Proverbs 29
1 He who is often rebuked and stiffens his neck will be destroyed suddenly, with no remedy.
Człowiek, który czyni twardym [swój] kark mimo częstych nagan, zostanie nagle zniszczony i pozbawiony ratunku.
2 When the righteous thrive, the people rejoice; but when the wicked rule, the people groan.
Gdy sprawiedliwi są u władzy, lud się weseli, a gdy panują niegodziwi, lud wzdycha.
3 Whoever loves wisdom brings joy to his father; but a companion of prostitutes squanders his wealth.
Kto miłuje mądrość, raduje swego ojca, a kto zadaje się z nierządnicami, trwoni majątek.
4 The king by justice makes the land stable, but he who takes bribes tears it down.
Król utwierdza ziemię sądem, ale kto przyjmuje dary, burzy ją.
5 A man who flatters his neighbor spreads a net for his feet.
Człowiek, który pochlebia swemu bliźniemu, rozciąga sieć przed jego nogami.
6 An evil man is snared by his sin, but the righteous can sing and be glad.
Grzech złego człowieka jest jego sidłem, ale sprawiedliwy śpiewa i weseli się.
7 The righteous care about justice for the poor. The wicked aren’t concerned about knowledge.
Sprawiedliwy zważa na sprawę ubogich, [a] niegodziwemu nie zależy na jej poznawaniu.
8 Mockers stir up a city, but wise men turn away anger.
Szydercy prowadzą miasto w sidła, ale mądrzy odwracają gniew.
9 If a wise man goes to court with a foolish man, the fool rages or scoffs, and there is no peace.
Jeśli mądry człowiek spiera się z głupim, czy się gniewa, czy się śmieje, nie [ma] pokoju.
10 The bloodthirsty hate a man of integrity; and they seek the life of the upright.
Krwiożercy nienawidzą prawego, ale sprawiedliwi szukają jego duszy.
11 A fool vents all of his anger, but a wise man brings himself under control.
Głupi ujawnia cały swój umysł, a mądry zachowuje go na później.
12 If a ruler listens to lies, all of his officials are wicked.
Jeśli władca słucha kłamstw, to wszyscy jego słudzy są niegodziwi.
13 The poor man and the oppressor have this in common: The LORD gives sight to the eyes of both.
Ubogi i zdzierca spotykają się, a PAN obu oświeca oczy.
14 The king who fairly judges the poor, his throne shall be established forever.
Tron króla, który sądzi ubogich według prawdy, będzie umocniony na wieki.
15 The rod of correction gives wisdom, but a child left to himself causes shame to his mother.
Rózga i upomnienia dają mądrość, a samowolne dziecko przynosi wstyd swojej matce.
16 When the wicked increase, sin increases; but the righteous will see their downfall.
Gdy niegodziwi się mnożą, to mnoży się i przestępstwo, lecz sprawiedliwi ujrzą ich upadek.
17 Correct your son, and he will give you peace; yes, he will bring delight to your soul.
Karć swego syna, a da ci odpocząć i przyniesie rozkosz twojej duszy.
18 Where there is no revelation, the people cast off restraint; but one who keeps the Torah is blessed.
Gdy nie ma proroctwa, lud ginie, a kto przestrzega prawa, jest błogosławiony.
19 A servant can’t be corrected by words. Though he understands, yet he will not respond.
Sługi nie poprawi się słowami, bo choć rozumie, jednak nie odpowiada.
20 Do you see a man who is hasty in his words? There is more hope for a fool than for him.
Widzisz człowieka, który jest pochopny w swoich słowach? Więcej nadziei dla głupca niż dla niego.
21 He who pampers his servant from youth will have him become a son in the end.
Kto czule wychowuje sługę od młodości, na ostatek będzie go miał za syna.
22 An angry man stirs up strife, and a wrathful man abounds in sin.
Człowiek gniewliwy wszczyna spór, a człowiek porywczy mnoży grzechy.
23 A man’s pride brings him low, but one of lowly spirit gains honor.
Pycha człowieka poniża go, ale pokorny w duchu dostąpi chwały.
24 Whoever is an accomplice of a thief is an enemy of his own soul. He takes an oath, but dares not testify.
Wspólnik złodzieja nienawidzi swojej duszy; słyszy przekleństwa, a nie wydaje [go].
25 The fear of man proves to be a snare, but whoever puts his trust in the LORD is kept safe.
Strach przed człowiekiem zastawia sidła, ale kto ufa PANU, będzie bezpieczny.
26 Many seek the ruler’s favor, but a man’s justice comes from the LORD.
Wielu zabiega o względy władcy, ale sąd każdego człowieka pochodzi od PANA.
27 A dishonest man detests the righteous, and the upright in their ways detest the wicked.
Bezbożny budzi odrazę w sprawiedliwych, a kto postępuje uczciwie, budzi odrazę w niegodziwych.
