Proverbs 27
1 Don’t boast about tomorrow; for you don’t know what a day may bring.
Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.
2 Let another man praise you, and not your own mouth; a stranger, and not your own lips.
Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.
3 A stone is heavy, and sand is a burden; but a fool’s provocation is heavier than both.
Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.
4 Wrath is cruel, and anger is overwhelming; but who is able to stand before jealousy?
Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?
5 Better is open rebuke than hidden love.
Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.
6 The wounds of a friend are faithful, although the kisses of an enemy are profuse.
Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.
7 A full soul loathes a honeycomb; but to a hungry soul, every bitter thing is sweet.
Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.
8 As a bird that wanders from her nest, so is a man who wanders from his home.
Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.
9 Perfume and incense bring joy to the heart; so does earnest counsel from a man’s friend.
Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.
10 Don’t forsake your friend and your father’s friend. Don’t go to your brother’s house in the day of your disaster. A neighbor who is near is better than a distant brother.
Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.
11 Be wise, my son, and bring joy to my heart, then I can answer my tormentor.
Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.
12 A prudent man sees danger and takes refuge; but the simple pass on, and suffer for it.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.
13 Take his garment when he puts up collateral for a stranger. Hold it for a wayward woman!
Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.
14 He who blesses his neighbor with a loud voice early in the morning, it will be taken as a curse by him.
Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.
15 A continual dropping on a rainy day and a contentious wife are alike:
Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;
16 restraining her is like restraining the wind, or like grasping oil in his right hand.
Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.
17 Iron sharpens iron; so a man sharpens his friend’s countenance.
Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.
18 Whoever tends the fig tree shall eat its fruit. He who looks after his master shall be honored.
Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.
19 Like water reflects a face, so a man’s heart reflects the man.
Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.
Piekło i zatracenie są nienasycone, tak oczy człowieka są niesyte. (Sheol h7585)
21 The crucible is for silver, and the furnace for gold; but man is refined by his praise.
Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.
22 Though you grind a fool in a mortar with a pestle along with grain, yet his foolishness will not be removed from him.
Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.
23 Know well the state of your flocks, and pay attention to your herds,
Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.
24 for riches are not forever, nor does the crown endure to all generations.
Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.
25 The hay is removed, and the new growth appears, the grasses of the hills are gathered in.
Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.
26 The lambs are for your clothing, and the goats are the price of a field.
Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.
27 There will be plenty of goats’ milk for your food, for your family’s food, and for the nourishment of your servant girls.
I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.
