επειτα οι χριστου εν τη παρουσια αυτου
24 aftirward an ende, whanne he schal bitake the kyngdom to God and to the fadir, whanne he schal auoide al princehod, and power, and vertu.
ειτα το τελος οταν παραδω την βασιλειαν τω θεω και πατρι οταν καταργηση πασαν αρχην και πασαν εξουσιαν και δυναμιν
25 But it bihoueth hym to regne, til he putte alle hise enemyes vndur hise feet.
δει γαρ αυτον βασιλευειν αχρι ου αν θη παντας τους εχθρους υπο τους ποδας αυτου
26 And at the laste, deth the enemye schal be distried; for he hath maad suget alle thingis vndur hise feet.
εσχατος εχθρος καταργειται ο θανατος
27 And whanne he seith, alle thingis ben suget to hym, with outen doubt outakun hym that sugetide alle thingis to hym.
παντα γαρ υπεταξεν υπο τους ποδας αυτου οταν δε ειπη οτι παντα υποτετακται δηλον οτι εκτος του υποταξαντος αυτω τα παντα
28 And whanne alle thingis ben suget to hym, thanne the sone hym silf schal be suget to hym, that made `alle thingis suget to hym, that God be alle thingis in alle thingis.
οταν δε υποταγη αυτω τα παντα τοτε και αυτος ο υιος υποταγησεται τω υποταξαντι αυτω τα παντα ινα η ο θεος τα παντα εν πασιν
29 Ellis what schulen thei do, that ben baptisid for deed men, if in no wise deed men risen ayen? wherto ben thei baptisid for hem?
επει τι ποιησουσιν οι βαπτιζομενοι υπερ των νεκρων ει ολως νεκροι ουκ εγειρονται τι και βαπτιζονται υπερ των νεκρων
30 And wherto ben we in perel euery our?
τι και ημεις κινδυνευομεν πασαν ωραν
31 Ech dai Y die for youre glorie, britheren, which glorie Y haue in Crist Jhesu oure Lord.
καθ ημεραν αποθνησκω νη την υμετεραν καυχησιν ην εχω εν χριστω ιησου τω κυριω ημων
32 If aftir man Y haue fouyten to beestis at Efesi, what profitith it to me, if deed men risen not ayen? Ete we, and drynke we, for we schulen die to morewe.
ει κατα ανθρωπον εθηριομαχησα εν εφεσω τι μοι το οφελος ει νεκροι ουκ εγειρονται φαγωμεν και πιωμεν αυριον γαρ αποθνησκομεν
33 Nyle ye be disseyued; for yuel spechis distrien good thewis.
μη πλανασθε φθειρουσιν ηθη χρηστα ομιλιαι κακαι
34 Awake ye, iuste men, and nyle ye do synne; for summen han ignoraunce of God, but to reuerence Y speke to you.
εκνηψατε δικαιως και μη αμαρτανετε αγνωσιαν γαρ θεου τινες εχουσιν προς εντροπην υμιν λεγω
35 But summan seith, Hou schulen deed men rise ayen, or in what maner bodi schulen thei come?
αλλ ερει τις πως εγειρονται οι νεκροι ποιω δε σωματι ερχονται
36 Vnwise man, that thing that thou sowist, is not quykened, but it die first;
αφρον συ ο σπειρεις ου ζωοποιειται εαν μη αποθανη
37 and that thing that thou sowist, `thou sowist not the bodi that is to come, but a nakid corn, as of whete, or of summe othere seedis;
και ο σπειρεις ου το σωμα το γενησομενον σπειρεις αλλα γυμνον κοκκον ει τυχοι σιτου η τινος των λοιπων
38 and God yyueth to it a bodi, as he wole, and to ech of seedis a propir bodi.
ο δε θεος αυτω διδωσιν σωμα καθως ηθελησεν και εκαστω των σπερματων το ιδιον σωμα
39 Not ech fleisch is the same fleisch, but oon is of men, another is of beestis, another is of briddis, an othere of fischis.
ου πασα σαρξ η αυτη σαρξ αλλα αλλη μεν ανθρωπων αλλη δε σαρξ κτηνων αλλη δε ιχθυων αλλη δε πετεινων
40 And `heuenli bodies ben, and `ertheli bodies ben; but oon glorie is of heuenely bodies, and anothir is of ertheli.
και σωματα επουρανια και σωματα επιγεια αλλ ετερα μεν η των επουρανιων δοξα ετερα δε η των επιγειων
41 An othere clerenesse is of the sunne, anothere clerenesse is of the moone, and anothere clerenesse is of sterris; and a sterre dyuersith fro a sterre in clerenesse.
αλλη δοξα ηλιου και αλλη δοξα σεληνης και αλλη δοξα αστερων αστηρ γαρ αστερος διαφερει εν δοξη
42 And so the ayenrisyng of deed men. It is sowun in corrupcioun, it schal rise in vncorrupcioun;
ουτως και η αναστασις των νεκρων σπειρεται εν φθορα εγειρεται εν αφθαρσια
43 it is sowun in vnnoblei, it schal rise in glorie; it is sowun in infirmyte, it schal rise in vertu;
σπειρεται εν ατιμια εγειρεται εν δοξη σπειρεται εν ασθενεια εγειρεται εν δυναμει
44 it is sowun a beestly bodi, it schal rise a spiritual bodi. If ther is a beestli bodi, ther is also a spiritual bodi;
σπειρεται σωμα ψυχικον εγειρεται σωμα πνευματικον εστιν σωμα ψυχικον και εστιν σωμα πνευματικον
45 as it is writun, The firste man Adam was maad in to a soule lyuynge, the laste Adam in to a spirit quykenynge.
ουτως και γεγραπται εγενετο ο πρωτος ανθρωπος αδαμ εις ψυχην ζωσαν ο εσχατος αδαμ εις πνευμα ζωοποιουν
46 But the firste is not that that is spiritual, but that that is beestlich, aftirward that that is spiritual.
αλλ ου πρωτον το πνευματικον αλλα το ψυχικον επειτα το πνευματικον
47 The firste man of erthe is ertheli; the secounde man of heuene is heuenelich.
ο πρωτος ανθρωπος εκ γης χοικος ο δευτερος ανθρωπος ο κυριος εξ ουρανου
48 Such as the ertheli man is, such ben the ertheli men; and such as the heueneli man is, suche ben also the heueneli men.
οιος ο χοικος τοιουτοι και οι χοικοι και οιος ο επουρανιος τοιουτοι και οι επουρανιοι
49 Therfor as we han bore the ymage of the ertheli man, bere we also the ymage of the heuenli.
και καθως εφορεσαμεν την εικονα του χοικου φορεσομεν και την εικονα του επουρανιου
50 Britheren, Y seie this thing, that fleisch and bloud moun not welde the kyngdom of God, nethir corrupcioun schal welde vncorrupcioun.
τουτο δε φημι αδελφοι οτι σαρξ και αιμα βασιλειαν θεου κληρονομησαι ου δυνανται ουδε η φθορα την αφθαρσιαν κληρονομει
51 Lo! Y seie to you priuyte of hooli thingis. And alle we schulen rise ayen, but not alle we schulen be chaungid;
ιδου μυστηριον υμιν λεγω παντες μεν ου κοιμηθησομεθα παντες δε αλλαγησομεθα
52 in a moment, in the twynklyng of an iye, in the laste trumpe; for the trumpe schal sowne, and deed men schulen rise ayen, with oute corrupcioun, and we schulen be chaungid.
εν ατομω εν ριπη οφθαλμου εν τη εσχατη σαλπιγγι σαλπισει γαρ και οι νεκροι εγερθησονται αφθαρτοι και ημεις αλλαγησομεθα
53 For it byhoueth this corruptible thing to clothe vncorrupcioun, and this deedli thing to putte awei vndeedlinesse.
δει γαρ το φθαρτον τουτο ενδυσασθαι αφθαρσιαν και το θνητον τουτο ενδυσασθαι αθανασιαν
54 But whanne this deedli thing schal clothe vndeedlynesse, thanne schal the word be doon, that is writun, Deth is sopun vp in victorie.
οταν δε το φθαρτον τουτο ενδυσηται αφθαρσιαν και το θνητον τουτο ενδυσηται αθανασιαν τοτε γενησεται ο λογος ο γεγραμμενος κατεποθη ο θανατος εις νικος
που σου θανατε το κεντρον που σου αδη το νικος (Hadēs g86)
56 But the pricke of deth is synne; and the vertu of synne is the lawe.
το δε κεντρον του θανατου η αμαρτια η δε δυναμις της αμαρτιας ο νομος
57 But do we thankyngis to God, that yaf to vs victorie bi oure Lord Jhesu Crist.
τω δε θεω χαρις τω διδοντι ημιν το νικος δια του κυριου ημων ιησου χριστου
58 Therfore, my dereworthe britheren, be ye stidefast, and vnmouable, beynge plenteuouse in werk of the Lord, euere more witynge that youre trauel is not idel in the Lord.
ωστε αδελφοι μου αγαπητοι εδραιοι γινεσθε αμετακινητοι περισσευοντες εν τω εργω του κυριου παντοτε ειδοτες οτι ο κοπος υμων ουκ εστιν κενος εν κυριω
