Proverbs 28
1 The wicked flee when no one pursues; but the righteous are as bold as a lion.
Niegodziwi uciekają, choć nikt ich nie goni, ale sprawiedliwi są dzielni jak lew.
2 In rebellion, a land has many rulers, but order is maintained by a man of understanding and knowledge.
Z powodu grzechu ziemi wielu [jest] jej władców, ale dzięki człowiekowi roztropnemu i rozumnemu będzie trwała.
3 A needy man who oppresses the poor is like a driving rain which leaves no crops.
Ubogi człowiek, który gnębi biednych, [jest jak] gwałtowny deszcz, po którym nie ma chleba.
4 Those who forsake the Torah praise the wicked; but those who keep the Torah contend with them.
Ci, którzy odstępują od prawa, chwalą niegodziwych, lecz ci, którzy przestrzegają prawa, zwalczają ich.
5 Evil men don’t understand justice; but those who seek the LORD understand it fully.
Źli ludzie nie rozumieją sądu, ale ci, którzy szukają PANA, rozumieją wszystko.
6 Better is the poor who walks in his integrity than he who is perverse in his ways, and he is rich.
Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek przewrotny w [swych] drogach, chociaż jest bogaty.
7 Whoever keeps the Torah is a wise son; but he who is a companion of gluttons shames his father.
Kto przestrzega prawa, jest rozumnym synem, a towarzysz rozwiązłych hańbi swego ojca.
8 He who increases his wealth by excessive interest gathers it for one who has pity on the poor.
Kto pomnaża swój majątek lichwą i odsetkami, zbiera go dla tego, kto zlituje się nad ubogimi.
9 He who turns away his ear from hearing the Torah, even his prayer is an abomination.
Kto odwraca swe ucho, aby nie słyszeć prawa, nawet jego modlitwa budzi odrazę.
10 Whoever causes the upright to go astray in an evil way, he will fall into his own trap; but the blameless will inherit good.
Kto sprowadza prawych na złą drogę, sam wpadnie we własny dół, ale nienaganni odziedziczą dobro.
11 The rich man is wise in his own eyes; but the poor who has understanding sees through him.
Bogacz jest mądry w swoich oczach, ale rozumny biedak go bada.
12 When the righteous triumph, there is great glory; but when the wicked rise, men hide themselves.
Gdy sprawiedliwi się radują, jest wielka chwała, a gdy niegodziwi powstają, człowiek się kryje.
13 He who conceals his sins doesn’t prosper, but whoever confesses and renounces them finds mercy.
Kto ukrywa swe grzechy, nie będzie miał szczęścia, ale kto [je] wyznaje i porzuca, dostąpi miłosierdzia.
14 Blessed is the man who always fears; but one who hardens his heart falls into trouble.
Błogosławiony człowiek, który się zawsze boi, ale kto zatwardza swoje serce, wpada w nieszczęście.
15 As a roaring lion or a charging bear, so is a wicked ruler over helpless people.
Jak lew ryczący i zgłodniały niedźwiedź, tak niegodziwy władca panujący nad ubogim ludem.
16 A tyrannical ruler lacks judgment. One who hates ill-gotten gain will have long days.
Władca bezrozumny jest wielkim ciemięzcą, [a] kto nienawidzi chciwości, przedłuży swoje dni.
17 A man who is tormented by blood guilt will be a fugitive until death. No one will support him.
Człowiek, który przeleje krew ludzką, ucieknie aż do dołu; [niech] nikt go nie zatrzymuje.
18 Whoever walks blamelessly is kept safe; but one with perverse ways will fall suddenly.
Kto postępuje uczciwie, będzie wybawiony, a przewrotny na [swoich] drogach nagle upadnie.
19 One who works his land will have an abundance of food; but one who chases fantasies will have his fill of poverty.
Kto uprawia swoją ziemię, nasyci się chlebem, a kto naśladuje próżniaków, nasyci się nędzą.
20 A faithful man is rich with blessings; but one who is eager to be rich will not go unpunished.
Wierny człowiek będzie opływał w błogosławieństwa, a kto chce się szybko wzbogacić, nie będzie bez winy.
21 To show partiality is not good, yet a man will do wrong for a piece of bread.
Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę, bo dla kęsa chleba niejeden popełni przestępstwo.
22 A stingy man hurries after riches, and doesn’t know that poverty waits for him.
Kto chce szybko się wzbogacić, ma złe oko, a nie wie, że przyjdzie na niego bieda.
23 One who rebukes a man will afterward find more favor than one who flatters with the tongue.
Kto strofuje człowieka, znajdzie potem [więcej] przychylności niż ten, który pochlebia językiem.
24 Whoever robs his father or his mother and says, “It’s not wrong,” is a partner with a destroyer.
Kto kradnie ojcu lub matce i mówi: To nie grzech, jest towarzyszem zbójcy.
25 One who is greedy stirs up strife; but one who trusts in the LORD will prosper.
Człowiek wyniosły wszczyna spór, ale kto pokłada ufność w PANU, będzie nasycony.
26 One who trusts in himself is a fool; but one who walks in wisdom is kept safe.
Kto ufa własnemu sercu, jest głupi, a kto mądrze postępuje, będzie ocalony.
27 One who gives to the poor has no lack; but one who closes his eyes will have many curses.
Kto daje ubogiemu, nie zazna braku, a [na tego], kto odwraca swe oczy [od niego], spadnie wiele przekleństw.
28 When the wicked rise, men hide themselves; but when they perish, the righteous thrive.
Gdy niegodziwi powstają, ludzie się kryją, ale gdy giną, sprawiedliwi się mnożą.
